ΓΙΑ ΠΟΙΟΝ ΧΤΥΠΑΕΙ Η ΚΑΜΠΑΝΑ (Εντυπώσεις από το «Περιβόλι της Παναγίας»)

Οδοιπορικό και εντυπώσεις από το «Περιβόλι της Παναγίας»του αγαπητού φίλου και συναδέλφου στο 14ο Γυμνάσιο Λάρισας 

κ. Κώστα Μιχαηλίδη

Η Παναγία «Άξιον εστί», που είναι τοποθετημένη στο Ιερό Βήμα του Πρωτάτου, πίσω από την Αγία Τράπεζα, σε υπερυψωμένο χτιστό περβάζι με σκαλοπάτι, αυτή τη φορά έλειπε. Αντίγραφό της υπήρχε στα αριστερά του κυρίως ναού. Πολλές φορές στο παρελθόν είχε επαναληφθεί η σκηνή της προσκύνησης και της θερμής παράκλησης αλλά καμιά στο ξέσπασμα ενός ανθρωποκτόνου πολέμου, που όμοιό του δεν έχει καταγράψει η ανθρώπινη ιστορία ως τώρα. Ζητήσαμε λαδάκι από την καντήλα της, αφήσαμε ονόματα υπέρ υγείας και αναπαύσεως, ασπάστηκα κι άλλες εικόνες και βγήκα έξω. Κοίταξα το ρολόι. Ήταν δέκα παρά τέταρτο.

Στο Γραφείο Προσκυνητών τα χαράματα υπήρχε λίγος κόσμος. Είχαμε επιβιβαστεί λίγο μετά τις έξι στο ferry boat, την «παντόφλα», όπως το ονομάζουν από το σχήμα του, για ένα προσκύνημα βαδίζοντας επί «ξυρού ακμής», ανάμεσα στην απειλή ενός πυρηνικού ολοκαυτώματος και τη δημιουργία του παγκόσμιου ψηφιακού στρατοπέδου συγκέντρωσης κι όλα αυτά στο χορό των ρίχτερ του Αγιώνυμου. Πάντα υπό την σκέπη της.

Φτάνοντας στη Δάφνη μου δόθηκε ένα δώρο. Στα δύο – τρία πρώτα μου βήματα άφησα εντελώς τον κοσμική πραγματικότητα πίσω μου και ό,τι κι αν έκανα μετά σε σχέση με τον έξω κόσμο, δεν άφησε κανένα αποτύπωμα μέσα μου. Η πρώτη περιπέτεια του προσκυνήματος ήρθε με το «καλημέρα». Στην εμμονή μου να επισκεφτούμε τη Βατοπαιδινή Σκήτη του Αγίου Δημητρίου, ενώ ήταν αδύνατο να βρεθεί οδηγός να ικανοποιήσει την επιθυμία, συναντήσαμε ένα γνωστό από παλιά, που προθυμοποιήθηκε να κάνει την παράκαμψη και τη στάση για μας. Το αυτοκίνητο όμως έστριψε σε λάθος δρόμο και βρέθηκε μπροστά σε αδιέξοδο. Καλώδια μέσα σε σκάμμα, που θα τροφοδοτούσαν από φωτοβολταϊκά πάνελ με ρεύμα τη Μονή, έφραζαν το δρόμο. Το όχημα δεν είχε δυνατότητα αναστροφής. Αναγκάστηκε να κινηθεί με όπισθεν στην ανηφόρα. Παρά τη συμβουλή του συνοδοιπόρου μου, ο οδηγός δεν μας άφησε να κατέβουμε για να ελαφρύνει το αμάξι. Ο δίσκος κόλλησε, μυρωδιά καμένου γέμισε τον τόπο και ο λεβιές ταχυτήτων δεν λειτουργούσε. Κάπως έτσι βρεθήκαμε να βαδίζουμε σε μονοπάτι φορτωμένοι με τους σάκους, αφήνοντας τον οδηγό απελπισμένο να περιμένει τρακτέρ να τον ρυμουλκήσει ή να περιμένει να κρυώσει ο δίσκος για να φύγει από μόνος του. Είναι κανόνας πως εδώ το πρόγραμμα το κάνει η Παναγία, ωστόσο κάθε φορά κάποιος θα αποδώσει το αναπάντεχο σε καλή ή κακή τύχη, όταν τα αδύνατα γίνονται δυνατά ή αντίστροφα.

Το μπάνιο και ο ύπνος μας αναζωογόνησαν για τον εσπερινό, την τράπεζα, την προσκύνηση των λειψάνων και την ξενάγηση, που ακολούθησε. Αυτή τη φορά στο Βατοπαίδι ανέλπιστα προσκυνήσαμε όχι μόνο τη θαυματουργή εικόνα της Παντάνασσας, της Εσφαγμένης, της Αντιφωνήτριας και της Παραμυθίας και είδαμε σε απόσταση την Πυροβοληθείσα και τη Βηματάρισσα, που είναι η Εφέστια εικόνα της Μονής, αλλά προσκυνήσαμε και την Ελαιοβρύτισσα, στις δεξαμενές αποθήκευσης ελαίων, ακούγοντας την ιστορία της καθεμιάς. Δύο από την ομάδα επισκεφτήκαμε την καινούργια βιβλιοθήκη της Μονής.

Η Βατοπαιδινή χορωδία είχε δυνατό χορό ψαλτών στο δεξί και στο αριστερό Ψαλτήρι. Μπαίνοντας στο καθολικό για τον εσπερινό πήγαμε δεξιά στον εσωνάρθηκα. Η ταφική λάρνακα του Ιωσήφ του Βατοπαιδινού βρίσκεται εκεί, ενώ στο προαύλιο έχει μείνει το κενοτάφιο. Κάπου εκεί, γύρω στα μέσα της δεκαετίας του `80, ο Κύπριος γέροντας της σχολής των αλιέων, με το καλογερικό όνομα του γέροντά του, Ιωσήφ του Ησυχαστή, σύμφωνα με την αγιορείτικη παράδοση, έλεγε ένα δελτίο ειδήσεων, που κανένας παρουσιαστής σε κανένα κανάλι δεν θα εκφωνήσει: «Εντός ολίγου θα ξεκινήσει παγκοσμίως αυτό και σαν είδος κατακλυσμού από τη δικαιοσύνη του Θεού θα επιβληθεί παγκοσμίως να ξεριζώσει όλους τους αιτίους της παγκοσμίας διαστροφής. Θα γίνει τώρα αυτό. Θα το ψηλαφήσουμε με τα χέρια μας. Θα μείνουν μόνον όσοι έχουν σχέση πραγματική με το Θεό. Όσοι δεν έχουν σχέση πραγματική με το Θεό και άρα δεν τους ανήκει η αιωνιότης, η αιώνια ζωή, κατ` ανάγκη θα σαρωθούν. Και τώρα ο Θεός θα δημιουργήσει νέα γενιά, οπότε δεν θα υπάρχει προζύμι διαστροφής και γι` αυτό τώρα θα δείτε αυτήν την παγκόσμια σύρραξη, που θα γίνει εντός ολίγου και να μην τρομάξετε. Να είστε έτοιμοι».

Ποιος όμως στ` αλήθεια έχει πραγματική σχέση με το Θεό; Ο λογισμός που μας στέλνει ο πονηρός, πως είμαστε όλοι αμαρτωλοί και κανείς δεν θα γλυτώσει, είναι σχέδιο μελετημένο. Πρώτα μας πείθει πως δικαιούμαστε τα πάντα. Μετά, σαν δοκιμάσουμε και εκπέσουμε από τη χάρη, μας απελπίζει πως δεν έχουμε πια μερτικό με το Θεό. Έτσι αποθαρρυνόμαστε για τη ζωή της μετανοίας, που οδηγεί στη σωτηρία. Κι όταν νεκρωθεί η συνείδηση, αδυνατούμε ν` αναγνωρίσουμε την αμαρτία. Είναι όμως κανείς σ` αυτή τη ζωή αναμάρτητος; Ακόμη κι` ο άγιος έχει κλάψει για τις αμαρτίες του. Έχει μετανοήσει στο πετραχήλι κι` έμπρακτα, έχει δεχτεί Πνεύμα μετανοίας για να παλέψει με τα πάθη του, ώστε να αποκτήσει Πνεύμα αληθείας. Ο διαρκής αγώνας τον οδηγεί να κάνει δικό του το θέλημα του Θεού. Κι όταν τον επισκιάσει η χάρη, ζει ο Θεός μέσα του.

