ΘΕΟΛΟΓΟΙ ΤΟΥ ΜΑΥΡΟΠΙΝΑΚΑ


ΓΙΑΤΙ ΘΕΟΛΟΓΙΑ ΣΗΜΑΙΝΕΙ ΔΙΑΛΟΓΟΣ



Αναζήτηση αυτού του ιστολογίου

Τετάρτη 25 Δεκεμβρίου 2013

Στο Χριστό...στο Κάστρο

Δε θα μπορούσε να λείψει ο κυρ-Αλέξανδρος από τα Χριστούγεννα! Ούτε και η αναφορά στο έξοχο αφήγημά του "Στο Χριστό...στο Κάστρο"!  Όχι για κανέναν άλλο λόγο, αλλά γιατί θυμίζει αθώες εποχές σε ένα σήμερα που μοιάζει τόσο επιτηδευμένο....




Τρίτη 24 Δεκεμβρίου 2013

ΚΑΛΑ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ!




                                                        \'' 







                      ΥΓΕΙΑ, ΧΑΡΑ ΚΑΙ ΕΥΤΥΧΙΑ ΣΕ ΟΛΟΥΣ!



   

Πέμπτη 19 Δεκεμβρίου 2013

Βροχή....



Επειδή μας λείπει η βροχή....



Κ. Π. Καβάφης "Η βροχή"



................................

Βροχή, που τα μικρά παιδιά
κοιτάζουνε χαρούμενα
μέσ’ από κάμαρη ζεστή,
κι όσο πληθαίνει το νερό
και πέφτει πιο μεγάλα,
χτυπούν τα χέρια και πηδούν.
Βροχή, που ακούν οι γέροι
με σκυθρωπήν υπομονή,
με βαρεμό κι ανία·
γιατί εκείνοι από ένστικτον
δεν αγαπούνε διόλου
βρεμμένο χώμα και σκιές.

Βροχή, βροχή — εξακολουθεί
πάντα ραγδαία να βρέχει.
Μα τώρα πια δεν βλέπω.
Θόλωσ’ απ’ τα πολλά νερά
του παραθύρου το υαλί.
Στην επιφάνειά του
τρέχουν, γλιστρούν, κι απλώνονται
κι ανεβοκατεβαίνουν
ρανίδες σκορπισμένες
και κάθε μια λεκιάζει
και κάθε μια θαμπώνει.
Και μόλις πλέον φαίνεται
θολά-θολά ο δρόμος
και μες σε πάχνη νερουλή
τα σπίτια και τ’ αμάξια.

(Από τα Κρυμμένα Ποιήματα 1877;-1923, Ίκαρος 1993)

Κι' ένα σχετικό "χαϊκού" (γιαπωνέζικη μορφή ποίησης) του Τζάκ Κέρουακ

"Να πω όχι...
Η βροχή γέμισε το μπάνιο των πουλιών...
Άχρηστη, άχρηστη η βαριά βροχή
τραβάει για τη θάλασσα"


Δευτέρα 16 Δεκεμβρίου 2013

ΒΙΒΛΟΣ ΚΑΙ ΔΑΡΒΙΝΟΣ ΣΤΟ ΣΥΓΧΡΟΝΟ ΣΧΟΛΕΙΟ: ΣΥΝΥΠΑΡΞΗ Ή ΑΝΤΙΠΑΡΑΘΕΣΗ


Υπάρχει χώρος στο σύγχρονο σχολείο για ταυτόχρονη διδασκαλία της στίχων της Βίβλου για τη Δημιουργία και της θεωρίας του Δαρβίνου; Πολλοί ίσως να απαντούσαν ναι, ακόμη όμως περισσότεροι μάλλον θα έλεγαν όχι. Η διαμάχη άλλωστε είναι γνωστή, κρατάει πολλά χρόνια και μάλλον θα συνεχιστεί και στο μέλλον. Αυτό όμως που ενδιαφέρει είναι πως «νομιμοποιείται» μία θρησκευτική παρουσίαση της Δημιουργίας στο σημερινό σχολείο. Χρειάζεται ή αποτελεί απλώς ένα κατάλοιπο του παρελθόντος που πρέπει κάποια στιγμή να σταματήσει;
Όπως είναι γνωστό η θρησκευτική διδασκαλία για τη δημιουργία του κόσμου και του ανθρώπου στα σχολεία μας έχει ως πηγή της τους στίχους Γεν. 1,1-2,25 της Παλαιάς Διαθήκης. Σε αυτούς ο Θεός δημιουργεί τον ουρανό και τη γη, το φως, το στερέωμα, τη στεριά και τη θάλασσα, τον κόσμο των φυτών, τα ουράνια σώματα, τα ζώα της θάλασσας και της στεριάς και τέλος τον άνθρωπο. Η αφήγηση ολοκληρώνεται με καταγραφές που αφορούν την αποστολή και τα προνόμια του ανθρώπου, καθώς και με επισημάνσεις για την αξία της λεγόμενης έβδομης ημέρας της δημιουργίας.
Το ζήτημα είναι τι πρέπει να διδαχτούν οι μαθητές από την αφήγηση της Παλαιάς Διαθήκης

Τρίτη 3 Δεκεμβρίου 2013

"Βίβλος και Οικουμένη" Το ιστολόγιο του καθηγητή κ. Μιλτιάδη Κωνσταντίνου

Στο ιστολόγιο του καθηγητή του ΑΠΘ κ.  Μιλτιάδη Κωνσταντίνου ο επισκέπτης θα βρει έναν πλούτο συγγραφών του που αφορούν τη Βίβλο: Μία σημαντικότατη Εισαγωγή στην Παλαιά Διαθήκη με τίτλο  "Η Αρχαία Βίβλος της Εκκλησίας. 13 βήματα Εισαγωγής στην Παλαιά Διαθήκη", Ερωτήσεις επανάληψης στην Εισαγωγή στην Παλαιά Διαθήκη, Χρονολογικό πίνακα με επισκόπηση των ιστορικών γεγονότων που αναφέρονται στην Παλαιά Διαθήκη, άρθρο για τη θέση της Παλαιάς Διαθήκης στη ζωή της Ορθόδοξης Εκκλησίας και άλλα πολλά. Πρόκειται, στην κυριολεξία, για ένα θησαυρό γνώσεων, που έχει τη σφραγίδα ενός μεγάλου δάσκαλου και βιβλικού ερμηνευτή, ο οποίος αφορά  όχι μόνο αυτόν που ενδιαφέρεται για τα Βιβλικά θέματα, αλλά κάθε ταξιδευτή του διαδικτυακού αρχιπελάγους (για να επισκεφτείτε το ιστολόγιο πατήστε εδώ)

Πέμπτη 21 Νοεμβρίου 2013

"Οι αρχαιοδίφες της Σκήτης Σταγών"

Μία εργασία του εξαίρετου βυζαντινολόγου δρος Σταύρου Γουλούλη που θα συζητηθεί



Κυριακή 17 Νοεμβρίου 2013

"Πως μία χαναανιτική θεότητα κατέκτησε την Αίγυπτο"

Hathor as cow goddessΔιαβάστε πατώντας εδώ ένα ενδιαφέρον άρθρο στην ηλεκτρονική έκδοση της Haaretz που αναφέρεται σε  χαναανιτική θεότητα. Κυρίως προσέξτε τη σχέση των θεοτήτων με το δέντρο της ζωής, που απαντάται σε πολλά κείμενα της περιοχής (και η φωτό προέρχεται από τη Haaretz)

Τρίτη 5 Νοεμβρίου 2013

Το ΠΔ για την αξιολόγηση

Εκδόθηκε το ΠΔ για την αξιολόγηση. Για να το δείτε πατήστε εδώ

Παρασκευή 1 Νοεμβρίου 2013

Αν ήμουν Σχολικός Σύμβουλος....

