"Η Θεολογία του 20ου αιώνα"

Η ΘΕΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΕΙΚΟΣΤΟΥ ΑΙΩΝΑ

(Πρώτη δημοσίευση στην εφημερίδα "ΗΜΕΡΗΣΙΟΣ ΚΗΡΥΚΑΣ" της Λάρισας)

Του Νίκου Παύλου

Ακόμη και οι πιστοί της «μακράς διάρκειας» στην ιστορία πιστεύουμε πως θα συμφωνούν ότι ο 20^ος αιώνας  είχε πολλές ιδιαιτερότητες που δύσκολα θα ξεχαστούν. Για παράδειγμα, και μόνο τα σπουδαία τεχνολογικά επιτεύγματα που παρουσιάστηκαν τον κάνουν να ξεχωρίζει.

Άρχισε με τις πλέον αισιόδοξες προοπτικές. Δεν ήταν λίγοι εκείνοι που πίστευαν ότι οι επιστημονικές ανακαλύψεις θα έλυναν όλα τα ανθρώπινα προβλήματα. Δυστυχώς η συνέχεια τους διέψευσε οικτρά: Οι δύο παγκόσμιοι πόλεμοι, οι εκατόμβες νεκρών  η απαξίωση και ο ευτελισμός της ανθρώπινης ζωής έφεραν στην επιφάνεια τις πολλαπλές αδυναμίες που δεν λυνόταν μόνο με την τεχνολογία.

Αποτέλεσμα ήταν η  αναζωογόνηση της σκέψης που προσπάθησε να δώσει απάντηση σε ερωτήματα που πρόβαλλαν πιεστικά. Βεβαίως η θεολογία εδώ δε μπορούσε να μείνει αμέτοχη . Ενταγμένη και αυτή μέσα στη γενικότερη προβληματική που αναπτυσσόταν προσπάθησε να δώσει εξηγήσεις  και ερμηνείες.

Τα θεολογικά ρεύματα και τους μεγάλους θεολόγους που προσπάθησαν με τα έργα τους να ερμηνεύσουν τον 20ο αιώνα παρουσιάζει το βιβλίο του Rosino Gibellini  «Η Θεολογία του Εικοστού Αιώνα» που κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις  «Άρτο Ζωής», (που μας έχει δώσει πολλά σημαντικά θεολογικά έργα), σε μετάφραση Παν. Υφαντή και επιμέλεια Χριστίνας Τούτουνα . Διαβάζοντάς το έχεις την εντύπωση ότι βρίσκεσαι εμπρός σε ένα έπος. Γιατί μόνο εποποιία μπορεί να ονομαστεί η θεολογική σκέψη του 20^ου αιώνα.

Ο συγγραφέας του βιβλίου έχει διδάξει συστηματική και δογματική θεολογία όπως και ιστορία της φιλοσοφίας. Παράλληλα είναι διευθυντής του περιοδικού Concilium  και υπεύθυνος της θεολογικής σειράς των εκδόσεων Queriniana.

 Μέσα στις 736 σελίδες του βιβλίου παρελαύνουν όλες οι μεγάλες θεολογικές προσωπικότητες του αιώνα που πέρασε και τα ρεύματα που συνδέθηκαν με το όνομά τους: Αναφέρουμε κάποια ονόματα: Karl Barth, R. Bultmann, Paul Tilich, Dietrich Bonhoeffer……..Διαλεκτική θεολογία, Υπαρξιστική θεολογία, Θεολογία του Πολιτισμού, Θεολογία της Ελπίδας, Θεολογία και Εμπειρία, Θεολογία της Απελευθέρωσης, Φεμινιστική Θεολογία, Θεολογία του τρίτου κόσμου……  Ενώ η παρουσίασή τους είναι λεπτομερής, γλαφυρή και αντικειμενική.

Το βιβλίο, όπως τονίζεται και στον πρόλογο, επιχειρεί  μία σφαιρική παρουσίαση της ιστορίας της χριστιανικής σκέψης του 20^ου αιώνα, μέσα από την ανάδειξη των μεγάλων στιγμών της και των ουσιαστικών θεμάτων της. « Οι ‘θεολογίες’», όπως τονίζεται, «πρέπει να θεωρηθούν προοπτικές πάνω στο α-σύγκριτο και συν-εμπλεκόμενο αντικείμενο του Μυστηρίου και της Αποκαλύψεως μέσα στο βιωματικό, πολιτιστικό και κοινωνικό περιβάλλον, στο οποίο σιγά-σιγά εκτυλίσσεται ο θεολογικός στοχασμός του αιώνα μας»(σελ. 14).

Μειονέκτημα της «Θεολογίας του Εικοστού Αιώνα» είναι η έλλειψη της ορθόδοξης θεολογικής σκέψης. Νομίζουμε ότι είναι πλέον καιρός να γίνει μία αποτίμησή της και να γραφεί σχετικό σύγγραμμα για τον αιώνα που πέρασε. Κατά τη γνώμη μας αυτό θα έπρεπε να περιλαμβάνει οπωσδήποτε τη σκέψη και το έργο ορθοδόξων θεολόγων που σημάδεψαν τον 20^ο αιώνα. Πιο συγκεκριμένα, του Χρήστου Ανδρούτσου του οποίου η «Δογματική» είναι κλασικό και διαχρονικό έργο ενώ  ο ίδιος ήταν πρωτοπόρος στο διάλογο της Θεολογίας με τη σκέψη, του Παναγιώτη Τρεμπέλα που τόνισε την ηθική διάσταση του δόγματος, του Νίκου Νησιώτη που το έργο του φανερώνει την οικουμενικότητα της θεολογίας, του Σάββα Αγουρίδη που ανέδειξε τη Χριστολογία και την αξία της ιστορίας για τη θεολογία και των Ρώσων θεολόγων της διασποράς( Φλωρόφσκι, Σμέμαν, Μέγιεντορφ. Λόσσκι) που πρόβαλλαν τη λατρευτική και μυστική διάσταση της θεολογίας.

Βεβαίως ανεξάρτητα από τα παραπάνω πιστεύουμε ότι το βιβλίο του Rosino Gibellini έρχεται να αναπληρώσει ένα σημαντικό κενό στην ελληνική βιβλιογραφία και με την ποιότητα που το διακρίνει (χαρακτηριστικό των εκδόσεων «Άρτος Ζωής») αποτελεί ένα βασικότατο εργαλείο γι’ αυτόν που θέλει να γνωρίσει  μία σημαντική πτυχή του 20^ου αιώνα, την θεολογική σκέψη.