Μετά τη θεία λειτουργία στο παρεκκλήσι του Αγίου Παντελεήμονα, το σαρκίον μας προσγείωσε στη γήινα. Στην τράπεζα το Βατοπαίδι θυμίζει έναν πλούσιο οικοδεσπότη, που μοιράζεται γενναιόδωρα με τους φιλοξενούμενούς του τα αγαθά του. Οι γαρίδες, τα μικρά αγγουράκια, ο χυμός, η μαρμελάδα από μύρτιλα, οι χουρμάδες και φυσικά το απαραίτητο χαρουπόμελο για ένα μοναστήρι, που κυριαρχούν Κύπριοι μοναχοί και προσκυνητές. Είναι δύσκολο να πεις πού σταματά η γενναιοδωρία και πού αρχίζει η υπερβολή.

Φτάσαμε στις Καρυές με μικρό περιθώριο χρόνου για τους στόχους μας. Μετά από σύντομο προσκύνημα στο Κουτλουμούσι έμεινα ακίνητος κι εγώ κι εκείνος να κοιταζόμαστε εμβρόντητοι. Αγαπημένος μου μαθητής, που είχα μαθητές όλα τα αδέλφια του, βρισκόταν εκεί για προσκύνημα με τον πατέρα του. Στη συνέχεια αφήσαμε το γέροντα Γαβριήλ και την Παναγούδα, γιατί υπήρχε κόσμος. Μετά από μια σύντομη επίσκεψη στο κελί του Ιωάννη του Θεολόγου, αφήσαμε και την επίσκεψη στην Κουτλουμουσιανή Σκήτη του Αγίου Παντελεήμονα για να φτάσουμε εγκαίρως στην Ιβήρων. Ούτε την Πορταΐτισσα δεν προσκυνήσαμε, γιατί ο π. Ιλαρίων δεν είναι από αυτούς, που σε περιμένουν.

Σε λίγη ώρα είμασταν στην Καρακάλλου. Η πρώτη εντύπωση στο αρχονταρίκι ήταν θετική. Στον εσπερινό ζήσαμε την πνευματικότητα της Μονής, που είχα διαπιστώσει και παλιότερα. Η μέρα ήταν πολύ ζεστή και τα δωμάτια, που ήταν εκτός του κάστρου, έβλεπαν δυτικά. Υποφέραμε τόσο στο καθολικό, όσο και στον ύπνο, σε αντίθεση με το Βατοπαίδι, όπου η διπλή τοιχοποιία με κενό ενδιάμεσα, η τοποθέτηση του ιχθυοτροφείου στο σωστό μέρος, όλα δημιουργούσαν φυσικό κλιματισμό, σε συνδυασμό με τον βορειοανατολικό προσανατολισμό της Μονής. Στην τράπεζα τα φασολάκια ήταν καλομαγειρεμένα. Μετά θαυμάσαμε το συμμαζεμένο κάστρο. Άλλοι ψώνισαν από την Έκθεση, άλλοι εξομολογήθηκαν. Η θέα από τη Μονή στο βουνό και τη θάλασσα ταυτόχρονα της δίνει προνομιακή θέση. Μια ώρα με τα πόδια από τη Φιλοθέου, τέθηκε από τον μετέπειτα Απόστολο της Αμερικής Εφραίμ, υπό την πνευματική του καθοδήγηση.

Το φως της αυγής έμπαινε στο Ιερό του παρεκκλησίου του κοιμητηρίου και έβαφε πύρινο τα βαθύ κόκκινο φελόνιο του λειτουργού και έντονα χρυσές τις απολήξεις του. Αχτίδες τρυπούσαν τα κενά στα ξύλα, που γέμιζαν το κάτω μέρος του τέμπλου, ζωγραφισμένο με νατουραλιστικά σχέδια. Η φωνή του ιερομόναχου σε καθήλωνε. Κοινωνήσαμε.

Τριανταπέντε περίπου λεπτά χρειαστήκαμε από τη διασταύρωση για τη Σταυρονικήτα, κατεβαίνοντας από το δωδεκαθέσιο λεωφορείο του π. Ιλαρίωνα. Μόνον ο εσπερινός καταγράφηκε στη μνήμη μας στο μοναστήρι, γιατί το πρωί φύγαμε με το πρώτο φως. Κατεβήκαμε στον αρσανά και προβληματισμένοι σπαταλήσαμε φαινομενικά το δειλινό στο σχεδιασμό της επόμενης μέρας, που μας έβαλε σε πολλαπλά διλήμματα. Στην πραγματικότητα ξεπεράσαμε φόβο, ενδοιασμούς και δείξαμε όλες τις αρετές μιας συγκροτημένης ομάδας, που σεβάστηκε τις ατομικές επιλογές αλλά ξεπέρασε τα άτομα. Η σύναξη της πενταμελούς ομάδας εξέτασε όλες τις επιλογές και άφησε στην Παναγία την πραγματοποίηση της καλύτερης. Ο «Ιταλός», όπως βαπτίσαμε τον Πελοποννήσιο οδηγό, αποδείχτηκε «λίρα εκατό».

Χάραζε και οι ηλιαχτίδες περνούσαν τις καμάρες των ανακουφιστικών τόξων του κάστρου και φώτιζαν τα νούφαρα στο νερό. Τα βατράχια, που όλο το βράδυ κόαζαν, κοιμούνταν στη δροσιά του πρωινού μετά από μια αποπνιχτικά ζεστή βραδιά. Ο οδηγός έδεσε τους σάκους στην καρότσα και τους σκέπασε. Καβαλήσαμε την κορυφογραμμή. Δάσος πυκνό, ασύλληπτη ομορφιά ώσπου να συναντήσουμε το βαρύ όγκο του Άθω. Από κάτω απλωνόταν η κοιλάδα με τη Σκήτη του Λάκκου, τη Λακκοσκήτη. Οι Ρουμάνοι και οι Μολδαβοί εκτόπισαν τους λίγους Σέρβους μοναχούς και εγκαταστάθηκαν εδώ από το 1830 και μετά. Πάνω από είκοσι κελιά, σε μια κοιλάδα με ιδανικό μικροκλίμα, ανάμεσα στη θάλασσα και το βουνό, αποτελούν τον πιο ελκυστικό προορισμό στο Αγιώνυμο σήμερα. Όπως ένα ορεινό χωριό με ζεστή φιλοξενία, οργάνωση, καθαριότητα και κατανυκτικές ακολουθίες, οι Ρουμάνοι, εργατικά μυρμήγκια, έφτασαν ως και την παραγωγή εκκλησιαστικών αμφίων ώστε να τροφοδοτούν όλα τα Βαλκάνια, χρησιμοποιώντας ρομπότ κεντήματος.

Οι τράπεζές τους, τρεις τη μέρα, ήταν κέντρα πάχυνσης. Υπερμεγέθεις μερίδες, ποικιλία και νόστιμα φαγητά. Στην υποδοχή μας στα κελιά, στα κεράσματα, σε κάθε μορφή επικοινωνίας, τα πρόσωπά τους πλημμύριζαν πηγαία χαρά. Το τοπίο ήταν επίγειος παράδεισος. Στις ακολουθίες, που είχαν τη βυζαντινή ψαλτική, οι ίδιοι ήταν υπόδειγμα ευλάβειας. Το Κυριακό της Σκήτης είναι αφιερωμένο στον Άγιο Δημήτριο. Το μοναδικό αλλά μεγάλο πρόβλημα της μετάβασης στην Αγίου Παύλου, όπου ανήκει η Σκήτη, το έλυσε η Παναγία με τον από μηχανής … οδηγό, τον Αλέξανδρο.

Πεντέμιση το πρωί ανεβαίναμε στον αυχένα. Καθώς κοιτάζαμε, μήπως δούμε την κορυφή του σκεπασμένου με ομίχλη Άθω, ένας λαγός διέσχισε το δρόμο. Φτάσαμε σε υψόμετρο πάνω από 1100 μ. από τα 300 περίπου, που ξεκινήσαμε και κατεβήκαμε στα 250. Η μέρα ήταν συννεφιασμένη. Δυστυχώς η αγρυπνία στην Αγίου Παύλου μετέθεσε τη θεία λειτουργία στις 8 κι έτσι χάσαμε και την Κυριακάτικη λειτουργία και τα πελαγίσια λαβράκια της τράπεζας.

Επιστρέφοντας έπεσα σαν αλεξιπτωτιστής στον πεζό υλικό κόσμο της καθημερινότητας. Η μακαριότητα που σε συνοδεύει μέρες μετά το προσκύνημα είναι χάρη. Όση αντέχει το μικρό δοχείο μου. Ξεχείλισε αυτή τη φορά.   