Οι "Θεολόγοι του μαυροπίνακα" ευχαρίστως δημοσιεύουν το παρακάτω κείμενο του παλιού και αγαπητού φίλου και συμφοιτητή Ν. Σ.

"Αν ήμουν Σχολικός Σύμβουλος:

  • Θα έβρισκα διαύλους  επικοινωνίας με τους συναδέλφους μου, είτε μέσω των προσωπικών τους mail είτε με οποιοδήποτε άλλο μέσο, και  θα προσπαθούσα να έχω συνεχώς ανοιχτή γραμμή μαζί τους για να γίνεται έτσι ένας ουσιαστικός διάλογος και να τους βοηθώ αν μπορώ
  • Θα φρόντιζα να ενημερωθώ για όλα τα νέα ρεύματα και τις τάσεις της παιδαγωγικής επιστήμης, και στη συνέχεια  θα φρόντιζα, κάνοντας μάθημα εγώ ο ίδιος,και όχι αναθέτοντας σε άλλους τις λεγόμενες "δειγματικές",  να τα δείξω στους συναδέλφους μου. 
  • Θα βρισκόμουν σε συνεχή επικοινωνία με τους συναδέλφους μου, σκύβοντας πάνω στα προβλήματα που είχαν να αντιμετωπίσουν στη σχολική καθημερινότητα
  • Στο μέτρο του εφικτού, θα ενδιαφερόμουν για τα τεκταινόμενα στη θεολογική επιστήμη, και στη συνέχεια θα ενημέρωνα σχετικά τους συναδέλφους μου
  • θα φρόντιζα οι συναντήσεις που θα είχα μαζί τους, να γίνονται εκτός ωραρίου διδασκαλίας, ώστε να μην παρενοχλώ τη σχολική καθημερινότητα
  • Όταν θα έστελνα κάποιο έγγραφο στα σχολεία, γνωρίζοντας την υπευθυνότητα των συναδέλφων Διευθυντών, ποτέ δε θα έγραφα "να ενημερωθούν ενυπόγραφα οι καθηγητές", γιατί τους προσβάλω
  • Επειδή γνωρίζω τις δυσκολίες κατάρτισης του ωρολογίου προγράμματο, δε θα παρενοχλούσα το έργο των σχολείων , επιμένοντας να έχουν κάποια ημέρα ειδικό πρόγραμμα  οι ιδιαίτεροι συνάδελφοί μου, για να έχω συνάντηση μαζί τους .
  • Ακόμη και αν δεν έπαιρνα οδοιπορικά, θα φρόντιζα να βρίσκομαι συνεχώς κοντά σε όλα τα σχολεία της αρμοδιότητάς μου, για να αφουγκραστώ από κοντά τις αγωνίες και των καθηγητών και των μαθητών
  • Θα καλούσα προσωπικότητες εγνωσμένου κύρους (όχι απαραίτητα θεολόγους) για να μιλήσουν στους συναδέλφους 
  • Θα ενθάρρυνα τους συναδέλφους να χρησιμοποιούν τις ΤΠΕ, όχι ως σκοπό αλλά ως μέσον διδασκαλίας
  • Θα τόνιζα την ανάγκη του θρησκευτικού γραμματισμού για την κατανόηση των ζητημάτων που απασχολούν τη σύγχρονη κοινωνία, 
  • Δε θα ενέπλεκα τον εαυτό μου και τους συναδέλφους σε ανούσια ζητήματα, που μπορεί να απασχολούν άλλους κύκλους, δεν έχουν όμως να κάνουν με το μάθημα και τη σχολική πραγματικότητα "




Δευτέρα 28 Οκτωβρίου 2013

Η επίσημη χάλκινη σφραγίδα της Κρεμαστής Λάρισας

Το 1934 ο συλλέκτης D.M. Robinoson δημοσίευσε στο περιοδικό American Journal of Archaeology άρθρο με τίτλο "The Bronze State Seal of Larissa Kremaste" ( Robinson D.M., «The Bronze State Seal of Larissa Kremaste», American Journal of Archaeology, 38/1934, 219-222) στο οποίο έκανε λόγο για χάλκινη μήτρα που βρέθηκε στην περιοχή της αρχαίας Κρεμαστής Λάρισας. Στη μία όψη του  εικονίζονταν η Θέτιδα καβάλα σε ιππόκαμπο και στην άλλη το μυθικό τέρας Σκύλλα, κάνοντας την υπόθεση πως πρόκειται για την επίσημη σφραγίδα της πόλης.
Σε άρθρο μας που δημοσιεύτηκε και στους "Θεολόγους του μαυροπίνακα" (http://theologoi-school.blogspot.gr/2011/02/592011.html) είχαμε τονίσει πως  αυτά τα στοιχεία " αντανακλούν παγιωμένες αντιλήψεις για αλληλεξάρτηση του Αχιλλέα και της μητέρας του με την Κρεμαστή Λάρισα, αλλά και όλη την Αχαΐα Φθιώτιδα γενικότερα. Εννοείται πως σε αυτές τις πεποιθήσεις αναδύεται βασικά ένα θρησκευτικό στοιχείο που αφορά δυνάμεις που συνδέονταν με την περιοχή.
Προϋπόθεση αυτής της θέσης είναι η πληροφορία του Ησίοδου πως η Όθρυς αποτελούσε θεϊκό βουνό στο οποίο ήταν εγκατεστημένο το συμβούλιο των Τιτάνων.
Η περιοχή δηλαδή της Αχαΐας Φθιώτιδας προσφέρονταν για τη λατρεία δυνάμεων που δεν ανήκουν στο στενό κύκλο των ολύμπιων θεών
".
Πέρα από αυτό αναδεικνύουν και το δυναμισμό   της περιοχής, που μπορούσε να έχει δικά της ιερά σύμβολα. Η παρουσία χάλκινης μήτρας φανερώνει τη δημιουργία αντιτύπων, τα οποία αναμφίβολα προορίζονταν για δημόσια χρήση, αφού η Θέτιδα και η Σκύλλα αποτυπώνονται και σε νομίσματα της πόλης. Έτσι η Κρεμαστή Λάρισα, πέρα από τον ηγεμονικό ρόλο που είχε στην Αχαΐα Φθιώτιδα, συγκαταλέγεται στις σημαντικές πόλεις της ελληνιστικής εποχής, που μπορεί να έχει δικά της σύμβολα που συνδέονται με πανάρχαιες παραδόσεις του ελληνισμού, και αναδεικνύουν το πλούσιο παρελθόν της.










Τρίτη 22 Οκτωβρίου 2013

Η επιγραφή του Tel Dan

Στο Bible History Daily δημοσιεύεται άρθρο για επιγραφή που βρήκε στο Tel Dan ο αρχαιολόγος  Avraham Biran,
που αναφέρεται στο βασιλιά Δαβίδ. Είναι μία ενδιαφέρουσα ανακάλυψη, που σίγουρα θα προκαλέσει συζητήσεις αν σκεφτεί κάποιος πως μέχρι σήμερα δεν έχει βρεθεί κάτι ουσιαστικό που να πιστοποιεί γεγονότα που να συνδέονται με τον ιστορικό ένδοξο βασιλιά του βιβλικού Ισραήλ.

