Η ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΣΤΗ ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

Η ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΣΤΗ ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

(Πρώτη δημοσίευση: εφημερίδα ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ Λάρισας)

Του Νικολάου Παύλου

Διευθυντή 14^ου Γυμνασίου Λάρισας

Τον τελευταίο καιρό έχει ανοίξει ένας διάλογος, κυρίως στο διαδίκτυο, που αφορά τη διδασκαλία του  μαθήματος  της Ιστορίας στη Δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Μέχρι τώρα θεωρούνταν αυτονόητο για το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα πως η Ιστορία ανήκε δικαιωματικά στον κλάδο των Φιλολόγων. Όπως όμως τονίζεται σε επιστολή αδιόριστων φιλολόγων το μάθημα δίνεται ως δεύτερη ανάθεση σε άλλες ειδικότητες. Όσοι γνωρίζουν τη σχολική πραγματικότητα θα καταλάβουν πως αυτές  είναι οι Θεολόγοι και οι καθηγητές που διδάσκουν ξενόγλωσσα μαθήματα.  Ο  λόγος είναι η ανάγκη να συμπληρώσουν το υποχρεωτικό ωράριό τους, γιατί αυτό δε μπορεί να γίνει με τα μαθήματα πρώτης ανάθεσής τους (Θρησκευτικά και ξένες γλώσσες) .

Με μία πρώτη ματιά αυτό δε φαίνεται να αποτελεί παιδαγωγικό πρόβλημα αν σκεφτεί κάποιος πως η Δευτεροβάθμια εκπαίδευση δεν παρέχει εξειδικευμένες γνώσεις, αλλά ένα σύνολο βασικών αρχών από όλα σχεδόν τα επιστημονικά πεδία, ώστε ο μαθητής να μπορέσει να αποκτήσει απαραίτητα εφόδια που θα του χρησιμεύσουν για να αποκτήσει ολοκληρωμένη προσωπικότητα. Κάτω λοιπόν από αυτή την προοπτική, οι προερχόμενοι από καθηγητικές θεωρητικές σχολές (Θεολόγοι, Ξενόγλωσσοι κ.α.) μπορούν να διδάξουν ιστορία, αφού και στις σχολές τους έχουν λάβει ένα ποσοστό σχετικών γνώσεων (άσχετα αν αυτές δεν είναι καθαρά ιστορικές, αλλά στοχεύουν να βοηθήσουν στην καλύτερη κατανόηση του αντικειμένου που θεραπεύει η επιστήμη τους), και έχουν την απαραίτητη παιδαγωγική πείρα για να μπορέσουν να ανταποκριθούν στις διδακτικές ανάγκες ενός ιστορικού μαθήματος στη Δευτεροβάθμια εκπαίδευση.

Αλλά και καθηγητές που υπάγονται στον κλάδο των Φιλολόγων και έχουν αποκτήσει άλλη ειδίκευση (π.χ. απόφοιτοι τμημάτων Ψυχολογίας, Φιλοσοφίας κ.α.), διδάσκουν Ιστορία ως πρώτη ανάθεση, με την ίδια λογική. Αυτή η πρακτική θεωρείται πλέον αυτονόητη, και η Ιστορία θεωρείται «φιλολογικό μάθημα», αφού αποτελεί και κατεύθυνση πολλών πανεπιστημιακών Φιλολογικών Σχολών.

Αυτή όμως η αντίληψη δε μπορεί να αφορά τη σημερινή εποχή, αλλά προέρχεται, όπως έχει τονιστεί από διακεκριμένο έλληνα ιστορικό, από το παρωχημένο πνεύμα του ελληνικού 19^ου αι. που έβλεπε την ιστορία ως παρακλάδι της φιλολογίας. Η Ιστορία όμως είναι κοινωνική επιστήμη, και ως τέτοια πρέπει να διδάσκεται !

