ΘΕΟΛΟΓΟΙ ΤΟΥ ΜΑΥΡΟΠΙΝΑΚΑ


ΓΙΑΤΙ ΘΕΟΛΟΓΙΑ ΣΗΜΑΙΝΕΙ ΔΙΑΛΟΓΟΣ



Αναζήτηση αυτού του ιστολογίου

Τετάρτη 27 Δεκεμβρίου 2017

Χάρτης εννοιών: Τα Ευαγγέλια



Κάνετε αριστερό κλικ με τον κέρσορα στην εικόνα για μεγέθυνση 

Παρασκευή 22 Δεκεμβρίου 2017

Η ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ ΣΤΟ «ΠΡΩΤΕΥΑΓΓΕΛΙΟΝ ΙΑΚΩΒΟΥ»

Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα LARISSANET (22-12-2017)

Η 39η Πασχάλια επιστολή του Μεγάλου Αθανασίου που γράφτηκε το 367 έχει μεγάλη σημασία για την Εκκλησία, αφού σε αυτή καταγράφονται τα 27 βιβλία που απαρτίζουν τον Κανόνα της Καινής Διαθήκης.  Όμως, εκτός από αυτά, είναι γνωστό ότι στις πρώτες χριστιανικές κοινότητες κυκλοφορούσαν και πολλά άλλα κείμενα που ονομάζονταν Ευαγγέλια ή Πράξεις ή ήταν επιστολές, γραμμένα μετά το 2ο αι. μ.Χ., στα οποία μάλιστα ως συγγραφείς τους παρουσιάζονταν οι Απόστολοι ή άλλα σημαίνοντα πρόσωπα του Πρώιμου Χριστιανισμού ή ήταν ακόμη και ανώνυμα. Με σιγουριά οι Πατέρες τόνισαν  ότι αυτό δεν ισχύει, και ήταν ψευδεπίγραφα κείμενα.
Αυτά τα έργα ονομάστηκαν «Απόκρυφα»,  και οι συγγραφείς τους στόχευαν να καλύψουν «κενά» γύρω από τη ζωή του Χριστού και της Παναγίας, ή έγιναν μέσα για να διαδοθούν αιρετικές διδασκαλίες που έπρεπε να καταδικαστούν. Εντούτοις πολλές από αυτές τις αφηγήσεις που περιέχουν ενέπνευσαν τη χριστιανική τέχνη και βοήθησαν να αναπτυχθεί μία λαϊκή θεολογία που ήταν απαραίτητη για την έκφραση της ευσέβειας των πιστών.
Μία κατηγορία αυτών των κειμένων απαρτίζεται από τα λεγόμενα «Ευαγγέλια της παιδικής ηλικίας του Ιησού» . Προφανώς ένα μεγάλο μέρος τους καταλαμβάνουν αφηγήσεις που επικεντρώνονται στη γέννηση του Ιησού. Σε αυτές ο πρωταγωνιστικός ρόλος δίνεται στη Θεοτόκο, και η προσπάθεια την συντακτών να τονίσουν ακόμη και λεπτομέρειες του βίου της είναι εμφανής. Δεν είναι τυχαίο λοιπόν πως αποτέλεσαν  πηγή έμπνευσης για τις λεγόμενες θεομητορικές εορτές,  και ήταν βάση για τους Πανηγυρικούς που συνδέονται με αυτές .
Το κατεξοχήν απόκρυφο Ευαγγέλιο, που περιλαμβάνει αρκετά στοιχεία της Γέννησης  είναι το «Πρωτευαγγέλιον Ιακώβου» που έχει γραφεί το 2ο αι. μ.Χ.  .  Συγκεκριμένα το κεφ. 17 ξεκινάει με την πληροφορία ότι ο Αύγουστος διατάζει να γίνει απογραφή. Ο Ιωσήφ παρουσιάζεται  να βρίσκεται σε δίλημμα για το πώς θα απογράψει τη Μαρία. Καταφεύγουν σε σπηλιά, αφού ήταν έτοιμη να γεννήσει και τη φρόντιζαν οι γιοι του. Αναζητάει μία μαμή, την οποία, όταν τη βρίσκει, την πληροφορεί ότι η Θεοτόκος έχει συλλάβει καρπό από το Άγιο Πνεύμα. Όταν φτάνουν εμπρός στη σπηλιά, βλέπουν να την επισκιάζει ένα φωτεινό σύννεφο. Αυτό υποχωρεί και ένα φως έλαμψε. Φαίνεται το βρέφος, και η μαμή βρίσκει τη Σαλώμη στην οποία αποκαλύπτει πως η Παρθένος γέννησε τον Υιό του Θεού. Αυτή το αμφισβητεί, όμως το διαπιστώνει και μία φωνή της λέει να μην αποκαλύψει τίποτα μέχρι το παιδί να πάει στην Ιερουσαλήμ.
Έρχονται οι Μάγοι που ζητούν να μάθουν που έχει γεννηθεί ο Χριστός, αφού έχουν δει το αστέρι. Ο βασιλιάς Ηρώδης προσπαθεί να τους παραπλανήσει. Όμως οι Μάγοι, αφού προσκυνούν και δίνουν τα δώρα, φεύγουν για την πατρίδα τους από άλλο δρόμο.
Το «Πρωτευαγγέλιο του Ιακώβου» στη συνέχεια, στο κεφάλαιο 21 αναφέρεται στη σφαγή των νηπίων και στην προσπάθεια της Μαρίας να γλυτώσει το παιδί. Το βιβλίο κλείνει στη συνέχεια, με γεγονότα που αφορούν τον Πρόδρομο του Κυρίου, τον Ιωάννη Βαπτιστή, και στο μαρτυρικό τέλος  του πατέρα του Ζαχαρία.
Το «Πρωτευαγγέλιο του Ιακώβου» απηχεί πολλές προφορικές παραδόσεις που κυκλοφορούσαν στις πρώτες χριστιανικές κοινότητες. Τα βασικά στοιχεία που αναφέρει περιλαμβάνονται στις καταγραφές του Ματθαίου και του Λουκά. Ξεκινάει, όπως τονίστηκε, με την απογραφή του Αύγουστου και στη συνέχεια έχει καταγραφές για το βασιλιά Ηρώδη, τους Μάγους και τη σφαγή των νηπίων. Βεβαίως δεν παύει να είναι ένα απόκρυφο κείμενο,  και πολύ ορθά ο Ξ΄ Αποστολικός Κανόνας απαγορεύει την ολοκληρωμένη ανάγνωσή του στην εορτή του Γενεθλίου της Θεοτόκου.

Οι λεπτομέρειες που περιέχει όμως αποτέλεσαν μέρος της ευσέβειας,  και συνέβαλαν, μετά την Γ΄ Οικουμενική Σύνοδο, στη δημιουργία των εορτών προς τιμήν  της Θεοτόκου, ενώ τόνισαν και τη συμβολή της στην Ενανθρώπιση Του.