Για να δείτε το άρθρο πατήστε εδώ (και η φωτό της επιγραφής προέρχεται από το ίδιο άρθρο)

Θρησκεία, ένα πανανθρώπινο φαινόμενο

Σχέδιο μαθήματος Β΄ Λυκείου


Πέμπτη 10 Οκτωβρίου 2013

Ο ρόλος των ΤΠΕ στη διδασκαλία της Ιστορίας

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΩΝ ΤΠΕ ΣΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ.
Η ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΔΙΑΣΤΑΣΗΣ ΤΗΣ ΣΤΗ ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ



ΕΙΣΑΓΩΓΗ
       Το μάθημα της Ιστορίας εντάσσεται στα λεγόμενα «παραδοσιακά» του Ελληνικού Εκπαιδευτικού Συστήματος (Λιάκος Αντώνης, 2010). Διδάσκεται σε όλες τις βαθμίδες της Εκπαίδευσης και βοηθάει το μαθητή να γνωρίσει καταστάσεις που εξακολουθούν να επηρεάζουν τη ζωή του, να διδαχτεί μέσω αυτών, να προσπαθήσει να τις ερμηνεύσει και να αναπτύξει την κριτική του σκέψη. Η συμμετοχή του είναι επομένως αναγκαία σε όλες τις φάσεις της διδασκαλίας, αφού θα πρέπει να αφομοιώσει καινούρια μαθησιακά αντικείμενα, να επεξεργαστεί πηγές, να απαντήσει σε ερωτήσεις και να αξιολογήσει. Εννοείται φυσικά ότι και ο ρόλος του διδάσκοντα είναι πάντα κομβικός, αφού αυτός θα κατευθύνει τη  εκπαιδευτική διαδικασία. Το τελευταίο όμως, σε καμία περίπτωση, δε σημαίνει πως το μάθημα οφείλει να γίνει δασκαλοκεντρικό ( Arthur James, Phillips Robert 2000). Αντίθετα θα πρέπει να δίνονται συνεχώς ευκαιρίες στο μαθητή να αυτενεργήσει και να έχει ουσιαστική συμμετοχή σε όλες τις φάσεις της διδασκαλίας (Haydn Terry, Arthur James, Hunt Martin 2001).
Η τελευταία διαπίστωση αναδεικνύει το ρόλο των ΤΠΕ στη διδασκαλία της Ιστορίας. Αποτελούν δηλαδή εργαλείο, το οποίο όταν αξιοποιηθεί σωστά, μπορεί να έχει σημαίνοντα ρόλο στην παρουσίαση και στην πρόσληψη των νέων διδακτικών αγαθών,  καθώς και στην κατανόησή τους.
Στη συνέχεια με ένα σενάριο μαθήματος θα γίνει προσπάθεια για να τεκμηριωθούν τα παραπάνω. Αφού αρχικά γίνει λόγος για την πορεία της διδασκαλίας,  στη συνέχεια θα αναδειχτεί η αξιοποίηση των ΤΠΕ, ώστε η συμμετοχή του μαθητή και η κατανόηση των μαθησιακών αντικειμένων να είναι πλήρης.
Έχει επιλεγεί  μία διδακτική ενότητα του μαθήματος της Ιστορίας της Β΄ Γυμνασίου. Αυτή είναι η «ΟΙ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΣΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΑ» που περιλαμβάνεται στις σελίδες 48-49 του σχολικού εγχειριδίου. Η πορεία θα είναι η εξής:

ΣΕΝΑΡΙΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΜΕ ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΤΠΕ
ΤΑΞΗ Β΄ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ
ΕΝΟΤΗΤΑ: ΟΙ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΣΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΑ
(σ. 48-49 του διδ. εγχειριδίου)

Ο σκοπός της διδακτικής ενότητας είναι να γνωρίσουν οι μαθητές την κοινωνική και οικονομική κατάσταση των κατοίκων της βυζαντινής αυτοκρατορίας, κυρίως κατά τη Μέση Βυζαντινή Περίοδο (επειδή όμως οι συνθήκες δε διαφέρουν αισθητά, για την καλύτερη παρουσίαση θα χρησιμοποιηθούν και κείμενα παλαιότερων εποχών).
Όσον αφορά την παρουσίαση του μαθήματος επιλέχτηκε η επεξεργασία του από ομάδες. Πιο συγκεκριμένα οι μαθητές θα χωριστούν σε τρεις ομάδες. Στη κάθε μία θα δοθούν διαφορετικά κείμενα/πηγές που θα αναφέρονται στις κοινωνικές διαφοροποιήσεις , στην οικονομία των πόλεων και στο βυζαντινό εμπόριο.
Για την πρώτη ομάδα επιλέχτηκαν αποσπάσματα από το Βίο του Αγίου Φιλάρετου του Ελεήμονα. Σε αυτά αντικατοπτρίζεται ανάγλυφα η κοινωνική ανισότητα και οι διαφοροποιήσεις στον γενικότερο τρόπο ζωής των ανθρώπων που ανήκαν σε διαφορετικές τάξεις.
Kείμενα της δεύτερης και της τρίτης ομάδας υπάρχουν και στον κόμβο του Ιδρύματος Μείζονος Ελληνισμού (http://www.fhw.gr/chronos/09/gr/index.html).  Σε αυτά αναδεικνύονται πτυχές της βυζαντινής οικονομίας και του βυζαντινού εμπορίου. Μαζί με τα κείμενα δίνονται και οι ερωτήσεις επεξεργασίας, που θα διευκολύνουν τους μαθητές στην κατανόηση των πηγών και δε θα τους απομακρύνουν από το στόχο τους.
Η πορεία της διδασκαλίας θα μπορούσε να έχει την εξής μορφή:
Χρησιμοποιώντας μία εφαρμογή της σουίτας Office (στην προκειμένη περίπτωση είναι το Power Point της Microsoft Office) παρουσιάζονται διάφορα στιγμιότυπα από την καθημερινή ζωή των ανθρώπων της Μέσης Βυζαντινής Εποχής. Όλα αυτά συνδέονται με τους όρους-κλειδιά της ενότητας που περιέχει το σχολικό εγχειρίδιο. Δίνονται έτσι και οι κατάλληλες επεξηγήσεις  γι’ αυτούς.
Χρήσιμη είναι και η δημιουργία ενός κόμιξ, με τη βοήθεια των ΤΠΕ, στο οποίο με παραστατικό τρόπο θα αναφέρονται τα χαρακτηριστικά της κάθε κοινωνικής ομάδας. Οι μαθητές θα έχουν έτσι την ευκαιρία, μέσα από την παρουσίασή του,  να προσεγγίσουν τα χαρακτηριστικά των κοινωνικών ομάδων και να «σπουδάσουν» φαινόμενα κοινωνικής και οικονομικής ανισότητας.
Οι μαθητές χωρίζονται , όπως έχει τονιστεί, σε τρεις ομάδες. Κάθε μία αναλαμβάνει να διαβάσει και να επεξεργαστεί τα κείμενα που τους έχουν δοθεί.
Αφού ολοκληρωθεί αυτή η διαδικασία παρουσιάζονται τα συμπεράσματα στην ολομέλεια της τάξης και βγαίνουν τα τελικά συμπεράσματα.
Για να ελεγχθεί αν πράγματι αποκτήθηκαν οι γνώσεις, στη συνέχεια, επιλέγονται μαθητές για να παίξουν ένα παιχνίδι ρόλων. Υποδύονται κάποιοι μέσα από την τάξη τον Δυνατό, τον Πένητα, τον Έμπορο κοκ. Μέσα από αυτή τη διασκεδαστική ενέργεια ο διδάσκων βλέπει πως κινήθηκε η τάξη και αν απέκτησε τα διδακτικά αγαθά.
Τέλος, για να υπάρξει η σύνθεση, ο καθηγητής της τάξης προβαίνει σε σύντομη ανακεφαλαίωση, η οποία παρουσιάζεται με το Power Point, και θα μπορούσε να περιλαμβάνει τα παρακάτω:
« Στη Μέση Βυζαντινή Εποχή οι Αριστοκράτες, οι Δυνατοί, αποτελούνταν από την αριστοκρατία των αξιωμάτων και από την αριστοκρατία της γης. Είναι οι διαχειριστές της εξουσίας και μεγάλου μέρους της οικονομίας. Οι αγρότες είναι δεμένοι με τη γη τους. Πάντως η αγροτική παραγωγή  μένει στάσιμη.
Η αγροτική, όπως και η αστική οικονομία ήταν εκχρηματισμένες. Στις πόλεις οι έμποροι και οι βιοτέχνες είναι οργανωμένοι σε «συστήματα» και τη λειτουργία τους καθόριζε το «Επαρχικόν Βιβλίον». Τέλος το βυζαντινό εμπόριο γνωρίζει άνθηση και η ακτίνα δράσης των εμπόρων διαρκώς μεγάλωνε».