ΜΙΚΡΟ ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΗ ΓΙΟΡΤΗ ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ ΑΠΟΣΤΟΛΩΝ ΠΕΤΡΟΥ ΚΑΙ ΠΑΥΛΟΥ

ΠΕΤΡΟΣ: ΕΝΑΣ ΜΕΓΑΛΟΣ ΜΑΘΗΤΉΣ ΤΟΥ ΔΙΔΑΣΚΑΛΟΥ, ΜΙΑ ΚΟΡΥΦΑΙΑ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑ 

(ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ ΑΠΌ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ: 

ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΠΑΥΛΟΥ "Η ΠΡΩΤΗ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΙΕΡΟΣΟΛΥΜΩΝ")

Από την πρώτη στιγμή της γνωριμίας του με τον Ιησού, στη λίμνη

Γεννησαρέτ, ο Πέτρος αποκτάει μία ιδιαίτερη σχέση και οικειότητα με

τον Ιησού. Αξίζει να παρατεθεί αυτή η πορεία του κοντά στον διδάσκαλο,

όπως περιγράφεται στο ευαγγελικό κείμενο του Λουκά, για να

κατανοηθεί καλύτερα ο ηγετικός του ρόλος μέσα στην πρώτη κοινότητα.

Ο Πέτρος λοιπόν από την πρώτη στιγμή δείχνει να καταλαβαίνει

το έργο του Ιησού και τη μεσσιανική αποστολή του. Του ζητάει λοιπόν

να βγει από τη βάρκα του, γιατί θεωρεί τον εαυτό του αμαρτωλό και δε

μπορεί να έχει στο πλεούμενό του έναν άγιο άνθρωπο. Ο Ιησούς δείχνει

να τον συμπαθεί ιδιαίτερα, και ενώ έχει μαζί του και τα παιδιά του

Ζεβεδαίου, τους συνέταιρους του Σίμωνα, μιλάει μόνο σε αυτόν και του

δείχνει την αποστολή του, λέγοντάς του: «από του νυν ανθρώπους έση

ζωγρών» (Λκ. 5,10).

Αυτή η ιδιαίτερη σχέση του Πέτρου με τον Ιησού, είναι γνωστή σε

όλη την παράδοση που χρησιμοποιεί ως πηγή του το τρίτο ευαγγέλιο.

Έτσι το όνομα του Πέτρου φιγουράρει πρώτο στον κατάλογο των

μαθητών(6,14), είναι ο μόνος, μαζί με τους γιους Ζεβεδαίου, τον Ιωάννη

και το Ιάκωβο, που παρευρίσκεται στην ανάσταση της κόρης του Ιαείρου

(Λκ. 8, 51), απαντάει σωστά στο ερώτημα για το ποιος είναι ο Ιησούς (Λκ.

9, 20), παρακολουθεί με τον Ιάκωβο και τον Ιωάννη τη Μεταμόρφωση

του Ιησού (Λκ. 9, 28), απαντάει εξ ονόματος των μαθητών, και τονίζει την

απάρνηση των πάντων, ως προϋπόθεση της μαθητείας (Λκ. 18, 28), στο

διάλογο με τον Ιησού, πριν το Πάθος διαβεβαιώνει ότι θα είναι έτοιμος να

τον ακολουθήσει παντού (πράγμα που διαψεύδεται αμέσως από τον

Ιησού, Λκ. 22, 31-34), και αρνείται το Χριστό στην αυλή του αρχιερέα

( Λκ. 22, 54-61) εξυπηρετώντας με αυτή του την ενέργεια το θεολογικό

σκοπό των ευαγγελίων, που θέλουν να τονίσουν την απόλυτη μοναξιά του

Ιησού, πάνω στο σταυρό.

Τέλος, μετά την εμπειρία της Ανάστασης, ο Πέτρος είναι αυτός

που τρέχει στον άδειο τάφο (Λκ. 24,12), και διαπιστώνει μόνος του ότι οι

γυναίκες δεν είχαν πει ψέματα.

Βεβαίως η ίδια εικόνα για τον Πέτρο παρατηρείται και στα

υπόλοιπα ευαγγελικά κείμενα, κάτι που δείχνει πόσο ισχυρή ήταν η

παράδοση για τον ιδιαίτερο ρόλο που είχε στην αποστολική ομάδα.

..........................................................................................................

Από τα παραπάνω λοιπόν που ειπώθηκαν, βγαίνει το

συμπέρασμα ότι ο Πέτρος είχε αναπτύξει μία ειδική σχέση με τον Ιησού,

και αποτελούσε μαζί με τον Ιάκωβο και τον Ιωάννη την ομάδα των

μαθητών, που ο Ιησούς τους φανέρωνε σημαντικά σημεία της

διδασκαλίας του για τη Βασιλεία του Θεού, είτε με τα θαύματά του είτε

με πράξεις μεσσιανικές- αποκαλυπτικές σαν τη Μεταμόρφωση.

Επομένως ο Πέτρος φυσιολογικά αναδεικνύεται σε ηγετική

μορφή στην πρώτη κοινότητα των Ιεροσολύμων. Την ίδια θέση θα

μπορούσαν να διεκδικήσουν και ο Ιωάννης με τον αδελφό του Ιάκωβο.

Δε φαίνεται όμως να συμβαίνει κάτι τέτοιο, ενώ και στα χωρία των

Πράξεων που ο Ιωάννης δείχνει να έχει θέση στην ηγετική ομάδα,

αρκείται στο ρόλο του δευτεραγωνιστή, που περιμένει από τον Πέτρο να

εκπροσωπήσει και τον ίδιο και την χριστιανική ομάδα.

Ο Πέτρος προτείνει λοιπόν τον αναπληρωτή του 

Ιούδα, ώστε να συμπληρωθεί ο αριθμός των δώδεκα μαθητών, αφού

προηγουμένως πληροφορεί την ομάδα για το τέλος του τραγικού μαθητή,

χρησιμοποιώντας και τη σχετική επιχειρηματολογία από το βιβλίο των

Ψαλμών. Αυτό φανερώνει και έναν άλλο ρόλο του : Το

κήρυγμά του τώρα είναι διανθισμένο με προφητείες, που σκοπό έχουν

να αποδείξουν την αλήθεια των λόγων του για τον Ιησού. Προφανώς,

πρόκειται για στοιχείο της διήγησης που έχει ιστορική βάση. Εφόσον

απευθυνόταν σε Ιουδαίους, που ήθελε να τους πείσει για την

θρησκευτική του εγκυρότητα και για τη μεσσιανικότητα του Ιησού, που

οι ακροατές του τον είχαν παραδώσει στις ρωμαϊκές αρχές, θεωρώντας

τον βλάσφημο, για να θανατωθεί, η μόνη περίπτωση να γίνει πιστευτός

ήταν να κάνει αυτό που γίνεται και στο ευαγγέλιο του Ματθαίου: Να

χρησιμοποιήσει στοιχεία της ιουδαϊκής παράδοσης, για να τεκμηριώσει

τους λόγους του και να αποδείξει την εγκυρότητά τους.

Η μεγάλη όμως εμφάνιση του Πέτρου και ο αδιαμφισβήτητος

ηγετικός του ρόλος στην πρώτη κοινότητα των Ιεροσολύμων,

φανερώνεται κατά την ημέρα της Πεντηκοστής: Αναλαμβάνει εξ

ονόματος και των υπόλοιπων μαθητών να μιλήσει στο συγκεντρωμένο

πλήθος, να τους ερμηνεύσει την εμπειρία της γλωσολαλίας που είχαν

βιώσει, και να τους εξηγήσει τους λόγους για τους οποίους ο Ιησούς είναι

ο Μεσσίας, και γιατί πρέπει να ενταχθούν στη χριστιανική ομάδα. Στην

ουσία εδώ ο αναγνώστης της Καινής Διαθήκης θα παρατηρήσει έναν

τελείως διαφορετικό άνθρωπο, από αυτόν που είχε γνωρίσει κατά τη

διήγηση των γεγονότων του Πάθους: στα ευαγγέλια είχε εμπρός του έναν

φίλο και μαθητή του Ιησού, που την ύστατη στιγμή τον είχε αρνηθεί,

βλέποντας να διαψεύδονται οι μεσσιανικές προσδοκίες που περίμενε

από τον Ιησού. Τώρα υπερασπίζεται την επιλογή του σταυρού, θεωρώντας

ότι είναι θέλημα Θεού και πως έτσι έπρεπε να γίνουν τα πράγματα. Ο

λόγος του λοιπόν είναι τόσο πολύ χαρισματικός, ώστε γίνεται αιτία για

είσοδο νέων μελών στην κοινότητα.

Η αύξηση όμως των μελών δημιουργεί την ανάγκη για ένα πιο

οργανωμένο σύστημα διοίκησης. Να έγινε στη συνέχεια, μία οργανωμένη

κατανομή αξιωμάτων, ώστε να υπάρχει η δυνατότητα καλύτερης

διευθέτησης των πραγμάτων της κοινότητας; Είναι δύσκολο να απαντηθεί

το ερώτημα, αν και κάτι τέτοιο φαίνεται να υπονοεί ο στίχος Πρ. 2,32,

που φανερώνει μία ιεραρχική δομή που δημιουργήθηκε μετά την

εισδοχή των νέων μελών.

.