ΝΠ

Δευτέρα 27 Νοεμβρίου 2017

Αρχαιολογικά ευρήματα από την Ελλάδα και τη Συροπαλαιστίνη στο βυθό των Κυθήρων



Στις 15 Σεπτεμβρίου 1802 το πλοίο που μετέφερε τα μάρμαρα του Παρθενώνα στην Αγγλία, το "Mentor", απέπλευσε από τον Πειραιά. Είχε ένα τεράστιο φορτίο στο οποίο περιλαμβάνονταν, εκτός από τα μάρμαρα που είχαν λεηλατηθεί με την άδεια των Οθωμανών, αρχαία νομίσματα από την αρχαϊκή μέχρι τη ρωμαϊκή περίοδο, ροδιακοί αμφορείς, απολιθώματα ψαριών και φυτών από τον Λεβάντε (το σημερινό Ισραήλ και τον Λίβανο) και αιγυπτιακά αγάλματα.

Φτάνει στο ακρωτήριο Ταίναρο, όπου περνάει τη νύχτα λόγω των ισχυρών ανέμων. Την άλλη ημέρα ο καπετάνιος διαπιστώνει πως μπάζει νερά. Φεύγει για τα Κύθηρα ελπίζοντας ότι θα γλυτώσει.

Δεν τα καταφέρνει όμως και ο "Mentor" βυθίζεται. Όλο το πλήρωμα σώθηκε και ο Έλγιν οργανώνει αποστολή ανέλκυσης.

Τα γλυπτά του Παρθενώνα ανασύρονται και στέλνονται στη Μάλτα. Ωστόσο σήμερα η ενάλια αρχαιολογία προσπαθεί να ανασύρει ότι παρέμεινε στο βυθό.

Ένα πολύ ενδιαφέρον σχετικό ρεπορτάζ παρουσιάζει η εφημερίδα HAARETZ σε ειδικό αφιέρωμα. (βλ. το αφιέρωμα εδώ ).

Κυριακή 26 Νοεμβρίου 2017

H ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΠΗΓΩΝ ΣΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

H ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΠΗΓΩΝ ΣΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

Νίκος Παύλου


Χωρίς αμφιβολία το έργο των μεγάλων ιστορικών της αρχαιότητας (Ηρόδοτος, Θουκυδίδης, Πολύβιος, Διόδωρος Σικελιώτης) έχει ως κέντρο του μία πολεμική σύγκρουση. Αυτή άλλωστε αποτελεί και την αφορμή  της συγγραφής, κάτι που άλλωστε δηλώνεται και στον πρόλογό τους. Ακόμη και σε κείμενα, όπως αυτό του Ευσέβιου Καισαρείας, στο οποίο καταγράφεται η ιστορική πορεία της χριστιανικής εκκλησίας, κατά τους τρεις πρώτους μεταχριστιανικούς αιώνες παρουσιάζεται στην ουσία μία σύγκρουση –ανεξάρτητα αν αυτή έχει το μέγεθος με το οποίο παραδοσιακά παρουσιάζεται: των χριστιανών με τη ρωμαϊκή εξουσία.
Αυτό σημαίνει πως η πρώτιστη μέριμνα των ιστορικών είναι η προβολή της  πολιτικής διάστασης των ανθρώπινων πράξεων. Όπως είναι γνωστό αυτή η αντίληψη συνεχίζεται και σε έργα σύγχρονων ιστορικών, στα οποία θεωρείται αυτονόητη η καταγραφή πρακτικών που σχετίζονται με την πολιτική και των προσώπων που πρωταγωνιστούν σε αυτή. Έτσι, άλλες διαστάσεις του ανθρώπινου βίου, όπως για παράδειγμα η τέχνη ή η θρησκεία εμφανίζονται σε ειδικά κεφάλαια ή δεν γίνεται καθόλου αναφορά σε αυτές.
Αν όμως ζούσε σήμερα ο Ηρόδοτος, αυτό το μοντέλο ιστορίας μάλλον δε θα τον ενδιέφερε ιδιαίτερα, αν σκεφτεί κάποιος πως για να ασχοληθεί με το κεντρικό του θέμα που ήταν οι πόλεμοι των Ελλήνων εναντίον  των Περσών καταπιάστηκε προηγουμένως με πολλά διαφορετικά αντικείμενα τα οποία τα εξιστορούσε με λεπτομέρειες στο έργο του. Έτσι λοιπόν έχουν έρθει στην κατοχή μας πολλές χρήσιμες πληροφορίες για το κλίμα, τα έθιμα των ανθρώπων της εποχής του, τη θρησκεία κ.α.
Ο πατέρας λοιπόν της ιστορίας μάλλον είχε σκεφτεί ότι για να κατανοήσουν ολοκληρωμένα οι αναγνώστες του την εποχή που περιέγραφε δε θα έπρεπε να περιοριστεί μόνο στην καταγραφή των πολεμικών αναμετρήσεων και στα στρατηγικά σχέδια των ηγετών των αντιπάλων στρατοπέδων, αλλά έπρεπε να κάνει γνωστή και την καθημερινότητα την οποία βίωναν οι πρωταγωνιστές του έργου του.
Σίγουρα είναι ζητούμενο αν αυτή η πρακτική του είναι η ενδεδειγμένη. Πολλοί πιθανόν να διαφωνήσουν και να υπενθυμίσουν τη θουκυδίδεια φράση με την οποία ο ιστορικός κατηγορηματικά αποφαίνεται πως «Qoukud…dhj 'Aqhna‹oj xunšgraye tÕn pÒlemon tîn Peloponnhs…wn kaˆ 'Aqhna…wn»[1], αποκλείοντας με αυτό τον τρόπο την παρουσίαση άλλων γεγονότων που δεν βοηθούσαν στην κατανόηση του πολιτικού σχεδιασμού των Σπαρτιατών και των Αθηναίων. Όμως τα σημερινά ιστορικά ρεύματα φαίνεται να δικαιώνουν τις επιλογές του Ηρόδοτου. Αρκεί να θυμηθούμε τη θέση της σχολής του  εισηγητή της «Μακράς Διάρκειας» Φερνάν Μπρωντέλ που διδάσκει πως μία επιστημονική ιστορία μπορεί να βασίζεται σε μελέτες γύρω από τη γεωγραφία και το κλίμα (να θυμηθούμε εδώ το μεγαλειώδες έργο του για τη Μεσόγειο την εποχή του Φίλιππου Β΄).
Οπότε κάτω από αυτή την προοπτική ακόμη και οι βίοι των Αγίων μπορούν να αποτελέσουν μία πρώτης τάξεως ιστορική πηγή για τη διδασκαλία της Βυζαντινής ιστορίας. Πριν παρεξηγηθώ σπεύδω να διευκρινίσω πως είναι πλέον κοινά αποδεκτό ότι αυτοί βοηθούν σημαντικά, ως πρωτογενές υλικό, στην κατανόηση τρόπων ζωής ή νοοτροπιών[2], αν ληφθεί υπόψη ότι οι συγγραφείς τους, στην προσπάθεια να αποδώσουν τα κατορθώματα του πρωταγωνιστή τους, δίνουν «άθελά τους» σημαντικές πληροφορίες για το περιβάλλον στο οποίο αυτός δρα ή για το δικό τους. Θεωρούνται έτσι αξιόλογο υλικό, σε κάθε περίπτωση,  για το σύγχρονο ιστορικό αφού σε αυτούς υπάρχουν στοιχεία για την κατάσταση της κοινωνίας, της οικονομία κοκ[3].