***



ΟΙ ΠΗΓΕΣ

Τα κείμενα στα οποία θα δουλέψουν οι μαθητές είναι τα εξής:

ΠΡΩΤΗ ΟΜΑΔΑ ΚΕΙΜΕΝΩΝ

Όλα τα κείμενα είναι από το έργο «Βίος Αγίου Φιλάρετου του Ελεήμονα»
ed. M. Fourmy-Leroy, Byzantion 9 (1934), 113-167.

1.«Στην  χώρα των Παφλαγόνων κατοικούσε ένας άνθρωπος που ονομάζονταν Φιλάρετος, ευγενής….Ήταν πολύ πλούσιος. Είχε στην κατοχή του πολλά ζώα: εξακόσια βόδια, ζεύγη βοοειδών εκατό,  οκτακόσια δυνατά άλογα, ογδόντα άλογα και μουλάρια για δουλειές, δώδεκα χιλιάδες πρόβατα, πολλά στρέμματα γης καλλιεργημένης… πολύ ωραία και πανάκριβα. Απέναντι από αυτά ανέβλυζε πηγή που τα άρδευε….Είχε στη δούλεψή του πολλούς δούλους και πολλά κτήματα» (113-115)
2.«Ο (πλούσιος Φιλάρετος) οδηγήθηκε σε μεγάλη φτώχια, και του απέμειναν μόνο ένα ζευγάρι βόδια , ένα άλογο, ένα γαϊδούρι  μία αγελάδα με το μοσχάρι της, ένας εργάτης και μία δούλη. Όλα τα κτήματά του αρπάχτηκαν από τους πλούσιους γείτονες και τους γεωργούς. Όταν τον είδαν να φτάνει στα όρια της φτώχειας και να μη μπορεί να κατέχει και να  καλλιεργεί τη γη του. άλλοι με τη βία και άλλοι με παρακάλια (πήραν την περιουσία του), και την χώρισαν…(116-117)
3.«Κάποιου φτωχού γεωργού, ενώ καλλιεργούσε το κτήμα του, ξαφνικά ψόφησε το βόδι του. Μη μπορώντας να αντέξει τη ζημιά, άρχισε να κλαίει, να οδύρεται και να λέει στο Θεό: “Κύριε, δεν είχα τίποτα άλλο από αυτό το ζευγάρι βόδια και μου το στέρησες .Τώρα πως θα θρέψω τη γυναίκα μου και τα εννιά μικρά παιδιά μου, πως θα δώσω φόρους στον βασιλιά και θα πληρώσω τα χρέη μου; Εσύ Κύριε γνωρίζεις ότι ακόμη και το βόδι μου που ψόφησε το είχα αγοράσει με δανεικά. Τώρα δε ξέρω τι να κάνω. Θα εγκαταλείψω λοιπόν το σπίτι μου και θα ξενιτευτώ σε χώρα μακρινή, πριν το μάθουν οι δανειστές μου και πέσουν πάνω μου σαν άγρια σκυλιά”» (118-119)
4.«(Μία φτωχή γυναίκα) κάθονταν νηστική με τα παιδιά της, και δεν είχε αλεύρι να ζυμώσει ψωμί και να τα θρέψει. Μην αντέχοντας να τα βλέπει πεινασμένα σηκώθηκε και πήγε στη γειτονιά ζητώντας δανεικό ψωμί. Βρήκε ένα, και αφού μάζεψε και άγρια λάχανα πήγε στα παιδιά της, και αφού έφαγαν κοιμήθηκαν» (133)
5.«…και να οι άρχοντες του χωριού έφεραν (για φαγητό) κριάρια, αρνιά, κοτόπουλα, περιστέρια και διαλεκτό κρασί….Όλα αυτά μαγειρεύτηκαν  με  τον καλύτερο τρόπο. Αφού στολίστηκε το τραπέζι στο μεγάλο πολυτελές δωμάτιο (:τρίκλινο), εμφανίστηκαν οι βασιλικοί απεσταλμένοι και το βρήκαν πολύ ωραίο. Το αρχαίο τραπέζι στο κέντρο ήταν κατασκευασμένο από ελεφαντόδοντο με χρυσή επένδυση, στρογγυλόσχημο, και πολύ μεγάλο. Κάθισαν σε αυτό τριάντα έξι άνδρες που είδαν  σερβιρισμένα  φαγητά που ταίριαζαν σε αυτοκράτορες» (138).
6« (Κατά τη διάρκεια γάμου ο βασιλιάς έδωσε) κτήματα και πολυτελή ρούχα, χρυσάφι και ασήμι, και έργα πολύτιμα από πολύτιμους λίθους, σμαράγδια και ρουμπίνια και μαργαριτάρια και μεγάλα σπίτια» (145).
ΔΕΥΤΕΡΗ ΟΜΑΔΑ ΚΕΙΜΕΝΩΝ