Η ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΤΩΝ ΑΠΟΣΤΟΛΩΝ ΠΕΤΡΟΥ ΚΑΙ ΠΑΥΛΟΥ ΣΤΗΝ ΑΠΟΣΤΟΛΙΚΗ ΣΥΝΟΔΟ ΤΩΝ ΙΕΡΟΣΟΛΥΜΩΝ

Το έτος 48 μ.Χ. ήταν σημαντικό για την μετέπειτα πορεία του χριστιανισμού. Ο Παύλος με το Βαρνάβα είχαν επιστρέψει από την Α΄ Αποστολική περιοδεία (Κύπρος-Μ. Ασία), και διηγήθηκαν στους πιστούς της κοινότητας της Αντιόχειας όσα έκανε ο Θεός μ’ αυτούς, και ότι άνοιξε την πόρτα της πίστης και στους Εθνικούς. Πολλοί χάρηκαν, αλλά κάποιοι που είχαν έρθει από τα Ιεροσόλυμα στην Αντιόχεια, δίδασκαν στους αδερφούς πως πρέπει να περιτμηθούν για να μπορέσουν να σωθούν (Πρ. 14, 27 ∙ Πρ. 15,1). Δημιουργήθηκε μεγάλη ταραχή, και οι δύο Απόστολοι μαζί με άλλους χριστιανούς από την Αντιόχεια πήγαν στα Ιεροσόλυμα για να λύσουν το ζήτημα μαζί με τους άλλους Απόστολους και τους Πρεσβύτερους.
Όπως γίνεται αντιληπτό η υπόθεση σχετίζονταν με το μέλλον της Εκκλησίας. Αν γίνονταν δεκτή η θέση των χριστιανών των Ιεροσολύμων ο χριστιανισμός θα υποβαθμίζονταν, και οι συνέπειες για τη μετέπειτα πορεία του πιθανόν να ήταν ολέθριες. Αυτό το γνωρίζουν οι Απόστολοι και έτσι συγκαλείται η Αποστολική Σύνοδος στην οποία ήταν καθοριστικός ο ρόλος των Αποστόλων Πέτρου και Παύλου, την μνήμη των οποίων γιορτάζει η Εκκλησία μας αυτές τις ημέρες.
Οι δύο Απόστολοι από την αρχή τονίζουν ότι ο Θεός δε θέλει να φορτωθούν οι χριστιανοί βάρη που είναι περιττά. Ο Παύλος μαζί με το Βαρνάβα αφηγούνται τους σταθμούς της περιοδείας τους και την επιτυχία που είχε το κήρυγμα του ευαγγελίου στους πρώην ειδωλολάτρες. Τότε κάποιοι από την παράταξη των Φαρισαίων που είχαν πιστέψει, έλεγαν ότι πρέπει οι εθνικοί να περιτέμνονται και να τηρούν τις διατάξεις του Μωυσή.
Οι Απόστολοι συζητούν αυτό το σημαντικό θέμα. Λαμβάνει κατόπιν το λόγο ο Πέτρος. Τονίζει ότι ο Θεός που γνωρίζει τις καρδιές των ανθρώπων, έδωσε σημάδι ότι και οι εθνικοί μπορούν να σωθούν, αφού τους χορηγήθηκε το Άγιο Πνεύμα. Δεν έκανε καμία διάκριση ανάμεσα στους Ιουδαίους και τους ειδωλολάτρες, αλλά καθάρισε με την πίστη τις καρδιές τους. Οπότε δεν πρέπει να φορτωθεί κανένας ζυγός στον τράχηλο των χριστιανών, τον οποίο μάλιστα δε μπόρεσαν να σηκώσουν αυτοί που κατάγονταν από τον Ιουδαϊσμό.
Ύστερα όλοι άκουσαν το Βαρνάβα και τον Παύλο, που διηγούνταν τα θαύματα που έκανε ο Θεός, μέσω αυτών, στους εθνικούς. Ο Ιάκωβος, στη συνέχεια, υπογράμμισε και αυτός να μην επιβαρυνθούν οι εθνικοί που επιστρέφουν στο χριστιανισμό.
Για το θέμα είναι χαρακτηριστικά τα παρακάτω που επισημαίνει ο ιερός Χρυσόστομος: «Όρα», λέει, «πως δείκνυσι τον Θεόν δι’ αυτού φθεγγόμενον, και ουδέν ανθρώπινον. Και ο καρδιογνώστης Θεός εμαρτύρησεν αυτοίς. Επί την πνευματικήν ανάγει μαρτυρίαν αυτούς. Δους αυτοίς το Πνεύμα το άγιον, καθώς και ημίν. Όρα πως πανταχού εξισοί τα έθνη. Και ουδέν διέκρινε μεταξύ ημών τε και αυτών, τη πίστει καθαρίσας τας καρδίας αυτών. Από της πίστεως μόνης, φησί, των αυτών έτυχον. Κακείνων ταύτα εντρεπτικά∙ μάλλον δε εκείνους διδάξαι δύναται, ότι πίστεως δει μόνης, και ουκ έργων ουδέ περιτομής. Ου γαρ δη υπέρ των εθνών απολογούμενοι ταύτα λέγουσι μόνον, αλλά κακείνους παιδεύοντες αποστήναι του νόμου. Αλλά τέως ούπω λέγουσι τούτο. Νυν ουν τι πειράζετε τον Θεόν επιθείναι ζυγόν επί τον τράχηλον των μαθητών ον ούτε οι πατέρες ημών, ούτε ημείς ισχύσαμεν βαστάσαι. Αλλά δια της χάριτος του Κυρίου Ιησού πιστεύομεν σωθήναι, καθ’ ον τρόπον κακείνοι» ( Εις τας Πράξεις των Αποστόλων, Ομιλία ΛΔ, 60,235).
Ο σχολιασμός του Ιωάννη Χρυσοστόμου τονίζει ότι ο Θεός έδωσε το Άγιο Πνεύμα και στους ειδωλολάτρες που μεταστράφηκαν στο χριστιανισμό. Για το Θεό όλοι οι άνθρωποι είναι ίσοι. Δεν γίνεται καμία διάκριση ανάμεσα στους ανθρώπους, και όλοι σώζονται με τη χάρη του Κυρίου Ιησού.
Το συμπέρασμα που βγαίνει λοιπόν από τους λόγους των Αποστόλων Πέτρου και Παύλου στην Αποστολική Σύνοδο και από την ανάλυση του ιερού Χρυσοστόμου είναι πως μέσα στην εκκλησία δεν υπάρχουν διακρίσεις και όλοι οι άνθρωποι είναι ίσοι για το Θεό. Επομένως δε χρειάζονταν τα πρόσθετα βάρη στους ώμους των εθνικών που γίνονταν χριστιανοί.
Η Αποστολική Σύνοδος, με το φωτισμό του Αγίου Πνεύματος, πήρε την απόφαση να μην επιβληθεί στους χριστιανούς τίποτα περιττό. Αρχίζει κατόπιν η Δεύτερη Αποστολική περιοδεία του Παύλου (49-52). Συνοδοί του είναι ο Σίλας, ο Τιμόθεος και ο Λουκάς. Στη διάρκειά της επισκέπτονται την Ελλάδα, και έτσι ο Απόστολος των Εθνών γίνεται ο ιδρυτής της ελληνικής εκκλησίας.

***

Το συμπέρασμα είναι πως η συμμετοχή των Αγίων Αποστόλων Πέτρου και Παύλου ήταν καθοριστική για τη μετέπειτα πορεία της ιεραποστολής στους εθνικούς. Στήριξαν, εκτός των άλλων, με τις παρεμβάσεις τους την υπόθεση της διάδοσης του χριστιανικού μηνύματος σε όλους. Αξίζει λοιπόν, τελειώνοντας, να παρατεθεί ένα απόσπασμα από τον έπαινο που απευθύνει σε αυτούς, ένας βυζαντινός λόγιος, ο Γεώργιος Ακροπολίτης, που έζησε τον 13ο αιώνα. Όπως γράφει λοιπόν: « Αλλ’ ω δυάς η κορυφαία των μαθητών του Χριστού –επισυναπτέον γαρ μοι πάλιν- οι της ολομελείας της δωδεκάδος των μαθητών οφθαλμοί, οι φωστήρες οι παμφαέστατοι, ουχ ο μεν εις ημέραν φαύσιν τεθείς ο δε νυκτός την δαδούχησιν, αλλά και άμφω ημερινοί και την νύκτα της αγνοίας διώκοντες και ως εν ημέρα ευσχημόνως τους διδασκομένους περιπατείν αναπείθοντες, οι θρόνοι της Χριστού ανακλήσεως, εφ’ ων ο διπλούς ανεπαύσατο Κύριος, τα δένδρα του παραδείσου τα αγλαόκαρπα, ων οι μεταλαμβάνοντες την αφθαρσίαν απολαμβάνουσιν, οι δίκρουνοι ποταμοί των διδαγμάτων Χριστού, εξ ων οι πίοντες ουκ αποθνήσκουσιν αλλά μεταστοιχειούνται προς το αθάνατον, αι διτταί του πνεύματος μάχαιραι το κρείττον από του χείρονος διατέμνουσαι. Ω πλάκες έμψυχοι, εν αις τα της Καινής Διαθήκης εγκαταγέγραπται∙ ω στύλοι δύο πυρίπνοοι τον νέον καθοδηγούντες λαόν ….ω Πέτρε και Παύλε –χαίρω γαρ τοις υμετέροις ονόμασιν, έχουσιν γαρ εις αρετήν και παράκλησιν» (Γεωργίου του Ακροπολίτου, Λόγος εις τους Αγίους και Πανευφήμους μεγάλους Αποστόλους Πέτρον και Παύλον, 27).