[1] Θουκυδίδου Ιστοριών 1,1
[2] Βλ. Peter Brown, Η κοινωνία και το Άγιο στην ύστερη αρχαιότητα...σ. 115: « Όπως σήμερα οι βίοι των αγίων θεωρούνται από τους κοινωνικούς ιστορικούς πολύτιμη πηγή στοιχείων για τη ζωή του απλού ανθρώπου...)
[3] Όπως τονίζει ο Δημήτρης Ι. Κυρτάτας (Πόλεμος και θρησκεία. Από τον Ηρόδοτο στον Γίββωνα, Δελτίο Βιβλικών Μελετών 21-22/2002-2003. Τιμητικό αφιέρωμα στον καθηγητή Σάββα Αγουρίδη, σσ. 395-408) «Πολλά σοβαρά εγχειρίδια αρχαίας ιστορίας έχουν σήμερα ειδικά κεφάλαια γύρω από την κοινωνία, την οικονομία, τον πολιτισμό και τη θρησκεία των αρχαίων»(σ.406-407) και «το καταλληλότερο πρότυπο που διαθέτει σήμερα ο ιστορικός για να ξανασκεφτεί την ιστορία της αρχαιότητας με τρόπο σφαιρικό είναι αυτό που κατασκεύασε ο Ηρόδοτος. Για να περιγράψει τις συγκλονιστικές μάχες μεταξύ Ελλήνων και Περσών, ο “πατέρας της ιστορίας”  θεώρησε αναγκαίο να επεκταθεί σε όλα τα όρια του γνωστού κόσμου και να ασχοληθεί με τα ήθη, τα έθιμα και τις θρησκευτικές συνήθειες όλων των γνωστών λαών» (βλ. και Δημήτρης Ι. Κυρτάτας, Κατακτώντας την Αρχαιότητα, Αθήνα 2002, σ. 61-89).

Πέμπτη 2 Νοεμβρίου 2017

O ρόλος των ΤΠΕ στη διδασκαλία της Βυζαντινής Ιστορίας. Η διδασκαλία της κοινωνικής και οικονομικής διάστασής της στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση

Νίκος Παύλου

O  ρόλος των ΤΠΕ στη διδασκαλία της Βυζαντινής Ιστορίας. Η διδασκαλία της κοινωνικής και οικονομικής διάστασής της στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση




       Το μάθημα της Ιστορίας εντάσσεται στα λεγόμενα «παραδοσιακά» του Ελληνικού Εκπαιδευτικού Συστήματος. Διδάσκεται σε όλες τις βαθμίδες της Εκπαίδευσης και βοηθάει το μαθητή να γνωρίσει καταστάσεις που εξακολουθούν να επηρεάζουν τη ζωή του, να διδαχτεί μέσω αυτών, να προσπαθήσει να τις ερμηνεύσει και να αναπτύξει την κριτική του σκέψη. Η συμμετοχή του είναι επομένως αναγκαία σε όλες τις φάσεις της διδασκαλίας, αφού θα πρέπει να αφομοιώσει καινούρια μαθησιακά αντικείμενα, να επεξεργαστεί πηγές, να απαντήσει σε ερωτήσεις και να αξιολογήσει. Εννοείται φυσικά ότι και ο ρόλος του διδάσκοντα είναι πάντα κομβικός, αφού αυτός θα κατευθύνει τη  εκπαιδευτική διαδικασία. Το τελευταίο όμως, σε καμία περίπτωση, δε σημαίνει πως το μάθημα οφείλει να γίνει δασκαλοκεντρικό. Αντίθετα θα πρέπει να δίνονται συνεχώς ευκαιρίες στο μαθητή να αυτενεργήσει και να έχει ουσιαστική συμμετοχή σε όλες τις φάσεις της διδασκαλίας .


Η τελευταία διαπίστωση αναδεικνύει το ρόλο των ΤΠΕ στη

Παρασκευή 20 Οκτωβρίου 2017

Ο ΠΕΡΑΜΑΤΑΡΗΣ (Εντυπώσεις από το περιβόλι της Παναγίας)

                                                

     

«Κάθε φορά στο Άγιο Όρος είναι σα να `ναι η πρώτη φορά» επαναλάμβανε κάθε χρονιά ο έμπειρος συνοδοιπόρος μου. Δεν τον αμφισβήτησα, ίσως να μπορούσα ακόμη και να υποπτευθώ τι εννοούσε, δεν ήταν όμως δικό μου βίωμα μέχρι φέτος. Αυτή τη φορά γύρισα σαν από άλλο κόσμο. Οι γέροντες μιλούν για πνευματική ζωή και επιθυμούν την πρόοδό μας σε ανώτερα σκαλοπάτια, ο πολύβουος όμως κόσμος σχολιάζει τις παρεκκλίσεις από την κοσμική ζωή με εκφράσεις όπως «έχει μέντα», «είναι φευγάτος», «είναι αλλού» και παρόμοιες. Μα στ` αλήθεια βρίσκεσαι αλλού σ` αυτό το ταξίδι.