1.Νόμος του αυτοκράτορα Θεοδοσίου Α' για εγγραφή σε συστήματα (μεταξύ 379-392)
"Kανένας να μην γράφεται στα δημόσια σωματεία, αν δεν είναι από τέτοια γενιά και κατάλληλος στην ηλικία και την τέχνη, γιατί γίνεται πράξη για τον λόγο αυτό από τον άρχοντα της επαρχίας και κατάθεση του σωματείου, ότι είναι δηλαδή κατάλληλος. Και όσα γίνονται να αναφέρονται σε εμάς. Αν παραβεί κάποιος αυτά, θα πάψει να συμμετέχει στο σωματείο και αφού βασανισθεί θα εξοριστεί για πάντα και όποιος τον βοηθήσει θα υποβληθεί στα ίδια επιτίμια". (Ι. Καραγιαννόπουλος, Η βυζαντινή ιστορία από τις πηγές, β' ανατύπωση, Θεσσαλονίκη 1996, 218)
2.Η κατάργηση του χρυσάργυρου από τον Αναστάσιο Α' (498)
"Την ίδια χρονιά εκδόθηκε διάταγμα του αυτοκράτορα Αναστάσιου Α' ότι οι χειροτέχνες θα απαλλάσσονταν από το χρυσάργυρο που έπρεπε να πληρώνουν κάθε τέσσερα χρόνια. Aυτό το διάταγμα δεν αφορούσε μόνο στην Έδεσσα, αλλά σε όλες τις πόλεις της αυτοκρατορίας. Οι κάτοικοι της Έδεσσας πλήρωναν κάθε τέσσερα χρόνια 140 λίτρες χρυσού. Όλη η πόλη πανηγύρισε, μικροί και μεγάλοι, φόρεσαν άσπρα ρούχα και κράτησαν αναμμένες λαμπάδες και θυμιατήρια γεμάτα καμένο λιβάνι, και προχώρησαν με ψαλμούς και ύμνους, ευχαριστώντας το Θεό και επαινώντας τον αυτοκράτορα, προς την εκκλησία του Αγίου Σεργίου και του Αγίου Συμεών, όπου τέλεσαν την ευχαριστία. Έπειτα για μια εβδομάδα οργάνωσαν πανηγύρι και όρισαν ότι θα γιόρταζαν αυτό το πανηγύρι κάθε χρόνο. Όλοι οι χειροτέχνες αναπαύθηκαν και έκαναν πλούσιο τραπέζι στο προαύλιο της εκκλησίας".
D. Geanakoplos, Byzantium. Church, Society, and Civilization Seen through Contemporary Eyes, Chicago 1986, 59.
3.Ο Μιχαήλ Ψελλός για την αυτοκράτειρα Ζωή (1042): μια αρωματοποιός του Βυζαντίου.
«Τις γυναικείες δουλειές η Ζωή τις απέφευγε συστηματικά: ούτε το αδράχτι έπιασε ποτέ στα χέρια της, ούτε βέβαια κάθισε να υφάνει, ούτε κάποιο άλλο γυναικείο έργο. Αδιαφορούσε μάλιστα εντελώς ακόμη και για τους καλλωπισμούς που ταίριαζαν σε αυτοκράτειρα-δεν ξέρω αν το έκανε αυτό και στα νιάτα της, πάντως στα γεράματά της απέβαλε εντελώς κάθε φιλαρέσκεια. Το μόνο που την ενδιέφερε και το μόνο για το οποίο ξόδευε όλη της την ενεργητικότητα ήταν πώς να μεταλλάξει τις φύσεις των αρωμάτων, να φτιάχνει αρώματα, να τα επινοεί, να τα βελτιώνει και να τα επεξεργάζεται. Έτσι ο ιδιαίτερος κοιτώνας της δεν είχε καλύτερη εμφάνιση από τα εργαστήρια της αγοράς, όπου χειρώνακτες και οι σιδεράδες δουλεύουν τη φωτιά, γιατί και στο δωμάτιό της έκαιγαν γύρω -γύρω πολλά μαγκάλια, και από τις υπηρέτριες η μια μετρούσε τις ποσότητες των αρωμάτων, η άλλη τα ανακάτευε, και όλες έκαναν κάτι σχετικό».  (Μιχαήλ Ψελλός, Χρονογραφία, Από Kazhdan, A.P.-Wharton Epstein, Α., Αλλαγές στον Βυζαντινό πολιτισμόκατά τον 11ο και 12ο αιώνα, Αθήνα 1997, σ. 420-1 (μετάφραση Δ.Τσουγκαράκης).

4.Η περιγραφή ενός τεμπέλη εμπόρου από το Συμεών το Νέο Θεολόγο(949-1022)
«Αν όλοι οι έμποροι τρέχουν στην πανήγυρη για να εμπορευτούν και να κερδίσουν από την πραγμάτεια τους, αυτός μόνο [...]κάθεται μπροστά στο σπίτι του και τους κοιτάζει να περνούν και να σπεύδουν προς την πανήγυρη, ενώ ο ίδιος διακατέχεται από τεμπελιά, ραθυμία και μέθη. Ασχολείται με την καλοπέραση …και δεν πηγαίνει να εμπορευτεί, αλλά το αναβάλλει από μέρα σε μέρα... Κι αν έρθει στην πανήγυρη φέρνοντας χρήματα, αντί να αρχίσει να συναλλάσσεται με σοβαρότητα, τριγυρνάει στις σκηνές των Ταβερνιάρηδων και των μαγείρων κι αυτών που πουλάνε τα διάφορα φαγώσιμα και τρώει και πίνει πότε από τον ένα και πότε από τον άλλο, κι όχι μόνο αυτό, αλλά καταξοδεύει το χρυσάφι του στα μεθύσια...»  (Kazhdan, A.P.-Wharton Epstein, Α., Αλλαγές στονΒυζαντινό πολιτισμό κατά τον 11ο και 12ο αιώνα, Αθήνα 1997, σ.411-2 (μετάφραση Δ. Τσουγκαράκης).

ΤΡΙΤΗ ΟΜΑΔΑ ΚΕΙΜΕΝΩΝ

1.Περιγραφή της πανήγυρης της Θεσσαλονίκης το 12ο αιώνα
«Συρρέουν εκεί όχι μόνο όλοι οι αυτόχθονες και ο ντόπιος πληθυσμός, αλλά κάθε είδους άνθρωποι από παντού [...] τόσο μεγάλη είναι η δόξα του σε ολόκληρη την Ευρώπη.
[...] Είχαν στηθεί σκηνές των εμπόρων σε δύο παράλληλες γραμμές αντικριστά, οι γραμμές τραβούσαν μακριά, αφήνοντας ανάμεσά τους να ανοίγεται ένας πλατύς διάδρομος, ώστε να υπάρχει δίοδος για το ορμητικό πλήθος [...] υπήρχαν κάθε είδος ρούχα ανδρών και γυναικών, από τη Βοιωτία και την Πελοπόννησο, και όσα φέρνουν τα εμπορικά καράβια από την Ιταλία στους Έλληνες. Αλλά και η Φοινίκη στέλνει πολλά και η Αίγυπτος, όπως και η Ισπανία και οι Ηράκλειες Στήλες, που φτιάχνουν τα ωραιότερα έπιπλα.[...] Αλλά και ο Εύξεινος Πόντος στέλνει τα δικά του προς το Βυζάντιο
». (Ψευδο-Λουκιανός, Τιμαρίων,
Kazhdan, A.P.-WhartonEpstein, Α., Αλλαγές στον Βυζαντινό πολιτισμό κατά τον 11ο και 12οαιώνα, Αθήνα 1997, σ. 410-411 (μετάφραση Δ. Τσουγκαράκης).