ΝΠ

 Ν. Παύλ

Με αφορμή τη θλιβερή επέτειο

 Η άλωση της Κωνσταντινούπολης (29 Μαΐου 1453)

και ο σύγχρονος άνθρωπος

 

Νικόλαος Παύλου

PhD, MA

 

Η άλωση της Κωνσταντινούπολης, στις 29 Μαΐου 1453, ήταν το αποτέλεσμα μιας σειράς διεργασιών που λειτούργησαν καταλυτικά για τη Βυζαντινή αυτοκρατορία και την οδήγησαν στην πτώση της μετά από χίλια περίπου χρόνια συνεχούς ιστορικής παρουσίας.

Τα αίτια

Για να τοποθετηθεί όμως στις σωστές του διαστάσεις αυτό το τραγικό γεγονός, απαραίτητη προϋπόθεση είναι η ανάλυση των αιτίων που οδήγησαν το βυζαντινό κόσμο στο μαρασμό, από τον οποίο ποτέ δεν συνήλθε. Έτσι, μετά το Βασίλειο Β' Βουλγαροκτόνο, βαθμιαία η αυτοκρατορία οδηγείται στην παρακμή. Η ασυδοσία των μεγάλων γαιοκτημόνων , των «Δυνατών», που δεν είχαν απέναντι τους έναν ισχυρό ηγεμόνα, που θα ανέκοπτε τις βλέψεις τους για συνεχή αύξηση της περιουσίας τους η ολοσχερής εξαφάνιση των μικροκαλλιεργητών, που αποτελούσαν τη ραχοκοκαλιά του στρατού, η αλόγιστη παραχώρηση εμπορικών προνομίων, στους Βενετούς κατά κύριο λόγο, που δημιούργησε τεράστιο έλλειμμα στα κρατικά ταμεία, η μη έγκαιρη πρόγνωση των κινδύνων που απειλούσαν το κράτος από την ηγετική βυζαντινή ομάδα και η επεκτατική, προς Ανατολάς, πολιτική των στρατιωτικών, πολιτικών και εκκλησιαστικών κύκλων της Δυτικής Ευρώπης, δημιούργησαν τις προϋποθέσεις που έκαναν το Βυζάντιο να μη μπορεί να αντισταθεί στα τουρκικά φύλα. Αυτά, μετά τις μάχες στο Μαντζικέρτ (1071) και στο Μυριοκέφαλο (1176), εδραιώνουν την κυριαρχία τους στις βυζαντινές περιοχές και αντιλαμβάνονται ότι η κατάλυση όλου του Ανατολικού Ρωμαϊκού κράτους είναι πλέον ζήτημα χρόνου.

Παράλληλα, κάτι που δεν πρέπει να διαφεύγει, προκειμένου να γίνει σωστή ερμηνεία των αιτίων που οδήγησαν τη Βυζαντινή Αυτοκρατορία στην παρακμή, είναι πως γύρω στον 11° αι. χάνεται προοδευτικά το κοινωνικό και οικονομικό προβάδισμα του Βυζαντίου και το κέντρο των εξελίξεων μετατοπίζεται στη Δύση.

 

 

 

Πριν την άλωση

Τα γεγονότα που προηγούνται της Άλωσης είναι λίγο-πολύ γνωστά. Απλά , για υπενθύμιση, αναφέρουμε στη συνέχεια, τα σημαντικότερα: Η τελευταία, λοιπόν, βυζαντινή δυναστεία, των Παλαιολόγων, αρχίζει όταν ο Μιχαήλ Η' το 1261 ανακτά την Κωνσταντινούπολη από τους Φράγκους και βάζει τέλος στη Λατινική αυτοκρατορία της Ανατολής. Μέλημα των αυτοκρατόρων είναι ν' αντιμετωπίσουν με κάθε τρόπο τους Οθωμανούς. Γι' αυτό το λόγο ο Μιχαήλ Η΄ το 1274, στη Λιόν, δέχεται την ένωση των Εκκλησιών, προσδοκώντας σε βοήθεια από τη Δύση. Ακολουθούν εμφύλιοι πόλεμοι, ανάμεσα στα μέλη της δυναστείας που αδυνατίζουν ακόμη περισσότερο το κράτος, ενώ οι Τούρκοι καταλαμβάνουν διαδοχικά τη Νίκαια, τη Νικομήδεια, την Καλλίπολη και, σφίγγοντας περισσότερο τον κλοιό γύρω από την αδύναμη πλέον Κωνσταντινούπολη, εγκαθιστούν την πρωτεύουσά τους στην Ανδριανούπολη.

 

Συνέβη....

Ο χρόνος δουλεύει πλέον σε βάρος του Βυζαντίου. Το 1397 ο σουλτάνος Βαγιαζήτ πολιορκεί την Κωνσταντινούπολη, πράγμα που κάνει το 1422 και ο Μουράτ. Παράλληλα το 1430 η Θεσσαλονίκη και τα Ιωάννινα πέφτουν στα χέρια των Τούρκων. Γίνονται και πάλι απέλπιδες προσπάθειες και εκκλήσεις για βοήθεια από τη Δύση. Στη σύνοδο Φερράρας - Φλωρεντίας το 1439 ο Ιωάννης Παλαιολόγος ανακηρύσσει για μία ακόμη φορά την ένωση των εκκλησιών με αντάλλαγμα την αποστολή στρατού από τον Πάπα, ενώ το 1449, στο Μυστρά, ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος στέφεται αυτοκράτορας και το 1451 σουλτάνος γίνεται ο Μωάμεθ Β' που βάζει σκοπό του να καταλάβει την Κωνσταντινούπολη και να δώσει έτσι τη χαριστική βολή στην ήδη ανεπανόρθωτα λαβωμένη αυτοκρατορία.

 

Στην Κωνσταντινούπολη....

Μέσα στην Πόλη, την ίδια εποχή, τα πράγματα είναι τραγικά. Μάταια ο Αυτοκράτορας ζητάει βοήθεια. 'Οπως γράφει ο ανώνυμος του «Βερβερινού Κώδικα», όταν ζητάει από τους πλούσιους συμπολίτες του χρήματα για την επισκευή των τειχών, για αγορά πολεμοφοδίων και τροφίμων, αυτοί αρνούνται. «Ω Ρωμαίοι φιλάργυροι», τονίζει ο κώδικας, «δημεγέρτες, τραδιτόροι (:προδότες), οπού ετραδίρετε (:προδώσατε) την πατρίδα σας, οπού ο βασιλιάς σας ήτονε πτωχός και σας επαρακάλαε με τα δάκρυα στα μάτια να τον δανείσετε φλωρία δια να δώση, να μαζώξη πολεμιστάδες ανθρώπους, να βοηθήσωνε και να πολεμήσωνε κι εσείς αρνιέστε μεθ' όρκον πως δεν έχετε και είστε πτωχοί! ».