Το πρώτο δρομολόγιο της ημέρας

Δευτέρα 16 Οκτωβρίου 2017

Οι θεραπευτικές διαστάσεις των Θρησκευτικών: Περιπτώσεις αντιμετώπισης της σχολικής βίας (bullying) μέσω της διδασκαλίας του μαθήματος

Εισήγηση  στο 2ο Πανελλήνιο Συνέδριο για την προώθηση της εκπαιδευτικής καινοτομίας. Πρακτικά Συνεδρίου Τόμος Α – Εισηγήσεις Βιντεοεισηγήσεις (Μέρος Ι), Λάρισα 2016 σσ. 882-886




Εισαγωγή
Σκοπός της παρούσας εργασίας είναι να αναδείξει τρόπους αξιοποίησης της διδασκαλίας του θρησκευτικού μαθήματος για την αντιμετώπιση του bullying .Η σχολική βία είναι αρνητικό φαινόμενο που πρέπει να εντοπίζεται, να ερμηνεύεται και να εξαλείφεται. Αυτή η διαδικασία συνδέεται και με την προσφορά των διδακτικών αγαθών του κάθε γνωστικού αντικειμένου, αφού έτσι δε θα θεωρούνταν  παράπλευρη εκδήλωση της σχολικής ζωής, αλλά κατεξοχήν μάθηση.
Το θρησκευτικό μάθημα προβάλλει πρότυπα αγάπης, ανοχής και συγκαταβατικότητας. Ο μαθητής, κατά τη διδασκαλία του θα συναντήσει προτάσεις συμβίωσης με το συνάνθρωπο, ανοχής απέναντι στη διαφορετικότητα, αντιμετώπισης της βίας και σεβασμού της προσωπικότητας. Ταυτόχρονα καταδεικνύει ότι αντικοινωνικές συμπεριφορές, όπως το   bullying, είναι καταδικαστέες και ξένες με το νέο άνθρωπο που θέλει να ολοκληρώσει την προσωπικότητά του και να γίνει ο αυριανός υπεύθυνος πολίτης. Τέλος, ο θεολόγος μπορεί να βοηθήσει με την ενεργή παρουσία του σε όλες τις εκφάνσεις της σχολικής ζωής στην αντιμετώπιση  της σχολικής βίας, αφού διαθέτει την κατάρτιση και την ευαισθησία για να πλησιάσει χαρακτήρες που χρειάζονται στήριξη.
Το σχολείο ως κέντρο αντιμετώπισης της σχολικής βίας
Είναι κοινή διαπίστωση ότι το σχολείο ως πολυδύναμο κέντρο, που έχει αποστολή του την παροχή παιδείας,  στοχεύει στη δημιουργία ολοκληρωμένων προσωπικοτήτων που θα μπορούν να ερμηνεύουν την κοινωνία και θα συμβάλλουν στην πρόοδο και την ευτυχία των μελών της. Για να μπορέσει να το επιτύχει αυτό είναι απαραίτητο  να δίνει γνώσεις και να διαπλάθει χαρακτήρες που θα σέβονται το συνάνθρωπο και τις όποιες ιδιαιτερότητες έχει.
Κάτω από αυτή την προοπτική είναι αυτονόητο ότι αρνητικά φαινόμενα σαν τη σχολική βία πρέπει να εντοπίζονται, να ερμηνεύονται, να θεραπεύονται  και να εξαλείφονται, αφού αποτελούν καταστάσεις που εμποδίζουν στην ανάπτυξη των νέων ανθρώπων (Donnellan, 2006). Ιδανικό θα ήταν αυτή η διαδικασία να συνδέονταν και με την προσφορά των διδακτικών αγαθών του κάθε γνωστικού αντικειμένου, αφού έτσι δε θα θεωρούνταν  παράπλευρη εκδήλωση της σχολικής ζωής, αλλά κατεξοχήν μάθηση.
Τι είναι η σχολική βία ((bullying)
Σύμφωνα με τον ορισμό των Keith Sullivan, Mark Cleary και Ginny Sullivan (Sullivan & Cleary & Sullivan, 2004) η σχολική βία (bullying) είναι αρνητική και συχνά επιθετική ή επεμβατική πράξη από ένα ή περισσότερα άτομα ενάντια σε άλλο ή άλλα πρόσωπα,  που έχει τα εξής χαρακτηριστικά:
·       Το άτομο που διαπράττει την κακοποίηση έχει περισσότερη δύναμη
·       Η σχολική βία είναι συχνά οργανωμένη, συστηματική και καμουφλαρισμένη
·       Μπορεί να είναι ευκαιριακή, αλλά όταν αρχίζει το φαινόμενο μπορεί να έχει διάρκεια.
·       Ένα θύμα σχολικής βίας βλάπτεται σωματικά, συναισθηματικά και ψυχολογικά.
·       Όλες οι πράξεις bullying έχουν μία συναισθηματική και ψυχολογική διάσταση.
Τα παραπάνω αναδεικνύουν την αναγκαιότητα για συναισθηματική, ψυχολογική και ηθική στήριξη των θυμάτων της σχολικής βίας (στην οποία προφανώς θα πρέπει να συμπεριληφθούν –αν και φαντάζει ανακόλουθο- και οι θύτες) , ώστε να μπορέσουν να ανταπεξέλθουν τη δύσκολη κατάσταση στην οποία έχουν περιέλθει και να συνεχίσουν με ομαλό τρόπο τις δραστηριότητές τους. Η παρέμβαση του σχολείου, μέσω των μαθησιακών αγαθών που παρέχει, μπορεί λοιπόν να είναι καθοριστική και να οδηγήσει στη θεραπεία και στην επούλωση.
Τα διδακτικά αντικείμενα ως πρότυπα καταπολέμησης της σχολικής βίας