2.Tο βυζαντινό νόμισμα στην 'Απω Ανατολή
 «Ένας (βυζαντινός) έμπορος, ο Σώπατρος, πήγε κάποτε στο νησί της Ταπροβάνης για δουλειές και συμπτωματικά το πλοίο του μπήκε στο λιμάνι μαζί με ένα περσικό. Ο Σώπατρος και ένας σεβάσμιος Πέρσης οδηγήθηκαν στον βασιλιά της χώρας. Ο βασιλιάς τους ρώτησε σε τι κατάσταση ήταν οι χώρες τους και ποιας χώρας ο βασιλιάς ήταν ισχυρότερος. Ο Πέρσης είπε ότι ο δικός του βασιλιάς ήταν ο πιο ισχυρός, πιο σπουδαίος και πλούσιος, ο βασιλεύς των βασιλέων και ό,τι επιθυμούσε μπορούσε να το κάνει. Όταν ρωτήθηκε ο Σώπατρος απάντησε: "Αν θέλεις να μάθεις την αλήθεια έχεις τους δύο βασιλιάδες μπροστά σου. Εξέτασε τον καθένα και θα διαπιστώσεις ποιος είναι σπουδαιότερος και ισχυρότερος". "Πώς λες ότι έχω τους δύο βασιλείς εδώ;" ρώτησε κατάπληκτος ο βασιλιάς και ο Σώπατρος του απάντησε: "Έχεις τα χρήματά τους, το "νόμισμα" του ενός και τη "δραχμή" του άλλου. Εξέτασέ τα και θα δεις την αλήθεια". Τότε ο βασιλιάς διέταξε να παρουσιαστούν τα δύο νομίσματα. Το ρωμαϊκό "νόμισμα" ήταν καλά στρογγυλεμένο, από αστραφτερό μέταλλο και με τέλειο σχήμα, καθώς κομμάτια αυτού του είδους επιλέγονταν για εξαγωγή στο νησί. Ενώ η "δραχμή" ήταν ασημένια και δεν συγκρινόταν με το χρυσό νόμισμα. Έτσι ο βασιλιάς αφού τα εξέτασε προσεκτικά επιδοκίμασε το "νόμισμα", λέγοντας ότι οι Ρωμαίοι ήταν σίγουρα ένας εξαιρετικός και ισχυρός λαός. Και διέταξε να αποδοθούν μεγάλες τιμές στον Σώπατρο..."  (D. Geanakoplos, Byzantium. Church, Society, and Civilization Seen through Contemporary Eyes, Chicago 1986, 298).

3.Βυζαντινό εμπόριο με την 'Απω Ανατολή
Στο νησί (Κεϋλάνη), καθώς βρίσκεται σε κεντρική θέση, συχνάζουν πλοία από όλα τα μέρη της Ινδίας, της Περσίας και της Αιθιοπίας, και παρομοίως φεύγουν πολλά δικά του. Και από τις πιο μακρυνές χώρες, εννοώ την Τζινίτζα (Κίνα) και άλλους εμπορικούς τόπους, παίρνει μετάξι, μπαχαρικά, σανδαλόξυλο, και άλλα προϊόντα και αυτά πάλι μεταβιβάζονται σε άλλες αγορές.  (D. Geanakoplos, Byzantium. Church, Society, and Civilization Seen through Contemporary Eyes, Chicago 1986, 277).
Η επεξεργασία τους θα γίνει με τις εξής ερωτήσεις, τις οποίες πρέπει να επεξεργαστεί η κάθε ομάδα:

Α΄ ΟΜΑΔΑ ΚΕΙΜΕΝΩΝ. ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ
1.      Με βάση τα κείμενα 1,5,6 περιγράψτε τον τρόπο ζωής των Δυνατών (αριστοκράτες γης και αριστοκράτες αξιωμάτων). Που στηρίζονταν η ισχύς και το κύρος που είχαν;
2.      Χρησιμοποιώντας τα κείμενα 3,4 να κάνετε τις διαπιστώσεις σας για τη ζωή των πενήτων.
3.      Να συνθέσετε τα συμπεράσματά σας και να παρουσιάσετε την κοινωνία της βυζαντινής υπαίθρου

Β΄ ΟΜΑΔΑ ΚΕΙΜΕΝΩΝ. ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ
1.      Ποια χαρακτηριστικά είχαν τα βυζαντινά «συστήματα» (κείμενο 1)
2.      Να περιγράψετε τη ζωή ενός εμπόρου (κείμενα 3,4)
3.      Γιατί οι κάτοικοι της Έδεσσας αισθάνθηκαν μεγάλη χαρά που καταργήθηκε το «χρυσάργυρον» (κείμενο 2)
4.      Με βάση τα κείμενα να αναπτύξετε τις θέσεις σας για την ανάπτυξη του εμπορίου κατά τη Μέση Βυζαντινή Εποχή.

Γ΄ ΟΜΑΔΑ ΚΕΙΜΕΝΩΝ. ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ
1.      Τι προϊόντα εμπορεύονταν συνήθως οι Βυζαντινοί (κείμενα 1,3) ;
2.      Να αναφέρετε ένα πολύ σημαντικό παράγοντα για την ανάπτυξη του βυζαντινού εμπορίου. Να αιτιολογήσετε τη γνώμη σας (κείμενο 2)
3.      Πως γίνονταν οι εμπορικές συναλλαγές τη βυζαντινή εποχή (κείμενο 1);
4.      Να συνθέσετε την γενική εικόνα του βυζαντινού εμπορίου με βάση όλα τα κείμενα.

Τα συγκεκριμένα κείμενα παρέχουν, κατά τη γνώμη μας, μία ολοκληρωμένη εικόνα της κοινωνικής και οικονομικής κατάστασης που επικρατούσε στη Μέση Βυζαντινή Περίοδο. Η αξιοποίησή τους από τις ομάδες των μαθητών θα τους βοηθήσει να αναδείξουν έστω και μία υποτυπώδη ιστορική σκέψη, ώστε να κάνουν απαραίτητες συγκρίσεις, να κατανοήσουν την εποχή και να βοηθηθούν, σε τελική ανάλυση, στη δημιουργία μιας ολοκληρωμένης προσωπικότητας.

ΤΟ ΚΟΜΙΞ
Το κόμιξ θα έχει την εξής μορφή:
(Εικόνα 1)

Η δημιουργία του προέρχεται από έναν ελεύθερο πόρο του διαδικτύου. Στην προκειμένη περίπτωση χρησιμοποιήθηκε το Comic Strip Creator (βρίσκεται στην τοποθεσία www.comicstripcreator.org ), το οποίο δίνει πολλές δυνατότητες στους χρήστες του, ώστε να δημιουργήσουν ένα καλό αποτέλεσμα. Η φιλοσοφία του είναι η εξής: Σε κάθε καρέ του τοποθετούνται μικρογραφίες της εποχής, οι οποίες περιέχουν πρόσωπα τα οποία πρωταγωνίστησαν. Πιο συγκεκριμένα παρουσιάζεται ο αυτοκράτορας Βασίλειος Β΄, Αξιωματούχοι της αυλής (Μικρογραφία από το Χρονικό του Ιωάννη Σκυλίτζη, τέλη 12ου – αρχές 13ου αι. Biblioteca Nacional, fol. 42v , Madrid), η πλούσια χήρα Δανιηλίς (Μικρογραφία από το Χρονικό του Ιωάννη Σκυλίτζη, τέλη 12ου – αρχές 13ου αι. Biblioteca Nacional, fol. 42v , Madrid), Σκηνή αγροτικής ζωής, (Λεπτομέρεια από μικρογραφία χειρογράφου, 11ος αιώνας. 'Aγιο Όρος, Μονή Εσφιγμένου, κώδ. 14 , Mηνολόγιο,  φ. 386β), Φτωχοί μικροκαλλιεργητές (Λεπτομέρεια από μικρογραφία χειρογράφου, 12ος αιώνας.
'Aγιο Ορος, Μονή Παντελεήμονος, κώδ. 6 , Γρηγορίου του Θεολόγου οι 16 Λόγοι, φ. 257α) και τέλος ο «Καθηγητής» που θα υποβάλλει τις ερωτήσεις. Σε «συννεφάκι» που τοποθετείται σε κάθε καρέ τα πρόσωπα εκθέτουν τις πράξεις τους, που σχετίζονται με τη διδακτική ενότητα ή την κατάστασή τους, ώστε ο μαθητής να έχει μία άμεση επαφή με τα δρώμενα στο μάθημα και να μπορέσει έτσι να βγάλει εύκολα στην επιφάνεια την ιστορική του κρίση.
ΤΕΛΙΚΕΣ ΚΡΙΣΕΙΣ
Χωρίς αμφιβολία η διδασκαλία της Ιστορίας σε μαθητές της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης αποτελεί μία πρόκληση για το διδάσκοντα (Husbands Chris, Kitson Alison, Pendry Anna 2003). Αυτή συνίσταται κυρίως στην αποφυγή του σκοπέλου της γεγονοτοποίησης που ταλανίζει την παρουσίαση του μαθήματος. Οι ΤΠΕ μπορούν να δώσουν σημαντική βοήθεια, ώστε να εξασφαλιστεί η συμμετοχή των μαθητών και η κατανόηση εννοιών που θα παραμείνουν ως «εμπειρίες» στο νου τους και θα βοηθήσουν, ώστε να γίνουν τα παιδιά ολοκληρωμένες προσωπικότητες με άποψη.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Arthur James, Phillips Robert (ed.): Issues in history teaching, Routledge, London 2000
Haydn Terry, Arthur James, Hunt Martin: Learning to teach History in the Secondary School, Routledge, London 2001
Husbands Chris, Kitson Alison, Pendry Anna: Understanding history teaching, Open University, Philadelphia PA, 2003
Λιάκος Αντώνιος: «Η ιστορία και το νέο σχολείο», ΒΗΜΑ 18/4/2010, Αθήνα 2010