Το ιδανικό λοιπόν θα ήταν να δημιουργηθεί ξεχωριστός κλάδος ιστορικών (που δε θα ανήκε βέβαια στον καθηγητικό κλάδο των Φιλολόγων), ο οποίος  θα αναλάμβανε τη διδασκαλία του μαθήματος στη Δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Με τις εξειδικευμένες γνώσεις που θα διέθετε ο ιστορικός, με την πρόσβαση στη βιβλιογραφία και την ορθή χρήση των πηγών θα βοηθούσε τους μαθητές να κατανοήσουν το παρελθόν, να αποκτήσουν τις κατάλληλες γνώσεις για να ερμηνεύσουν την πραγματικότητα και να αποκτήσουν κριτική σκέψη.

Όμως αυτή η προοπτική φαίνεται να σκοντάφτει σε πρακτικές πλευρές της σχολικής πραγματικότητας. Για παράδειγμα θα μπορούσε ένας ιστορικός να συμπληρώνει το ωράριό του μόνο με τη διδασκαλία της ιστορίας ή θα αναγκάζονταν να ζητήσει τη διδασκαλία και άλλων μαθημάτων, οπότε και αυτός θα έμπαινε στη διαδικασία για τους θεολόγους και ξενόγλωσσους που αναφέρθηκε προηγουμένως; Ταυτόχρονα δε πρέπει να λησμονείται και η διαθεματικότητα που αποτελεί βασική φιλοσοφία της σημερινής σχολικής ζωής και χρωματίζει όλες τις πτυχές του ωρολογίου προγράμματος.

Αυτό που θα χρησίμευε αρκετά στην παρούσα φάση ενδεχομένως να είναι η παρακολούθηση σεμιναρίων από καθηγητές που δεν έχουν τελειώσει ιστορικό τμήμα και τους ανατίθεται η διδασκαλία της ιστορίας. Αν και αυτή η πρόταση μπορεί να έχει γενικό χαρακτήρα και να αφορά όλα τα μαθήματα δεύτερης ανάθεσης, θα βοηθούσε να αναδειχτεί στην προκειμένη περίπτωση η ιστορικότητα, να απομονώσει ψευδεπίγραφα ιστορικά μοντέλα,  και θα οδηγούσε στην απομάκρυνση δασκαλοκεντρικών πρακτικών διδασκαλίας που οδηγούν σε μία στείρα απομνημόνευση.

Βεβαίως, δε χρειάζεται να τονιστεί και πάλι πως η ιστορία είναι υπόθεση των ιστορικών. Εφόσον λοιπόν στη σχολική  μονάδα υπάρχει απόφοιτος ιστορικού τμήματος θα πρέπει  δικαιωματικά να προηγείται των υπόλοιπων στη διδασκαλία του μαθήματος . Εντούτοις, όταν ανατεθεί σε άλλους, για την εύρυθμη λειτουργία του σχολικού προγράμματος,  είναι απαραίτητο να υπάρχει η αγάπη για την ιστορία. Και είναι σίγουρο πως το μάθημα θα του  την ξεπληρώσει, αφού όπως γράφει ο Ευριπίδης «Όλβιος όστις ιστορίης έσχε μάθησιν» (είναι ευτυχής όποιος γνωρίζει ιστορία)!

Σταύρος Γουλούλης "Από το Άγιον Όρος στα Μετέωρα

Ένα άρθρο του γνωστού βυζαντινολόγου κ. Σταύρου Γουλούλη. Είναι μία ιστορική-γεωγραφική προοπτική του θέματος, και όχι ειδικά αγιολογική, με πολλά νέα στοιχεία, για τον τοπικό μοναχισμό που ήταν ένα κομμάτι του ησυχαστικού κινήματος του 14ου αι. με κέντρο το Άγιον Όρος, ένα κίνημα που επεκτάθηκε στα Βαλκάνια και τη Ρωσία. Έχουμε μία μοναστική κοινότητα εν τη γενέσει της και το σημαντικό είναι ότι υπάρχει αρχειακό υλικό. Πρόκειται για την 4η εργασία του συγγραφέα για τα Μετέωρα, μέσα από μία 10άδα για τη Δυτική Θεσσαλία.

  Gouloulis.Από το Άγιον Όρος στα Μετέωρα 

Ημερίδα στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας (αμφιθέατρο Σαράτση) με θέμα "Γνώση και Μεταμόρφωση:Ταξιδεύοντας στην ύστερη Αρχαιότητα"

  Γνώση και μεταμόρφωση 

Σε αναζήτηση του Θεοφάνη μεταξύ ουρανού και γης...