Ταυτόχρονα διαφαίνεται η  ανάγκη για πρότυπα που θα βοηθήσουν στην καταπολέμηση της σχολικής βίας. Αυτά καταρχήν θα αποτελέσουν βάσεις στις οποίες θα μπορέσουν να στηριχτούν μέλη της σχολικής κοινότητας που αντιμετώπισαν πρακτικές που έβλαψαν την προσωπικότητά τους. Υπογραμμίζουν επίσης την αναγκαιότητα αναφορών που θα βοηθήσουν στην εξάλειψη του φαινομένου σε όλες τις εκφάνσεις της σχολικής καθημερινότητας (Smith & Pepler & Rigby, 2006).
Οι παραπάνω σκέψεις στηρίζονται στο γεγονός ότι κάθε διδακτικό αντικείμενο οφείλει να είναι επικαιροποιημένο και συμβατό με τα ενδιαφέροντα των μαθητών. Μόνο έτσι μπορεί να μετασχηματιστεί σε μάθηση που θα παραμείνει. Αυτό, καταρχήν, πρέπει  να είναι μέλημα των συγγραφέων των σχολικών εγχειριδίων, που θα συνδυάσουν στα κείμενά τους τη διδακτέα ύλη με τους προβληματισμούς των νέων ανθρώπων . Δε χρειάζεται να τονιστεί ότι και ο ρόλος του διδάσκοντα είναι εξίσου σημαντικός, αφού οφείλει να βρει τρόπους με τους οποίους θα εντάξει στη διδασκαλία του υλικό και δραστηριότητες που θα αφορούν τη σχολική βία και την αντιμετώπισή της.
Η σύζευξη λοιπόν των μορφωτικών αγαθών που παρέχει το σχολείο με δράσεις εναντίον της σχολικής βίας μπορεί να συμβάλλει στην αντιμετώπιση αρνητικών φαινομένων. Οι μαθητές θα συνειδητοποιήσουν ότι το bullying αποτελεί αντικοινωνική πρακτική, δε συνιστά μέσον καταξίωσης, αλλά αντίθετα συμβάλλει στην απομόνωση του θύτη. Χρειάζεται λοιπόν να ληφθεί σοβαρά υπόψη η συμβολή της μαθησιακής διαδικασίας στην εξάλειψη της σχολικής βίας.
Τα Θρησκευτικά ως μέσον καταπολέμησης της σχολικής βίας
Τα Θρησκευτικά είναι –κατεξοχήν- διδακτικό αντικείμενο που μπορεί να βοηθήσει σε παρεμβάσεις αντιμετώπισης της σχολικής βίας. Το κυρίαρχο θέμα που πρέπει να απασχολήσει στο άμεσο μέλλον όλους τους ενδιαφερόμενους για το μάθημα  είναι η θέση του σε ένα εκπαιδευτικό σύστημα που θα αφορά όλα τα παιδιά και θα παρέχει ισότιμες ευκαιρίες μάθησης και ένταξης ανεξάρτητα από τη  φυλετική, εθνική, κοινωνική και πολιτισμική ομάδα προέλευσης. Αποτελεί συνεπώς πρόκληση η συμβολή των Θρησκευτικών, ώστε να συμβάλλουν για να αποκτήσουν οι μαθητές  μία θρησκευτική παιδεία που θα είναι ικανή να βοηθήσει στην ερμηνεία της σύγχρονης πραγματικότητας και ειδικότερα στην αντιμετώπιση κρουσμάτων σχολικής βίας.
Να τονιστεί ότι τα στοιχεία για την αντιμετώπιση της σχολικής βίας είναι αναγκαίο να αποτελούν βασικό συστατικό των Θρησκευτικών και για θεολογικούς λόγους. Ο  Ιησούς αγκάλιασε  τους «εσκυλμένους και ερριμένους»  της Ιουδαϊκής κοινωνίας της εποχής του, ενώ είναι γνωστό ότι ύμνοι της Εκκλησίας παρουσιάζουν τον Χριστό ως θύμα βίας.  Το μάθημα χρειάζεται λοιπόν -και εδώ- μία επικαιροποίηση η οποία θα στηρίζεται στο αυθεντικό δεδομένο της αγάπης για τον πλησίον.` Έτσι ο μαθητής, κατά τη διδασκαλία του θα μπορεί να συναντήσει προτάσεις συμβίωσης με το συνάνθρωπο, ανοχής απέναντι στη διαφορετικότητα, αντιμετώπισης της βίας και σεβασμού της προσωπικότητας (Duncan, 1999). Αποτελεί επομένως ιδανικό διδακτικό αγαθό που μπορεί να συνεισφέρει  στη δημιουργία πρακτικών που μπορούν να εξαλείψουν το bullying σε όλες τις εκφάνσεις του. Ταυτόχρονα κατά την επεξεργασία των διδακτικών ενοτήτων του μαθήματος μπορούν να δημιουργηθούν δράσεις που θα βοηθήσουν τους μαθητές να «δεθούν» μεταξύ τους και να δημιουργηθεί έτσι η «ομάδα» στην οποία όλοι θα δουλεύουν ισότιμα και δε θα έχουν θέση πρακτικές εκφοβισμού.
Βέβαια για να πραγματοποιηθούν οι στόχοι που τίθενται στα πλαίσια μιας στρατηγικής εναντίον της σχολικής βίας, που θα περιέχει τη συνδρομή των διδακτικών αγαθών που περιλαμβάνονται στο μάθημα των Θρησκευτικών, είναι απαραίτητη η συνειδητοποίηση ότι το διδακτικό αγαθό που παρέχει δεν είναι μονοδιάστατο, αλλά έχει ποικίλες εκφάνσεις που αναδεικνύουν και τη σχέση του με την πραγματικότητα που βιώνουν οι μαθητές. Αυτό σημαίνει ότι οφείλει να «αγκαλιάζει» και να έχει ως επίκεντρό του τον άνθρωπο και τα ζητήματα που τον απασχολούν. Έτσι θα είναι επίκαιρο και θα βρίσκεται σε άμεση συνάρτηση με τα ενδιαφέροντα  και τις ανάγκες  της σχολικής τάξης, ενώ θα είναι χρήσιμο για την καθημερινότητα που βιώνουν τα νέα παιδιά.




ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ

Σάββατο 14 Οκτωβρίου 2017

Σχεδίασμα: ΤΟ ΚΑΤΑ ΛΟΥΚΑΝ ΕΥΑΓΓΕΛΙΟ


Αποτέλεσμα εικόνας για κατά λουκάνΑπευθύνεται στον κράτιστο Θεόφιλο (Ρωμαίος αξιωματούχος;). Πιθανόν το «Θεόφιλος» θα πρέπει να εκληφθεί ως επίθετο
Ως συγγραφέας του έχουν προταθεί από την έρευνα

Σάββατο 23 Σεπτεμβρίου 2017

«Ο ΘΕΟΣ ΚΑΙ Η ΟΜΟΡΦΙΑ»: ΤΡΙΑ ΣΧΟΛΙΑ ΣΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ ΕΛ ΓΚΡΕΚΟ


«Δε μου αρέσουν οι άγιοι που ζωγραφίζεις μήτε οι άγγελοί σου, σε μάλωσε μια μέρα ο Μέγας Ιεροεξεταστής του Τολέδου. Δε σε κάνουν να προσεύχεσαι, σε κάνουν να θαμάζεις. Η ομορφιά μπαίνει εμπόδιο ανάμεσα στην ψυχή μας και στο Θεό»[1]. Η παραπάνω αναφορά του Νίκου Καζαντζάκη σε έναν –προφανώς φαντασιακό- διάλογο που γίνεται ανάμεσα σε εκπρόσωπο της Ρωμαιοκαθολικής εκκλησίας και στο Δομήνικο Θεοτοκόπουλο, εκτός των άλλων, αναδεικνύει τη στενή σχέση του έργου του μεγάλου δημιουργού, που φέτος γιορτάζουμε τα 400 χρόνια από το θάνατό του, με τις παραδόσεις του Χριστιανισμού.
Αυτό είναι απόλυτα φυσικό αν σκεφτεί κάποιος ότι το καλλιτεχνικό περιβάλλον του είχε έντονο το θρησκευτικό χρώμα. Άλλωστε και το εργαστήριο στο οποίο μαθήτευσε, ανήκε, κατά πάσα πιθανότητα, σε μαθητή του κρητικού αγιογράφου Θεοφάνη Στρελίτζα-Μπαθά που δραστηριοποιήθηκε στο Άγιο Όρος και στα Μετέωρα[2]. Ταυτόχρονα, ο εκκλησιαστικός χώρος ήταν ο πλέον πρόσφορος που μπορούσε να απορροφήσει τα ζωγραφικά δημιουργήματα επιφανών καλλιτεχνών, σαν τον Ελ Γκρέκο.
Ακόμη και το ύφος του όμως μαρτυρεί την κυριαρχία της θρησκευτικότητας στο έργο του. Είναι χαρακτηριστικά αυτά που γράφει ο ακαδημαϊκός Μανόλης Χατζηδάκης: «Στις απαιτήσεις αυτού του ύφους υποτάσσονται και οι φυσικοί νόμοι του χώρου και του φωτισμού, οι συνδυασμοί των σχημάτων και των χρωμάτων. Χάρη σ’ αυτήν την κυριαρχία των μορφολογικών εκφραστικών μέσων επάνω στα φαινόμενα του κόσμου αποκτά η ζωγραφική αυτή μία υψηλή πνευματικότητα που ανταποκρίνεται στον θρησκευτικό της ρόλο»[3].
Οπότε ένας σχολιασμός με θεολογικό χαρακτήρα στο έργο του είναι επιβεβλημένος, για να γίνει αυτό περισσότερο κατανοητό. Αυτός θα διερευνήσει τις αφετηρίες και τις βάσεις των δημιουργημάτων του που ήταν- και αυτά- «βίβλοι των αγραμμάτων» και όχι μόνο[4], ενώ θα αναδείξει και τη σχέση της ομορφιάς με τη σωτηρία για να θυμηθούμε το λόγιο του Ντοστογιέφσκι «Η ομορφιά θα σώσει τον κόσμο»[5].
Έχουν επιλεγεί λοιπόν γι’ αυτό το σκοπό τρία έργα του Θεοτοκόπουλου. Αυτά είναι τα «Άποψη του όρους και της μονής Σινά», «Η εκδίωξη των εμπόρων από το Ναό», και «Ο μετανοών  Άγιος Πέτρος».
Η επιλογή δεν είναι τυχαία. Τα τοπία και τα πρόσωπα που εικονίζονται, καθώς και τα γεγονότα που αναπαρίστανται έχουν συνδεθεί με στιγμές και κείμενα του Χριστιανισμού που αποτέλεσαν –και αυτά- βάσεις και πυλώνες για τη διαμόρφωση του δυτικού πολιτισμού. Είναι δηλαδή –εκτός των άλλων- πολιτισμικές αποδείξεις της παράδοσης που χρησιμοποιείται για να δώσει στοιχεία κουλτούρας, που διαχρονικά επηρεάζουν συμπεριφορές και νοοτροπίες, και αποτελούσαν έτσι μέσον έκφρασης των καλλιτεχνικών ανησυχιών μεγάλων δημιουργών σαν το Δομήνικο Θεοτοκόπουλο.