Νίκος Παύλου










Παρασκευή 20 Σεπτεμβρίου 2013

Νέα εγκύκλιος για το μάθημα των Θρησκευτικών

Εγκύκλιο για το μάθημα των Θρησκευτικών έστειλε το ΥΠΑΙΘ, στην οποία, μεταξύ άλλων. αναφέρονται:
"      Το μάθημα των Θρησκευτικών είναι υποχρεωτικό (άρ.16, παρ.2 του Συντάγματος) και διδάσκεται στις σχολικές μονάδες Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης σύμφωνα με τα επίσημα υποχρεωτικά αναλυτικά και ωρολόγια προγράμματα, ακολουθεί τους γενικούς σκοπούς της εκπαίδευσης και απευθύνεται σε όλους τους μαθητές. Παράλληλα, παρέχεται η δυνατότητα απαλλαγής στους μαθητές που είναι αλλόθρησκοι ή ετερόδοξοι ή επικαλούνται λόγους θρησκευτικής συνείδησης και γι’ αυτό δεν επιθυμούν να το παρακολουθήσουν.
     Η απαλλαγή από το μάθημα των Θρησκευτικών χορηγείται ύστερα από Υπεύθυνη Δήλωση του ίδιου του μαθητή αν είναι ενήλικος ή των γονέων του ή του νόμιμου κηδεμόνα του αν είναι ανήλικος, στην οποία θα αναφέρεται ότι ο μαθητής δεν είναι Χριστιανός Ορθόδοξος ή επικαλείται λόγους θρησκευτικής συνείδησης, χωρίς να είναι υποχρεωτική η αναφορά του θρησκεύματος στο οποίο ανήκει.
    Για τη χορήγηση της απαλλαγής ακολουθείται παρόμοια διαδικασία με αυτήν που προβλέπεται για αντίστοιχες απαλλαγές μαθητών από μαθήματα (π.δ. 201/1998, π.δ. 104/1979 για την Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση αντίστοιχα).
    Η παραπάνω Υπεύθυνη Δήλωση του ν.1599/1986, με βεβαιωμένο το γνήσιο της υπογραφής και των δύο γονέων του μαθητή ή του νόμιμου κηδεμόνα του, παραλαμβάνεται από το Διευθυντή του σχολείου εντός επτά (7) ημερών από τη λήψη της παρούσας εγκυκλίου για το τρέχον σχολικό έτος (2013-2014) και εντός πέντε (5) ημερών από την έναρξη των μαθημάτων εφεξής και προσυπογράφεται από το διδάσκοντα εκπαιδευτικό. Ο Διευθυντής ενημερώνει τους γονείς του μαθητή ή τον νόμιμο κηδεμόνα του ή τον ίδιο εφόσον είναι ενήλικος, σε περίπτωση μη έγκρισης της απαλλαγής.
   Ο Διευθυντής της σχολικής μονάδας σε συνεργασία με το Σύλλογο των Διδασκόντων, σύμφωνα με τις διατάξεις του ν. 1566/1985 (Α΄ 167) και της υπ΄αριθμ. Φ.353.1/324/105657/Δ1/8-10-2002 (Β΄ 1340) υπουργικής απόφασης, αποφασίζουν κατά περίπτωση για τον τρόπο που απασχολούνται υποχρεωτικά οι απαλλασσόμενοι μαθητές, συντάσσοντας σχετική πράξη.
Επισημαίνεται ότι, σε σχολικές μονάδες που λειτουργούν περισσότερα από ένα τμήμα της ίδιας τάξης, οι απαλλασσόμενοι μαθητές πρέπει να παρακολουθούν διαφορετικό διδακτικό αντικείμενο σε άλλο τμήμα της ίδιας τάξης, εφόσον αυτό είναι εφικτό. Όσον αφορά στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση, για τη φοίτηση των εν λόγω μαθητών ισχύουν οι διατάξεις του π.δ. 104/1979.
Η ισχύς της χορήγησης απαλλαγής είναι ετήσια και ανανεώνεται για κάθε σχολικό έτος με την ίδια διαδικασία"..       

Τρίτη 17 Σεπτεμβρίου 2013

Η ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΣΤΗ ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣH


Τον τελευταίο καιρό, με αφορμή τη συζήτηση που γίνεται για τα Ωρολόγια Προγράμματα του Γυμνασίου και του Λυκείου, καθώς και για τη Δομή του Νέου Γενικού και Τεχνικού Λυκείου, έχει αρχίσει και πάλι ένας ενδιαφέρον διάλογος για το μάθημα των Θρησκευτικών και τη θέση που μπορεί να έχει σε ένα σύγχρονο εκπαιδευτικό σύστημα. Επίκεντρό του είναι τα μορφωτικά αγαθά που μπορεί να παρέχει στο νέο άνθρωπο και ποια πρέπει να είναι αυτά. Ταυτόχρονα ο προβληματισμός αφορά και τη μορφή του μαθήματος, αν δηλαδή θα είναι, με τη σημερινή μορφή του, υποχρεωτικό ή προαιρετικό.
Στο σύγχρονο ελληνικό σχολείο, όπως είναι γνωστό, υπάρχει μία μεγάλη ποικιλία μαθημάτων. Προφανώς όλα αυτά χρησιμεύουν για να μπορέσουν να διαμορφώσουν το χαρακτήρα του νέου ανθρώπου και να τον  βοηθήσουν να γίνει μία ολοκληρωμένη προσωπικότητα, όπως άλλωστε τονίζεται και στο νόμο 1566/85 που καθορίζει τις αρχές της εκπαίδευσης στον τόπο μας. Για την πραγματοποίηση   αυτών  των στόχων ο μαθητής αποκτάει γνώσεις και καλλιεργεί δεξιότητες   που  θεωρούνται  πως θα του φανούν χρήσιμες στη μετέπειτα ζωή του και θα τον βοηθήσουν να ερμηνεύσει τη σύγχρονη πραγματικότητα.
Σκέπτομαι πως θα μπορούσε να επιτευχθεί αυτό,  τη στιγμή που ο νέος άνθρωπος θα στερούνταν ενός βασικού εργαλείου που είναι η γνωριμία με παραδόσεις σαν την Ορθοδοξία,  οι οποίες διαμόρφωσαν την ταυτότητά του, και με το θρησκευτικό φαινόμενο, το οποίο αποτελεί βασικό συστατικό πολλών εκδηλώσεων της σημερινής πραγματικότητας
Το θρησκευτικό φαινόμενο, όπως είναι γνωστό,  αποτελεί το κέντρο και είναι η κινητήρια δύναμη πολλών εκδηλώσεων (θετικών ή αρνητικών) του σύγχρονου ανθρώπου. Είναι δηλαδή βασικό συστατικό της ανθρώπινης συμπεριφοράς και του πολιτισμού και απαιτείται η διερεύνησή του, καθώς και η κατανόησή του  για να ερμηνευθεί ορθά η πραγματικότητα μέσα στην οποία ζουν (και θα ζήσουν) οι μαθητές . Μία εκπαίδευση λοιπόν που δε θα δώσει σημασία στην παρουσίασή του θα είναι ελλιπής ή στρεβλή, και θα έχει στερήσει απαραίτητες γνώσεις από τους νέους ανθρώπους.
Για να γίνουν περισσότερο κατανοητά τα παραπάνω ας φανταστούμε ένα σχολείο στο οποίο δε θα υπήρχε το θρησκευτικό μάθημα. Σε αυτό λοιπόν ο μαθητής θα αγνοούσε, εκτός των άλλων, και  σημαντικά ζητήματα που αφορούν αυτό που ονομάζουμε «δυτικό πολιτισμό». Για παράδειγμα δε θα είχε την ευκαιρία να ακούσει την αφήγηση της Δημιουργίας, όπως την περιγράφει η Παλαιά Διαθήκη, που αποτελεί ένα από τα θεμέλιά του, και είναι βασικό κείμενο αφετηρίας αφού έδωσε το έναυσμα για να μπορέσουν διανοητές να  εξηγήσουν την αρχή της ζωής (θεωρία εξέλιξης, Bing Bang), ενώ βοήθησε  τον άνθρωπο να συνειδητοποιήσει την ανάγκη του σεβασμού της ζωής και να ευαισθητοποιηθεί. Ακόμη και στις περιπτώσεις που αποτέλεσε επίκεντρο διαμάχης έγινε αιτία να γνωρίσει άνθιση η κριτική σκέψη.  Η γνώση της  λοιπόν είναι το ίδιο σημαντική με τη γνώση του πυθαγορείου θεωρήματος, της Magna Charta, των φιλοσοφικών αντιλήψεων του Πλάτωνα, της ρωμαϊκής νομικής συμβολής, των νόμων της Φυσικής, της Χημείας  κοκ.
Ας ξεκαθαριστεί όμως και τι είναι απαραίτητο να παρέχει ένα θρησκευτικό μάθημα, καθώς  και ο τρόπος που θα παρουσιάζεται το θρησκευτικό φαινόμενο. Θα γίνεται λοιπόν λόγος για τις εκδηλώσεις του στην Παταγονία και την Αλάσκα, παραδείγματος χάριν, (χωρίς αυτό να σημαίνει πως δε θα υπάρχει αναφορά και για τα θρησκευτικές ιδέες σε αυτές τις γωνίες του πλανήτη μας) ή θα δίνεται βαρύτητα στις εκφάνσεις της θρησκευτικότητας που γνωρίζει η ελληνική και η ευρωπαϊκή κοινωνία; Το δεύτερο φαίνεται να προσεγγίζει περισσότερο τα ενδιαφέροντα και τις ανάγκες των μαθητών, οπότε θα είναι δύσκολο να μην υπερισχύει η παρουσίαση του χριστιανισμού,  και ειδικότερα της Ορθοδοξίας, κατά κύριο λόγο, σε ένα θρησκευτικό μάθημα του ελληνικού σχολείου.
Το μάθημα λοιπόν των Θρησκευτικών φαίνεται να δίνει πολλά μορφωτικά αγαθά και να συμβάλλει με θετικό τρόπο, στη διαμόρφωση της προσωπικότητας του νέου ανθρώπου. Είναι ανάγκη λοιπόν αν αναβαθμιστεί,  και ενδεχομένως να αυξηθούν οι ώρες διδασκαλίας του. Για παράδειγμα στη Γ΄ Γυμνασίου θα μπορούσε να υπάρχει, εκτός από τη σημερινή ύλη,  και η διδασκαλία ενός ανθολογίου κειμένων με θρησκευτικό χαρακτήρα που βοήθησαν στη διαμόρφωση του ευρωπαϊκού πολιτισμού.

Επομένως μαθήματα σαν τα Θρησκευτικά έχουν βασικό ρόλο σε ένα σύγχρονο εκπαιδευτικό σύστημα, αφού βοηθούν τους μαθητές μας να ερμηνεύσουν την πραγματικότητα μέσα στην οποία ζουν,  και δίνουν εργαλεία γνώσης σημαντικών πνευματικών και κοινωνικών παραμέτρων που καθορίζουν ακόμη και λεπτομέρειες της ζωής μας!

Πέμπτη 5 Σεπτεμβρίου 2013

Εννοιολογικός χάρτης "Η πατρίδα του Ιησού"

Ο εννοιολογικός χάρτης, που παρατίθεται στη συνέχεια, αφορά την ενότητα 1 του εγχειριδίου των Θρησκευτικών της Β΄ Γυμνασίου. Είναι ένα χρησιμότατο εργαλείο διδασκαλίας, που δίνει μία συνθετική εικόνα του μαθήματος, απαραίτητη για την κατανόησή του. Έχει δημιουργηθεί με το λογισμικό C Map.


( C) Νίκος Παύλου

Δευτέρα 26 Αυγούστου 2013

Μια επανεξέταση της χρονολόγησης της σήραγγας του Εζεκία

Σύμφωνα με τα Β Βασ 20,20 και Β Χρον 32,2-4 ο βασιλιάς του Νοτίου Βασιλείου Εζεκίας κατασκεύασε τούνελ στην Ιερουσαλήμ για να αντιμετωπίσει την εισβολή του βασιλιά των Ασσυρίων Σενναχηρίμ . Πολλοί όμως ερευνητές είχαν προβάλλει αντιρρήσεις για τον χρόνο κατασκευής του (Εποχή του Σιδήρου ΙΙ).
Περισσότερες πληροφορίες για το θέμα δημοσιεύονται στην τοποθεσία της Bible Histoty Daily. Για να τις δείτε πατήστε εδώ (και το σχεδιάγραμμα προέρχεται από την ίδια ιστοσελίδα)

Σάββατο 17 Αυγούστου 2013

Ο εμπλουτισμός των Διδακτικών Εγχειριδίων Θρησκευτικών

Ο εμπλουτισμός των Διδακτικών Εγχειριδίων Θρησκευτικών συνεχίζεται. Έτσι τώρα, εκτός των βιβλίων της ΣΤ΄ Δημοτικού, Α΄, Β΄, Γ΄ Γυμνασίου, Α΄, Β΄ Λυκείου, είναι στη διάθεση των μαθητών μας, αλλά και κάθε ενδιαφερόμενου τα εμπλουτισμένα με ψηφιακό υλικό βιβλία της Γ΄, Δ΄ και Ε΄ Δημοτικού.
Για να δείτε την αρχική σελίδα του εμπλουτισμένου βιβλίου της Γ΄ Δημοτικού (και να συνεχίσετε στα μαθήματα, βλέποντας το υλικό)  πατήστε εδώ, της Δ΄ Δημοτικού πατήστε εδώ και της Ε΄ Δημοτικού πατήστε εδώ