Ο Θεοφάνης ο Κρης υπήρξε, όπως είναι γνωστό, ένας σπουδαίος εκπρόσωπος της μεταβυζαντινής ζωγραφικής.Ανήκει στο καλλιτεχνικό περιβάλλον του Χάνδακα που ανέδειξε μεγάλες καλλιτεχνικές προσωπικότητες (μεταξύ αυτών και το Δομίνικο Θεοτοκόπουλο). Το 1527 προσκλήθηκε στα Μετέωρα για να διακοσμήσει το καθολικό του Αγίου Νικολάου του Αναπαυσά.
Το 14ο Γυμνάσιο Λάρισας ξεκίνησε μία σπουδή στο έργο του μεγάλου καλλιτέχνη. Επιστέγασμα της προσπάθειας ήταν ένα ταξίδι στην πηγή της δημιουργίας του. Οι μαθητές του επισκεπτόμενοι το μοναστήρι του Αγίου Νικολάου στα Μετέωρα είδαν από κοντά τις τοιχογραφίες, αναγνώρισαν την υπογραφή του δημιουργού και έλαβαν μέρος σε ένα γόνιμο διάλογο για τη θεολογική διάστασή τους.
(Περισσότερα για το μοναστήρι του Αγίου Νικολάου Αναπαυσά υπάρχουν στο blog του που το βλέπετε πατώντας εδώ, ενώ για τον Θεοφάνη μπορείτε να δείτε το αφιέρωμα της ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗΣ (Επτά ημέρες) πατώντας εδώ)

Ακολουθούν φωτό από την επίσκεψη

.

Η παραίτηση του Πάπα

Διαβάστε στη σημερινή ΑΥΓΗ ένα πολύ καλό ρεπορτάζ για τα γεγονότα που συνδέονται με την παραίτηση του Πάπα Βενέδικτου ΙΣΤ,  πατώντας εδώ

Η πορεία του αστεροειδούς 2012 DA14

Όπως είναι γνωστό ο αστεροειδής 2012 DA14 πρόκειται να περάσει πολύ κοντά στη γη σήμερα 15/2/2013. Δείτε μία καταπληκτική προσομοίωση της πορείας του στη συνέχεια

(Το βίντεο δημιουργήθηκε από τον  Chris Laurel με το λογισμικό Cosmographia)

Τα Νεο-Χεττιτικά βασίλεια

Το βιβλίο του Trevor Bryce  "The World of the Neo_Hittite Kingdoms" που κυκλοφόρησε το 2012 για τα Νεο-Χεττιτικά βασίλεια αποτελεί σπουδαίο εργαλείο για όσους ενδιαφέρονται για τις Χεττιτικές σπουδές και το πολιτιστικό περιβάλλον της Παλαιάς Διαθήκης. Είναι σίγουρα ένα βιβλίο που έλειπε από τη βιβλιογραφία και με την κυκλοφορία του θα βοηθήσει τους  ερευνητές. Ενδιαφέρον παρουσιάζει και η θέση του Bryce για την προέλευση των Χετταίων της Χαναάν. Αποδίδει καταρχήν στον όρο περισσότερο μία γεωγραφική σημασία, ενώ για τους Χετταίους που αναφέρονται στα βιβλία Α΄-Β΄Σαμουήλ και Α΄-Β΄Βασιλεών, τονίζει πως πρόκειται για  υπηκόους των Νεο_Χεττιτικών βασιλείων που είχαν καταφύγει στους λόφους της Παλαιστίνης μετά την Ασσυριακή εισβολή. Για να δείτε τα περιεχόμενα του βιβλίου καθώς και κάποια αποσπάσματα επισκεφτείτε την τοποθεσία του Amazon πατώντας εδώ

Γαλιλαία, ο τόπος του Ιησού

Διαβάστε μία σειρά άρθρων για τη Γαλιλαία της εποχής του Ιησού από την τοποθεσία της Biblical Arcaeology Society (BAS) πατώντας εδώ. Μεταξύ των άλλων περιλαμβάνονται κείμενα που αναφέρονται στο πλοιάριο του 1ου αι μΧ που ανακαλύφθηκε στη λίμνη Γεννησαρέτ, στη Συναγωγή της Καπερναούμ που κήρυξε ο Διδάσκαλος, στους λόγους που το κέντρο του κηρύγματος του Ιησού ήταν αυτή η περιοχή κ.α. (η φωτό προέρχεται και αυτή από την ίδια τοποθεσία)

Περί διαδραστικής ιστορικής γνώσης και άλλων (ηλεκτρονικών) δαιμονίων!