 Αν οι πλούσιοι αρνούνταν να βοηθήσουν, για τους υπόλοιπους αυτό ήταν πoλύ δύσκολο. Κατά υπολογισμούς μέσα στα τείχη έμεναν γύρω στους εξήντα με εβδομήντα χιλιάδες άνθρωποι. Από αυτούς αρκετοί ήταν οι Γενουάτες, οι Βενετοί, οι Καταλανοί και οι Τούρκοι οπαδοί του ετεροθαλούς αδελφού του Μωάμεθ , Ορχάν. Από αυτούς οι μάχιμοι ήταν ελάχιστοι, περίπου 7000. Έτσι, μόλις στάλθηκε από τη Δύση μια μικρή βοήθεια που την αποτελούσαν 200 πολεμιστές υπό τον καρδινάλιο Ισίδωρο και 700 μισθοφόροι με αρχηγό τον Ιωάννη Τζουστινιάνι, ο Κωνσταντίνος δε διστάζει να δώσει στο δεύτερο τον τίτλο του Πρωτοστράτορα (αρχιστρατήγου, όπως θα λέγαμε σήμερα). Και αρχίζει η πολιορκία. Ο Μωάμεθ, εκτός από τον δεκαπενταπλάσιο, σε σχέση με τους πολιορκημένους στρατό του, είχε στη διάθεσή του πενήντα περίπου κανόνια, στα οποία περιλαμβάνονταν και ένα τεράστιο, για το οποίο χρειάζονταν 60 (!) βόδια για να το μεταφέρουν, και αρκετά πλοία , που μπορούσαν να αποκλείσουν την Πόλη από τη θάλασσα. Τα κανόνια κάνουν μεγάλες ζημιές στα τείχη, τη νύχτα όμως οι υπερασπιστές τα επιδιορθώνουν Ο κλοιός εντούτοις μεγαλώνει. Ο Σουλτάνος προτείνει (Συνθηκολόγηση, την οποία αρνείται ο Παλαιολόγος. Άλλωστε είναι γνωστή η γενναία απάντησή του στις τουρκικές προτάσεις: « Το δε την πόλιν σοι δούναι, ούτ΄ εμόν έστιν ούτ' άλλου των κατοικούντων εν ταύτη. Κοινή γαρ γνώμη πάντες αυτοπροαιρέτως αποθανούμεν και ου φεισόμεθα της ζωής ημών»! Παράλληλα προσπαθεί να ενισχύσει το φρόνημα των κατοίκων της Πόλης.

 

Το τραγικό...

 Και την Τρίτη 29 Μαΐου αρχίζει η επίθεση των Γενιτσάρων. Σε μία κρίσιμη στιγμή ο Τζουστινιάνι τραυματίζεται .στο πόδι και αποχωρεί. Αυτό επιφέρει σύγχυση και τότε κάποιοι Τούρκοι επωφελούνται και μπαίνουν από μία μικρή πύλη, την Κερκόπορτα. Υψώνουν το λάβαρο του προφήτη στις επάλξεις. Η έκβαση πλέον της πολιορκίας έχει κριθεί. Οι στρατιώτες του Μωάμεθ πιέζουν. Υπάρχουν πλέον μεμονωμένες ομάδες βυζαντινών που αντιστέκονται. Μεταξύ αυτών και ο Μέγας Δούκας Λουκάς Νοταράς, που είχε κατηγορηθεί για ενδοτισμό, μάχεται γενναία στον Κεράτιο κόλπο. Και στην πύλη του Αγίου Ρωμανού ο τελευταίος αυτοκράτορας πέφτει, αφού πολεμάει με δύναμη το λυσσασμένο πλήθος των Οθωμανών. Μαζί του τελειώνει και μια σημαντική πτυχή της ιστορίας του Ελληνισμού, η Μεσαιωνική εποχή.

 

 

ο σύγχρονος άνθρωπος

Μπορεί η άλωση της Κωνσταντινούπολης να φαίνεται σαν ένα πολύ μακρινό γεγονός που να ενδιαφέρει ελάχιστα ή καθόλου το σύγχρονο άνθρωπο που «διψάει» για την «ανάγνωση» του εφήμερου, το οποίο όμως αύριο θα ξεχαστεί και δε θα διατηρείται στη μνήμη. Θα πρέπει όμως να ληφθεί σοβαρά υπόψη το γεγονός ότι δε μπορεί να υπάρξει ανάλυση του σημερινού γίγνεσθαι, αν προηγουμένως δεν τεθούν στη σωστή τους διάσταση και δεν γίνουν προσπάθειες ερμηνείας καταστάσεων που αποτέλεσαν ιστορικά ορόσημα. Κάτω λοιπόν από αυτή την προοπτική γίνεται αντιληπτό πόσο επιτακτική είναι η ιστορική μνήμη και η κατανόηση γεγονότων σαν την άλωση της Κωνσταντινούπολης, η οποία, εκτός των άλλων, είναι και ένα από τα  αφετηριακά σημεία για το νεότερο ελληνισμό, που σηματοδοτεί την είσοδο του -έστω και με αυτό το δυσάρεστο περιστατικό- στην εποχή της νεωτερικότητας.

(Αναθεωρημένη έκδοση ενός παλαιότερου άρθρου)

Διαδραστικά ταξίδια

Πλησιάζει το καλοκαίρι, η εποχή των ταξιδιών και των περιπλανησεων. Ετσι στο τελευταίο για τη φετινή σχολική χρνιά σεμινάριο θα γίνουμε, με τη βοήθεια λογισμικών και της ΤΝ, νοεροί συνταξιδευτές δύο αγαπημένων βιβλικών μορφών του Αποστόλου Παύλου και του Προφήτη Ιωνά. Παράλληλα θα παρουσιαστούν καινοτόμα κουίζ ενώ θα γίνει και μία μεγάλη συζήτηση-αποτίμηση για τη σχολική χρονιά που τελειώνει. Περισσότερες πληροφορίες υπάρχουν στην αφίσα της εκδήλωσης.

Οι ψευδομάρτυρες και το πλήθος της Ιερουσαλήμ

 

Ένα ζήτημα που απασχολεί τις ημέρες του Πάθους είναι η αλλαγή της στάσης του λαού της Ιερουσαλήμ και από το ¨Ωσαννά" φωνάζουν, ενώπιον του Ρωμαίου Επιτρόπου "Σταύρωσον Αυτόν". Ο σπουδαίος καινοδιαθηκολόγος Gerd Theissen συνέδεσε αυτή τη στάση με την κατηγορία των ψευδομαρτύρων που κατηγορούσαν τον Ιησού ότι θα κατέστρεφε το Ναό και θα τον αναστήλωνε σε τρεις ημέρες. Φυσικά ο Κύριος εννοούσε την τριήμερη ταφή Του και την Ανάσταση. Όμως στην πόλη τον 1ο αι μΧ υπήρχε μία πολύ ισχυρή συνεχνία τεχνητών που απασχολούνταν με το Ναό και φοβήθηκαν ότι θα έχαναν τη δουιλειά τους και τα προνόμια που αυτή εξασφάλιζε, Και έτσι, παίρνοντας κυριολεκτικά την κατηγορία των ψευδομαρτύρων επιθυμούσαν τη Σταύρωση ξεσηκώνοντας το πλήθος!

Μεγάλη Τρίτη: Η παραβολή των Δέκα Παρθενων

 

Στο Μτθ 25,1-13 ο  Ιησούς παίρνει αφορμή από τη γιορτή του γάμου και διηγείται την παραβολή των δέκα παρθένων. Δέκα κορίτσια, φίλες της νύφης και παράνυμφοι, κατά πάσα πιθανότητα, περιμένουν το γαμπρό, για να αρχίσει η γιορτή του γάμου. Πέντε από αυτές δεν έχουν φροντίσει να έχουν λάδι για τα λυχνάρια τους, ενώ οι υπόλοιπες έχουν. Επειδή αυτός αργεί να έλθει, νυστάζουν όλες και κοιμούνται. Τα μεσάνυχτα ο γαμπρός έρχεται απρόσμενα. Οι πέντε που δεν είχαν λάδι πήγαν να αγοράσουν. Ο γαμπρός όμως με αυτές που είχαν, μπαίνουν στη γιορτή του γάμου, κλείνει η πόρτα, και όταν έρχονται οι άλλες, είναι πολύ αργά γι’ αυτές. Δεν τους ανοίγουν και μένουν έξω από τη χαρά.

Ενώ η παραβολή μοιάζει να αφηγείται μία συνηθισμένη ιστορία, στην πραγματικότητα αυτό δε συμβαίνει. Πως είναι δυνατό ο γαμπρός να αργεί τόσο πολύ, ώστε αυτοί που τον περιμένουν να κουραστούν σε τέτοιο σημείο, ώστε να κοιμηθούν; Και τα κορίτσια που είχαν επιφορτιστεί να τον προϋπαντήσουν, προφανώς γνώριζαν τα καθήκοντά τους. Άρα ήξεραν ότι έπρεπε να έχουν λάδι για τα λυχνάρια τους, μιας και ο νυμφίος, όπως φαίνεται, θα ερχόταν οπωσδήποτε νύκτα. Όσον αφορά όμως το ζήτημα της προμήθειας του λαδιού μέσα στην νύχτα, αυτό δείχνει να μην αποτελεί πρόβλημα, μιας και ο γάμος, όπως υπονοείται από τον Ιησού, ήταν τόσο σπουδαίος, που τους κρατούσε όλους ξάγρυπνους.

Το ζήτημα βεβαίως έχει να κάνει με τη γενικότερη στρατηγική των παραβολών, και το στόχο που είχαν. Αυτός ήταν κυρίως η συγκέντρωση της προσοχής των αποδεκτών των παραβολών σε καίρια σημεία τους, που αφορούσαν την είσοδο στη Βασιλεία του Θεού. Επομένως η παραβολή δε μπορεί να ήταν μία συνηθισμένη ιστορία, αφού αναφέρεται σε μία τελείως διαφορετική πραγματικότητα, από αυτές που υπάρχουν στο δικό μας κόσμο, τη Βασιλεία του Θεού.