***
Το πρώτο σχόλιο θα γίνει στο έργο «Άποψη του όρους και της μονής Σινά» που εκτίθεται στο Ιστορικό Μουσείο Κρήτης, στο Ηράκλειο[6]. Στον πίνακα απεικονίζονται τρεις κορυφές του βουνού καθώς και το Μοναστήρι της Αγίας Αικατερίνης.
Είναι γνωστή η βιβλική σημειολογία που αφορά το όρος Σινά. Είναι ιερό βουνό που συνδέεται κυρίως με τις καταγραφές της Παλαιάς Διαθήκης για την παράδοση του Νόμου στο Μωυσή[7]. Οι Ισραηλίτες λοιπόν αφού φεύγουν από τη Ραφιδίν, φτάνουν στην έρημο Σινά, κατασκηνώνουν απέναντι από το όρος Σινά και ο Μωυσής ανεβαίνει σε αυτό για να συναντήσει το Θεό[8]. Ο Κύριος του λέει ότι θα κατέβει σε αυτό[9], αρχίζουν βροντές και αστραπές και στο βουνό κάθεται ένα πυκνό σύννεφο. Καλύπτεται ολόκληρο με καπνό, που ανέβαινε σαν από καμίνι[10]. Στην κορυφή του καλείται ο Μωυσής από τον Κύριο. Η δόξα Του σκεπάζει το βουνό για έξι ημέρες. Στα μάτια του λαού φαινόταν σα φωτιά που λαμπάδιαζε στην κορυφή του[11].
Όπως φαίνεται και στον πίνακα του Γκρέκο στις παρυφές του Σινά είναι κτισμένη η Ιερά Μονή του Θεοβαδίστου Όρους Σινά, όπως αποκαλείται επίσημα το Μοναστήρι της Αγίας Αικατερίνης. Ανεγέρθηκε στο σημείο που βρίσκονταν, κατά την παράδοση,  η «φλεγόμενη βάτος» του Μωυσή ανάμεσα στο 527-565 την εποχή του αυτοκράτορα Ιουστινιανού. Το μέρος θεωρείται ιερό για χριστιανούς, μουσουλμάνους και εβραίους[12].
Σχεδόν την ίδια εποχή που ο Γκρέκο δημιουργεί το έργο ένας ισπανός μοναχός, 0 Diego de Merida πραγματοποιεί ταξίδι στην περιοχή (1507-1512)[13] και καταγράφει τις εντυπώσεις του. Η περίπτωσή του είναι ενδεικτική του μεγάλου αριθμού των προσκυνητών που ήθελαν να επισκεφτούν το θεϊκό βουνό και το αρχαίο μοναστήρι.
Αυτή η ευσεβής οδοιπορία αποτυπώνεται σε πρώτο πλάνο στο έργο του Θεοτοκόπουλου. Ένας δυσανάλογος, που αναδεικνύει τις βυζαντινές ρίζες του έργου του,  σε σχέση με το μέγεθος του βουνού και του μοναστηριού αριθμός ταξιδιωτών παρουσιάζεται να επισκέπτεται την περιοχή. Προφανώς ο δημιουργός είχε στο νου του την κατάσταση που επικρατούσε στο χώρο την εποχή του.
Αυτό βέβαια δε σημαίνει ότι ξεπερνά τη βιβλική υποβλητικότητά του τοπίου. Αντίθετα η καταγραφή της άγριας ομορφιάς του Σινά φέρνει στο νου τη θεϊκή δόξα, όπως αυτή εκφράστηκε στις αφηγήσεις της Πεντατεύχου για την παράδοση του Νόμου στο Μωυσή.
Το δεύτερο σχόλιο θα γίνει σον πίνακα του Ελ Γκρέκο «Η εκδίωξη των εμπόρων από το Ναό» που φυλάσσεται στο Minneapolis Institute of Art[14]. Στο έργο κεντρικός είναι ο ρόλος του Ιησού που, κρατώντας στο χέρι το φραγγέλιο, διώχνει τους εμπόρους από τις στοές του Ναού του Ηρώδη. Τα κλασικιστικά στοιχεία του πίνακα είναι αναμφίβολα και αναδεικνύουν  τις αναγεννησιακές επιρροές στον καλλιτέχνη.
Για να μπορέσει να ερμηνευτεί σωστά η πράξη του Ιησού θα πρέπει να γίνει λόγος για ανάλογες πράξεις των προφητών της Παλαιάς Διαθήκης. Αυτοί, προκειμένου να κάνουν γνωστό το λόγο του Θεού, χρησιμοποιούσαν, εκτός από το κήρυγμα και πράξεις που είχαν έντονο συμβολισμό. Έτσι ο προφήτης Αχιά, για παράδειγμα, θέλοντας να δείξει στο Σολομώντα ότι το βασίλειο του θα διασπαστεί και θα χωριστεί στα δύο, παίρνει το μανδύα του βασιλιά, τον κόβει σε δώδεκα κομμάτια , τα δύο τα δίνει στο νόμιμο διάδοχό του ηγεμόνα Ροβοάμ και τα υπόλοιπα δέκα στον Ιεροβοάμ, ο οποίος θα ηγηθεί των δέκα φυλών του Ισραήλ, δημιουργώντας το Βόρειο βασίλειο. Ο προφήτης Ιερεμίας, τον καιρό της πολιορκίας της Ιερουσαλήμ από τους Βαβυλώνιους γυρίζει στους δρόμους της πόλης έχοντας στάχτη στα μαλλιά του, σημάδι πένθους, και αλυσίδες στα χέρια του, θέλοντας έτσι να δείξει ότι σε λίγο η πόλη θα πέσει στα χέρια του Ναβουχοδονόσορα!
Η πράξη του Ιησού έχει έντονο το συμβολικό και μεσσιανικό χρώμα. Επαναφέρει την καθαρότητα στη θρησκεία και στοχεύει στην αποκατάσταση του Ναού ως οίκου προσευχής. Εντούτοις αναστέλλει όλη την οικονομική δραστηριότητα, κάτι που ήταν προνόμιο του ρωμαίου επιτρόπου και του Μ. Συνεδρίου της Ιερουσαλήμ[15]. Θα είναι μία ακόμη κατηγορία για να οδηγηθεί  στη σταύρωση.
Η ένταση που καταγράφεται στον πίνακα του Γκρέκο αναδεικνύει το μεγαλείο της στιγμής και το μεσσιανικό έργο του Ιησού. Οι πάντες δείχνουν να αναγνωρίζουν τη θεϊκή του μεγαλοπρέπεια και τη δυναμική του κηρύγματός του, κάτι που συμβαίνει και στα έργα των δάσκαλων του δημιουργού που απεικονίζονται κάτω δεξιά στο έργο.
Η τρίτη εικόνα που θα σχολιαστεί είναι ο μετανοών Άγιος Πέτρος που βρίσκεται στο The San Diego Museum of Art[16]. Το πρόσωπο που κυριαρχεί εδώ είναι ο Πέτρος, μετανοιωμένος, επειδή αρνήθηκε τον Ιησού, στην αυλή του Αρχιερέα. Στο βάθος προβάλλει η Μαρία η Μαγδαληνή που γυρίζει, μετά την Ανάσταση του Χριστού, από τον αδειανό τάφο του δάσκαλου.
Τα γεγονότα είναι γνωστά από τις ευαγγελικές περιγραφές[17]. Σύμφωνα με αυτές ο Πέτρος ήταν στην αυλή του Αρχιερέα, ακολουθώντας τον Ιησού που τον είχαν συλλάβει. Έρχεται μία δούλη και τον ρωτάει αν ήταν με τον Ιησού το Ναζαρηνό. Ο Πέτρος αρνείται λέγοντας  «Ούτε ξέρω ούτε καταλαβαίνω τι λες». Βγαίνει έξω και τότε λάλησε ο πετεινός. Η ίδια σκηνή επαναλαμβάνεται, και λάλησε για δεύτερη φορά ο πετεινός. Θυμήθηκε τότε ο Πέτρος τι του είχε πει ο Ιησούς, ότι δηλαδή πριν λαλήσει δύο φορές ο πετεινός θα αρνηθεί τρεις φορές πως τον ξέρει και έκλαψε πικρά.
Ο ιστορικός πυρήνας της αφήγησης φαίνεται να είναι αδιαμφισβήτητος. Κανένας λοιπόν –ούτε καν ο Πέτρος- δε μπορεί να είναι ασφαλής από μία πιθανή άρνηση[18] . Εντούτοις αυτή δεν είναι ικανή να στερήσει τον Απόστολο από τον πρωταγωνιστικό του ρόλο, αφού έχει μετανοήσει, και είναι έτοιμος να ακούσει τη Μαρία Μαγδαληνή που έρχεται για να αναγγείλει το χαρμόσυνο νέο . Ήδη κρατάει στα χέρια του τα κλειδιά του παραδείσου, τα οποία, σύμφωνα με τη ρωμαιοκαθολική αντίληψη του έχουν παραχωρηθεί.
Φαίνεται όμως ότι και η σύνδεση του έργου με την εποχή του καλλιτέχνη είναι δεδομένη. Η μεταρρύθμιση του Λούθηρου (αρχές 16ου αι) οδήγησε το Ρωμαιοκαθολικισμό να δημιουργήσει την Αντιμεταρρύθμιση και να τονίσει αξίες σαν τη μετάνοια και μυστήρια σαν την εξομολόγηση[19] , καταστάσεις που αντικατοπτρίζονται στον πίνακα του Γκρέκο και αναδεικνύουν σημεία που έπρεπε να τονιστούν στην προσπάθεια του Παπισμού να αντιμετωπίσει τις ιδέες που έφερνε ο Λούθηρος και οι οπαδοί του.