  Περί διαδραστικής ιστορικής γνώσης by   Nikos Pavlou

Σημάδια......

Μπορεί η άνοιξη ακόμη να μην έχει έρθει, τα σημάδια της όμως είναι ορατά! Ειδικά οι αμυγδαλιές που σήμερα  έδωσαν τα πρώτα δείγματα πως σε λίγο θα ανθίσουν! Οπότε ένα διάλειμμα είναι απαραίτητο! Ειδικά όταν συνδυάζεται με καλή παρέα, τσίπουρο και θάλασσα! Συμφωνείτε;

 

Μία σκέψη με αφορμή το συνέδριο "Εκκλησία και Αριστερά"

Καταρχήν να τονίσουμε πως το συνέδριο "Εκκλησία και Αριστερά" είναι από μόνο του -ως γεγονός-  πολύ σημαντικό για την ελληνική θεολογία. Επιτέλους κάτι έγινε που να αξίζει μνημόνευση!  Το Τμήμα Θεολογίας του ΑΠθ πάντα πρωτοπόρο, αφουγκράστηκε για μία ακόμη φορά τον παλμό της κοινωνίας και έκανε μία ουσιαστική παρέμβαση με τη διοργάνωσή του. Ζηλεύουμε αυτούς που μπόρεσαν να παρευρεθούν, μιας και όλοι εμείς που ζούμε και εργαζόμαστε στην επαρχία δεν είμασταν σε αυτό. Ευτυχώς που υπάρχει η εξαιρετική σελίδα του κ. Μόσχου Γκουτζιούδη ""Θεολογικά δρώμενα" και διαβάσαμε τις εισηγήσεις. Ο προβληματισμός και οι προτάσεις είναι απαραίτητο να μελετηθούν και να αξιοποιηθούν.
Πάντως -όσο κι αν φαίνεται παράδοξο- νομίζουμε ότι καταρχήν θα έπρεπε να διευκρινιστούν οι όροι "Εκκλησία" και "Αριστερά". Ο πρώτος τι αφορούσε; Τη διοικούσα Εκκλησία, τους ιερωμένους μόνο ή το λαό του Θεού γενικά;  Ο δεύτερος ποια  "αριστερά";  Αυτή που υπονοούσε ο Μαρξ στο δεύτερο μισό του 19ου αι, όταν έγραψε και το περίφημο τσιτάτο "η θρησκεία είναι το όπιο του λαού", έχοντας στο νου του συγκεκριμένες ιστορικές συνθήκες και την ουτοπική δικτατορία του προλεταριάτου, το κυρίαρχο σχήμα του γραφειοκρατικού σοσιαλισμού που κυβέρνησε την Ανατολική Ευρώπη -και όχι μόνο- για 70 και πάνω χρόνια ή  σημερινά σχήματα που δείχνουν να ενδιαφέρονται για την  ανάδειξη των ανθρώπινων αξιών  (χωρίς βέβαια πάντα να το επιτυγχάνουν); Θα ήταν νομίζουμε πολύ ενδιαφέρον να γίνονταν αυτή η επεξήγηση, γιατί όσο και αν κάποια πράγματα φαίνονται αυτονόητα, εντούτοις δεν είναι καθόλου!
Πάντως αν μιλάμε για τα σημερινά αριστερά σχήματα (που δείχνουν βέβαια το ενδιαφέρον τους για την αξία του ανθρώπου με συγκεκριμένες πρακτικές, και όχι με τίτλους ή λόγια) και για το λαό του Θεού τότε το σημείο σύγκλισης νομίζουμε πως είναι αυτονόητο: η προσπάθεια για μία καλύτερη ζωή για όλους. Η ευτυχία του ανθρώπου σε τελική ανάλυση! Αυτό, δηλαδή, που ονομάζουμε  Βασιλεία του Θεού!