Κάτω λοιπόν από αυτό το πρίσμα κατανοείται και η παραβολή των δέκα παρθένων. Ο Ιησούς δεν αφηγείται ένα επεισόδιο από κάποιον γάμο, που θα μπορούσε να εκληφθεί ως συνηθισμένο. Με αυτό τον τρόπο κεντρίζει όμως το ενδιαφέρον των ακροατών του και επικεντρώνει το ενδιαφέρον τους στα σημεία που πρέπει να προσέξουν.

Στη συγκεκριμένη παραβολή  ο Ιησούς καθορίζει στην αρχή το γεγονός στο οποίο αναφέρεται η παραβολή και στο τέλος της το σκοπό του. Ο Ματθαίος –στο ιδιαίτερο υλικό του οποίου ανήκει - χρησιμοποιώντας στην αρχή τη λέξη «τότε» συνδέει αυτά που θα πει στη συνέχεια με το προηγούμενο κεφάλαιο και τον εσχατολογικό λόγο του Ιησού. Άρα οι αναγνώστες του γνωρίζουν ότι η παραβολή έχει ειπωθεί για έναν συγκεκριμένο λόγο: Να μιλήσει για τον ερχομό της Βασιλείας του Θεού. Ενώ με την τελευταία πρόταση κατανοούν ποιο είναι το δικό τους καθήκον: Να αγρυπνούν, γιατί δε γνωρίζουν ούτε την ημέρα ούτε την ώρα που θα έρθει ο Υιός του Ανθρώπου.

---

"ΕΙΔΙΚΟΙ ΣΤΑ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ" ΕΠΙTΡΑΠΕΖΙΟ ΠΑΙΧΝΙΔΙ

https://view.genially.com/67ea73f24ad5b586d61d3b31/interactive-content-eidikoi-sta-8rhskeytika- ma8ainontas-ta-gegonota-toy-pa8oys 

KΑΙΝΟΤΟΜΕΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΕΣ ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΣΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΩΝ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΩΝ

 

"Εικονομαχία: Η τιμητική προσκύνηση των εικόνων υπό διωγμό: Σενάριο μαθήματος

  

ΣΕΝΑΡΙΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ	12. Εικονομαχία: Η τιμητική προσκύνηση των εικόνων υπό διωγμό
ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΣ	Νικόλαος Παύλου
ΤΑΞΗ	Β΄ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ
ΜΑΘΗΜΑ	ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ
ΧΡΟΝΙΚΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ	1 ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΩΡΑ
ΘΕΜΑΤΙΚΟ ΠΕΔΙΟ
ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ	Η διδασκαλία της Ορθόδοξης πίστης γίνεται έργο τέχνης
Εμπλεκόμενες γνωστικές περιοχές και συμβατότητα με ΠΣ:	Κοινωνικές επιστήμες (Ιστορία) Ερμηνευτικές επιστήμες (Αρχαία Ελληνικά).   Το σενάριο προέρχεται (και) από το ΝΠΣ
ΣΚΕΠΤΙΚΟ ΣΕΝΑΡΙΟΥ (και πιθανές αντιλήψεις μαθητών/τριών για το προς μελέτη θέμα)	Η Εικονομαχία ήταν ένα σημαντικό πνευματικό κίνημα που συντάραξε τη Βυζαντινή Αυτοκρατορία τον 8ο και 9ο αι, Επίκεντρό της ήταν η προσκύνηση των εικόνων, στην ουσία όμως αφορούσε τη φυσιογνωμία του Βυζαντίου, αν δηλαδή θα είχε τα χαρακτηριστικά που ήθελαν ασιατικές ανεικονικές  αντιλήψεις ή θα ακολουθούσε την ελληνορωμαϊκή παράδοση. Η νίκη των Εικονόφιλων απέδειξε ότι ο βυζαντινός κόσμος είχε στέρεη βάση τις αρχές του Χριστιανισμού και του Ελληνισμού.
ΠΡΟΑΠΑΙΤΟΥΜΕΝΕΣ ΓΝΩΣΕΙΣ ΚΑΙ ΕΠΙΘΥΜΗΤΕΣ ΔΕΞΙΟΤΗΤΕΣ	Οι μαθητές έχουν ήδη γνωρίσει τη δύναμη που έχει η εικόνα και την απεικόνιση του Θεού στη βιβλική παράδοση και στη ζωή της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Επομένως έχουν κατανοήσει την αξία της ως μέσου πίστης και γνώσης των αληθειών της πίστης
ΣΚΟΠΟΣ ΣΕΝΑΡΙΟΥ - ΠΡΟΣΔΟΚΩΜΕΝΑ ΜΑΘΗΣΙΑΚΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ	Σκοπός του σεναρίου είναι να γνωρίσουν οι μαθητές ένα σημαντικό ιστορικό γεγονός που έχει θρησκευτική σημασία και βοήθησε στη δημιουργία της ταυτότητας του Ορθόδοξου Χριστιανού. Παράλληλα θα μπορέσουν να συνειδητοποιήσουν την αξία της εικόνας ως μέσου κατανόησης της πίστης και των διδασκαλιών της Εκκλησίας.   Τα ΠΜΑ είναι:   Γνώσεις: Γνωριμία με ένα σπουδαίο ιστορικό γεγονός του 8ου και 9ου  αι Γνωριμία με τις ανεικονικές πρακτικές των Ισαύρων και με την τελική νίκη της Ορθοδοξίας. Γνωριμία με τη διδασκαλία του Ιωάννη Δαμασκηνού, που αποτέλεσε βάση για τις αποφάσεις της Ζ΄ Οικουμενικής Συνόδου, και του Θεόδωρου Στουδίτη που ήταν  ο υπερασπιστής της Ορθοδοξίας στη Β΄ φάση της Εικονομαχίας. Γνωριμία με τις λεπτομέρειες, ενός γεγονότος γνωστού στην ευρωπαϊκή παράδοση, του οποίου και γίνεται πολιτισμική χρήση, νομιμοποιώντας πρακτικές για τη σημασία των εικόνων.   Δεξιότητες : Κατανόηση των λόγων για τους οποίους η Εικονομαχία ήταν ένα εξαιρετικά σημαντικό γεγονός των βυζαντινών χρόνων Προσωπική ερμηνεία της νίκης των εικονόφιλων και της αξίας που είχε για το δυτικό πολιτισμό. Κατανόηση του τρόπου πρόσληψης του γεγονότος από το δυτικό άνθρωπο   Στάσεις/Αξίες Κατανόηση  διαφορετικών πολιτισμικών παραδόσεων που επιχειρούσαν να αποτελέσουν τη βάση του βυζαντινού κόσμου. Ερμηνεία και κατανόηση της ορθόδοξης θέσης για τις εικόνες. Κατανόηση της αξίας των αποφάσεων της Ζ΄ Οικουμενικής Συνόδου για το σύγχρονο άνθρωπο
ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ, ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ  ΚΑΙ ΑΠΑΙΤΟΥΜΕΝΗ ΥΛΙΚΟΤΕΧΝΙΚΗ ΥΠΟΔΟΜΗ	Η διδασκαλία θα οργανωθεί ομαδοσυνεργατικά, θα χρησιμοποιηθούν παράλληλα τεχνικές διαφοροποιημένης μάθησης λαμβάνοντας υπόψη  το συμπεριληπτικό μοντέλο διδασκαλίας. Θα ληφθεί υπόψη το γεγονός ότι πρόκειται για μία «ιστορική», κατά βάση αφήγηση , που θα δοθεί με σύγχρονα μέσα διδασκαλίας και θα είναι ευχάριστη στους μαθητές της Β΄ Γυμνασίου, και από την οποία θα προκύψουν όμως σημαντικά θεολογικά μηνύματα. Η υλικοτεχνική υποδομή θα περιλαμβάνει το διαδραστικό πίνακα της τάξης, πρόγραμμα δημιουργίας puzzle, εφαρμογές της ΤΝ από την οποία θα ζητηθούν ορισμοί και δημιουργία ασκήσεων εμπέδωσης των διδακτικών αγαθών.