Τα τρία έργα του Δομήνικου Θεοτοκόπουλου που σχολιάστηκαν παραπάνω είναι χαρακτηριστικά της τέχνης του, που αναδείκνυε την πνευματικότητα, το πλησίασμα του θείου και την ομορφιά[20].  Και τα τρία στοιχεία είναι άρρηκτα δεμένα, και δεν υπάρχει λόγος να απομονωθεί ένα από αυτά εις βάρος των υπόλοιπων. Άλλωστε, ειδικά  για την αξία της ομορφιάς και τη σχέση της με το Χριστιανισμό, αρκεί να θυμηθούμε το λόγιο του Κυρίου: «Παρατηρήστε τα κρίνα πως μεγαλώνουν: δεν κοπιάζουν ούτε γνέθουν. Κι όμως σας διαβεβαιώνω πως ούτε ο Σολομώντας σ’ όλη του τη μεγαλοπρέπεια δεν ντυνόταν όπως ένα απ’ αυτά»[21]._










[1] Νίκου Καζαντζάκη, Αναφορά στον Γκρέκο, Αθήνα 2007, σ. 491.
[2] Mαρία Kωνσταντουδάκη –Kιτρομηλίδου, «H διάβαση της γέφυρας. H κρητική παραγωγή του Θεοτοκόπουλου, και το ταξίδι του στη Βενετία», Η Καθημερινή. Επτά Ημέρες, 8/10/1995, σσ. 8-10
[3] Mανόλη Xατζηδάκη, «Oι ρίζες του Δομήνικου», ό.π. σσ.  11-13
[4] Ιωάννης Δαμασκηνός «ΛÒgoj ¢pologhtikÕj prÕj toÝj diab£llontaj t¦j ¡g…aj e„kÒnaj», B. Kotter (ed), Die Schriften des Johannes von Damaskos, vol. 3 [Patristische Texte und Studien 17. Berlin: De Gruyter, 1975]: 65-200. 2,10.
[5]  Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι, Ο Ηλίθιος,
[6] Για την ταυτότητα και τα χαρακτηριστικά του έργου βλ τις πληροφορίες που δίνονται στην ειδική για το έργο ιστοσελίδα του Ιστορικού Μουσείου Κρήτης (http://www.historical-museum.gr/webapps/elgreco/sina.php?lang=gre).
[7] Στην παρούσα εργασία δε θα γίνουν αναφορές στον επιστημονικό διάλογο για την τοποθεσία που θεωρείται από τις παραδόσεις ότι δόθηκε ο Νόμος. Για τις απόψεις σχετικά με το χώρο που συνδέεται με τη θεοφάνεια στο Σινά βλ. και Kingsbury Erwin C., The Theophany topos and the mountain of God, JBL, 1967, 86(2), 205-210
[8] Εξ 19,1-3. Σε όλους τους παλαιοδιαθηκικούς στίχους που παρατίθενται στην παρούσα εργασία ακολουθείται η απόδοση ΕΒΕ.
[9] Εξ 19,11
[10] Εξ 19,18-19
[11] Εξ 24, 16-17
[12] Βλ Charlesworth, James H., «St. Catherine’s Monastery», Biblical Archaeologist, 1979, 42(3), 174-179
[13]Dams, Therese,  «Le voyage en Oriente de Diego de Merida (1507-1512), traduit de l'espagnol et annote par Therese Dams», Melanges de Science Religieuse, 1990, 47(3), 134-156.
[14] Περισσότερα βλ στην ιστοσελίδα του Ινστιτούτου που αφορά τον συγκεκριμένο  πίνακα, στην τοποθεσία https://collections.artsmia.org/index.php?page=detail&id=278.
[15] Βλ Hamilton Neill Q., «Temple cleansing and Temple bank», JBL, 1964,83, 365-372
[16] Περισσότερα βλ στην ιστοσελίδα που αφορά τον συγκεκριμένο  πίνακα, στην τοποθεσία www.sdmart.org/education/video-library/el-greco-penitent-st-peter.
[17] Μκ 14,66-72 και τα παράλληλα στους άλλους τρεις ευαγγελιστές (Μτ 26,69-75. Λκ 22,56-62. Ιω 18,15-18.25-27)
[18] Βλ και Gewalt Dietfried, «Die verlegnung des Petrus», Linguistica Biblica, 1978, 43, 113-144
[19] Βλ Mare Estelle Alma, «El Greco’s Italian Paintings (1560-76) Based on Bible Texts», Acta Theologica, 2009, 29(1), 61-80. Πρβλ και  Beutel Albrecht, «Elastische Identitat.Die aufklarerische Aktualisierung reformatorischer Basisimpulse bei Johann Joachim Spalding», Zeitschrift fur Theologie und Kirche, 2014, 111(1), 1-27
[20] Mare Estelle Alma, «El Greco’s Representation of Mystical Ecstasy», Acta Theologica, 2008, 11(Supp), 108-127
[21] Λκ 12,27

Δευτέρα 11 Σεπτεμβρίου 2017

Σχολικοί Σύμβουλοι



Από το ενημερωμένο site omathimatikos.gr πληροφορούμαστε ότι
"Σύμφωνα με πληροφορίες στο τελικό στάδιο βρίσκεται το νομοθετικό πλαίσιο για τη δημιουργία ενός νέου θεσμού που θα περιλαμβάνει τα ΓΡΑΣΕΠ, τα ΓΡΑΣΥ και τους Σχολικούς συμβούλους.
Θα δημιουργηθεί ένα νέο τμήμα στο οποίο θα ανήκουν όλοι αυτοί.
Το τμήμα αυτό θα αναλάβει την αξιολόγηση των εκπαιδευτικών, όπως επίσης και την επιμόρφωση.
Προϊστάμενος του τμήματος αυτού θα είναι ένας Σχολικός Σύμβουλος.
Ο αριθμός των Σχολικών Συμβούλων θα είναι μικρότερος" (πατήστε εδώ για να διαβάσετε την ανάρτηση).

Παρασκευή 1 Σεπτεμβρίου 2017

Χριστιανική Ηθική και «Ψηφιακές ασκήσεις»: Διδάσκοντας με ΤΠΕ τη σχέση των δύο φύλων



Χριστιανική Ηθική και «Ψηφιακές ασκήσεις»: Διδάσκοντας με ΤΠΕ τη σχέση των δύο φύλων





ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Οι ηθικοί προβληματισμοί, ως διδακτικό αντικείμενο, χρησιμοποιούν κυρίως το διάλογο ως μέσον διδασκαλίας. Οι ΤΠΕ όμως μπορούν να αποτελέσουν χρήσιμα εργαλεία που θα τον αναδείξουν, και θα βοηθήσουν στη διερεύνηση παραμέτρων που ενδεχομένως δεν είχαν αναζητηθεί.

Τα παραπάνω υλοποιούνται με ένα σενάριο μαθήματος που αφορά τις σχέσεις των δύο φύλων. Οι μαθητές έχουν την ευκαιρία χρησιμοποιώντας το υλικό που μπορεί να δώσουν σύγχρονα ψηφιακά μέσα, όπως ιστοσελίδες κοινωνικής δικτύωσης, να επεκτείνουν τους προβληματισμούς τους για ένα ζήτημα που προκαλεί ενδιαφέρον, και να καλύψουν όλες τις πτυχές του ζητήματος.



ΛΕΞΕΙΣ ΚΛΕΙΔΙΑ: Ηθικός προβληματισμός, Δύο φύλλα, Μέσα κοινωνικής δικτύωσης, Ψηφιακό διάγραμμα, Ψηφιακή επεξεργασία



ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Όπως είναι γνωστό το Αναλυτικό