 

 

ΑΝΑΛΥΤΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗΣ ΠΟΡΕΙΑΣ

 

 

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ	0/Η ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΣ	ΟΙ ΜΑΘΗΤΕΣ
ΒΙΩΝΟΝΤΑΣ 1.Παρουσίαση της είδησης (https://www.photo.gr/newss/purpleport-ai-generators/ ) ότι «H εξάπλωση των “ρομπότ” παραγωγής εικόνων φέρνει αντιδράσεις. Η πρώτη απαγόρευση εικόνων που έχουν δημιουργηθεί με Artificial Intelligence». Ή Ζητείται από την εφαρμογή ΤΝ Gemini να δημιουργήσει εικόνα με θέμα «Απαγορεύονται οι εικόνες»   2. Δημιουργία διαδραστικού  puzzle (με τις λέξεις -κλειδιά του μαθήματος ΕΙΚΟΝΟΜΑΧΟΙ, ΕΙΚΟΝΟΦΙΛΟΙ, Ζ΄ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΗ ΣΥΝΟΔΟΣ) στη σελίδα https://www.jigsawplanet.com/?rc=play&pid=29dd19cb6ac3	Ζητάει από τους μαθητές να γράψουν μία πρόταση για την είδηση ή την εικόνα που παρουσιάστηκε   και να δημιουργήσουν το puzzle, ώστε να ανακαλύψουν τις λέξεις- κλειδιά. Κάνει έτσι σύντομη εισαγωγή στην  Εικονομαχία και στο επίκεντρο της διαμάχης που ήταν η προσκύνηση των εικόνων	Έχουν ήδη χωριστεί σε μικρές ομάδες δύο ατόμων, ανά θρανίο. Κάθε ομάδα γράφει την πρόταση, στην οποία παίρνουν θέση για την απαγόρευση εικόνων, και ο πρόεδρος τη διαβάζει σε ολομέλεια, ενώ όλη η τάξη συμμετέχει στη δημιουργία του puzzle.
ΝΟΗΜΑΤΟΔΟΤΩΝΤΑΣ Ένα σύγχρονο μέσον για μία θεολογική διαλεκτική Ζητείται η βοήθεια της ΤΝ (https://gemini.google.com/app/f9b4331dd0dbec09?hl=el )στην οποία απευθύνεται το ερώτημα «Θέλω να μου κάνεις περίληψη τι ήταν η Εικονομαχία, στην οποία να περιλαμβάνονται ορισμός, οι πρωταγωνιστές και τα γεγονότα». Η απάντηση ήταν «Η Εικονομαχία ήταν μια περίοδος θρησκευτικής και πολιτικής αναταραχής στη Βυζαντινή Αυτοκρατορία, που διήρκεσε από τον 8ο έως τον 9ο αιώνα. Ορισμός Η Εικονομαχία ήταν μια διαμάχη σχετικά με τη χρήση και τη λατρεία των θρησκευτικών εικόνων, όπως οι εικόνες του Χριστού και των αγίων. Οι Εικονομάχοι, υποστηρικτές της απομάκρυνσης των εικόνων, πίστευαν ότι η λατρεία τους ήταν ειδωλολατρία. Οι Εικονόφιλοι, αντίθετα, υποστήριζαν τη χρήση και τη λατρεία των εικόνων, θεωρώντας τις ως αναπόσπαστο μέρος της χριστιανικής πίστης και παράδοσης. Πρωταγωνιστές Εικονομάχοι: Αυτοκράτορες Λέων Γ΄ και Κωνσταντίνος Ε΄, οι οποίοι υποστήριζαν την απομάκρυνση των εικόνων. Εικονόφιλοι: Η αυτοκράτειρα Ειρήνη, ο Πατριάρχης Γερμανός και ο Ιωάννης ο Δαμασκηνός, οι οποίοι υπερασπίζονταν τη λατρεία των εικόνων. Γεγονότα 8ος αιώνας: Ο αυτοκράτορας Λέων Γ΄ ξεκίνησε την Εικονομαχία, διατάσσοντας την καταστροφή των εικόνων. Ο γιος του, Κωνσταντίνος Ε΄, συνέχισε την πολιτική του πατέρα του με μεγαλύτερη ένταση. 787 μ.Χ: Η Ζ΄ Οικουμενική Σύνοδος στη Νίκαια αποκατέστησε τη λατρεία των εικόνων, αλλά η διαμάχη συνεχίστηκε. 9ος αιώνας: Η Εικονομαχία αναζωπυρώθηκε, αλλά τελικά η λατρεία των εικόνων αποκαταστάθηκε οριστικά το 843 μ.Χ. από την αυτοκράτειρα Θεοδώρα. Συνέπειες Η Εικονομαχία είχε σημαντικές πολιτικές, κοινωνικές και πολιτιστικές συνέπειες. Επέφερε διχασμό στην αυτοκρατορία, αποδυνάμωσε την αυτοκρατορική εξουσία και οδήγησε σε διώξεις και εξορίες. Επιπλέον, προκάλεσε την καταστροφή πολλών έργων τέχνης και συνέβαλε στην απομάκρυνση της Ανατολικής από τη Δυτική Εκκλησία». Ταυτόχρονα μοιράζεται  στις ομάδες ο χάρτης  ιδεών με τις φάσεις της Εικονομαχίας.	Εξηγεί την απάντηση της ΤΝ για την Εικονομαχία  και δίνει διευκρινίσεις και  πληροφορίες που δεν περιέχονται σε αυτήν. Λέει στους μαθητές να προσέξουν το χάρτη ιδεών.	Οι μαθητές συζητούν στις ομάδες για την απάντηση της ΤΝ και τις διευκρινίσεις. Μελετούν το χάρτη ιδεών.  Ένα μέλος κάθε ομάδας ανακοινώνει στην ολομέλεια τις σκέψεις που ακούστηκαν.
ΑΝΑΛΥΟΝΤΑΣ Επιχειρήματα Χρησιμοποιείται η δραστηριότητα του Φωτόδεντρου «Εικονομαχία - Τα επιχειρήματα εικονομάχων και εικονολατρών» (https://photodentro.edu.gr/v/item/ds/8521/8351 )	Ο/Η εκπαιδευτικός αναρτάει σελίδα Α3 στην οποία εικονίζονται εικονομάχος και εικονόφιλος. Μοιράζει στην τάξη αυτοκόλλητα χαρτάκια. Παρουσιάζει τα επιχειρήματα των δύο πλευρών, όπως φαίνονται στο Φωτόδεντρο.	Κάθε ομάδα χρησιμοποιώντας δύο χαρτάκια γράφει τα επιχειρήματα εικονομάχων και εικονόφιλων. Στη συνέχεια το ένα μέλος της τα επικολλάει στην αντίστοιχη μορφή. Σχετική συζήτηση σε ολομέλεια.
ΕΦΑΡΜΟΖΟΝΤΑΣ Δημιουργία εφημερίδας τοίχου Οι μαθητές, έχοντας ρόλο δημοσιογράφου,  δημιουργούν εφημερίδα τοίχου με θέμα την Ζ΄ Οικουμενική Σύνοδο. Η είδηση, για την οποία θα κάνουν ρεπορτάζ βρίσκεται στο διαδίκτυο στην τοποθεσία «θεολόγοι του μαυροπίνακα»	Ο/Η εκπαιδευτικός ζητάει να γίνει ολομέλεια και αναθέτει στους μαθητές να έχουν ρόλο δημοσιογράφου, να μελετήσουν την είδηση και να δημιουργήσουν ρεπορτάζ στο οποίο να γίνεται λόγος για τους πρωταγωνιστές και τις αποφάσεις της Ζ΄ Οικ. Συνόδου.	Δημιουργούν εφημερίδα τοίχου, στην οποία αναφέρονται οι πρωταγωνιστές της Ζ΄ Οικουμενικής Συνόδου και οι αποφάσεις που πήρε.

 

Η Ζ' Οικουμενική Σύνοδος (787) και η αναστήλωση των ιερών Εικόνων

 Η Ζ΄ Σύνοδος συγκλήθηκε από τις 24 Σεπτεμβρίου μέχρι τις 13 Οκτωβρίου του 787 στη Νίκαια της Βιθυνίας της Μικράς Ασίας από τον Αυτοκράτορα Κωνσταντίνο ΣΤ΄ και τη μητέρα του Αυτοκράτειρα Ειρήνη την Αθηναία. Αποφάσισε την αναστήλωση των εικόνων. Εκεί διευκρινίστηκε ότι η τιμή προς τις εικόνες αναφέρεται στο πρόσωπο που αυτές απεικονίζουν και όχι στο υλικό από το οποίο είναι φτιαγμένες. Οι αποφάσεις της Συνόδου στηρίχτηκαν κυρίως στα έργα του Αγίου Ιωάννη Δαμασκηνού στα οποία υπερασπίζονταν τις εικόνες. Άλλος μεγάλος πατέρας, υπερασπιστής των εικόνων, στη Β΄ φάση της Εικονομαχίας, ήταν ο Θεόδωρος Στουδίτης.

Η διεύθυνση του eclass με το μάθημα για τους Τρεις Ιεράρχες

 

Η διεύθυνση του eclass με το μάθημα για τους

Τρεις Ιεράρχες είναι 

βρίσκεται στο eclass Της ΔΔΕ Λάρισας

Χάρτης σκέψης: Η συνάντηση Χριστιανισμού-Ελληνισμού (με αφορμή τη γιορτή των Τριών Ιεραρχών)

 Κλικ στην εικόνα για καλύτερη ανάλυση