Όμως για την επίτευξή των στόχων της εκπαίδευσης είναι απαραίτητο να δίνονται τα διδακτικά αγαθά με τρόπο σύγχρονο και ευχάριστο που θα προκαλεί αφενός το ενδιαφέρον των νέων ανθρώπων και αφετέρου θα διαμορφώνει το χαρακτήρα τους.
Χρειάζεται λοιπόν ο τρόπος παρουσίασης να κινήσει το ενδιαφέρον των σύγχρονων μαθητών για μπορέσει η γνώση να γίνει κτήμα τους. Θα πρέπει δηλαδή να δημιουργηθεί ένα σχέδιο μαθήματος που θα ανταποκρίνεται στις σημερινές ανάγκες, λαμβάνοντας υπόψη του τα ενδιαφέροντα των παιδιών, τις ενασχολήσεις τους κοκ.
Τα παραπάνω κατεξοχήν ισχύουν για το μάθημα των Θρησκευτικών. Αυτό γιατί είναι ένα μάθημα του οποίου η ύλη, όπως είναι γνωστό, δεν αποτελεί μέρος των Πανελληνίων Εξετάσεων, και έτσι, για λόγους ανεξάρτητα από τα διδακτικά αγαθά που προσφέρει, δεν απασχολεί ιδιαίτερα τους μαθητές και τις οικογένειές τους, μιας και η παιδεία στον τόπο μας συνεχίζει, για μία μεγάλη πλειοψηφία, να έχει ως κέντρο της εξετάσεις για την εισαγωγή σε μία σχολή. Αυτό όμως δε σημαίνει πως συμβάλλει λιγότερο από άλλα μαθήματα του Ωρολογίου προγράμματος στη διαμόρφωση του νέου ανθρώπου. Κάθε άλλο! Ωστόσο φανερώνει πως η προσέλκυση του ενδιαφέροντος των μαθητών, ειδικά στο Λύκειο, εξαρτάται σχεδόν αποκλειστικά από τα στοιχεία που θα δίνονται μέσω του μαθήματος, καθώς και από τον τρόπο που αυτό θα γίνεται. Η αξία δηλαδή του ίδιου του μαθήματος των Θρησκευτικών θα προέλθει από το γεγονός πως πραγματικά παρέχει στοιχεία που θα βοηθήσουν το νέο άνθρωπο. Οπότε το ενδιαφέρον γι’ αυτό δεν προκαλείται επειδή κάποιοι το έχουν τοποθετήσει σε ένα σύστημα εξετάσεων.
Χρειάζεται λοιπόν ένα σχέδιο μαθήματος , μέσω του οποίου θα παρέχονται και οι απαραίτητες γνώσεις, ενώ θα κρατάει αμείωτο το ενδιαφέρον των μαθητών. Θα είναι δηλαδή ένα σύγχρονο εργαλείο στα χέρια του διδάσκοντα. Αυτό θα μπορούσε να περιλαμβάνει τα εξής στοιχεία:
· Εγγύτητα του μαθήματος με την πραγματικότητα που βιώνει ο μαθητής
· Χρήση πρωτογενών πηγών για την κατανόηση του μαθήματος
· Επεξεργασία των πρωτογενών πηγών
· Χρήση δευτερογενών πηγών (εφόσον χρειάζονται) και επεξεργασία τους
· Εφαρμογές /Γενική επεξεργασία όλου του υλικού που έχει δοθεί στους μαθητές (με χρήση λογισμικού, άσκησης κλπ)
· Σύνοψη/Γενική ανακεφαλαίωση
· Εργασία εμπέδωσης (προαιρετική).
Πιο αναλυτικά η πρώτη επαφή που θα έχει ο μαθητής με το νέο αντικείμενο είναι σημαντικό να συνδέεται με τα ενδιαφέροντά του και να του κινεί έτσι την περιέργειά του, που αποτελεί και βασικό κίνητρο της μάθησης. Η εγγύτητα δηλαδή του μαθήματος με την πραγματικότητα που βιώνει ο σημερινός νέος άνθρωπος είναι απαραίτητη για να κρατηθεί στη συνέχεια η προσοχή του σε αυτό. Ο διδάσκων θα πρέπει να βρει εδώ τρόπους που θα μπορέσουν να το επιτύχουν αυτό. Αυτό σημαίνει πως δε χρειάζονται ούτε απαρχαιωμένες μέθοδοι προσέγγισης ούτε προσπάθειες που μπορεί να οδηγήσουν σε ένα πρόσκαιρο ενδιαφέρον, που κατόπιν θα ατονήσει. Το χειρότερο που μπορεί να γίνει είναι να δοθεί υπερβολική έμφαση σε αυτό το σημείο διδασκαλίας, και έτσι να μην προχωρήσει η προσφορά του μαθήματος, αλλά να χαθεί η διδακτική ώρα.
Το καλύτερο είναι ο καθηγητής να συνδυάσει ένα μέσον οικείο στους μαθητές με τα στοιχεία που περιέχει η διδακτική ενότητα. Μπορεί, για παράδειγμα, να βρει πληροφορίες, για τα θέματα που θα συζητήσει, στο διαδίκτυο , και να τις παρουσιάσει στην τάξη (αφού τις έχει αποθηκεύσει) με ένα πρόγραμμα παρουσίασης (π.χ. Power Point). Τα παιδιά θα κατανοήσουν έτσι πως θα κάνει λόγο για πράγματα με τα οποία ασχολείται και η οικεία σε αυτά τεχνολογία. Ή να μιλήσει για μία κινηματογραφική ταινία ή για ένα τραγούδι (το οποίο μπορεί να το έχει αποθηκεύσει στο MP3 του για να ακουστεί) που το θέμα τους είναι σχετικό με το μάθημα που πρόκειται να παρουσιάσει. Τέλος, χρησιμοποιώντας λογισμικά (όπως για παράδειγμα το Bible Works ), ή ακόμη και αυτά που αφορούν άλλα μαθήματα (σαν το Centenia που περιέχει ιστορικούς χάρτες της νεότερης εποχής), μπορεί να εντοπίσει την περιοχή που διαδραματίζονται τα γεγονότα (κάτι που ενδεχομένως μπορεί να γίνει σε ένα βιβλικό ή ιστορικό μάθημα) για τα οποία θα μιλήσει .
***
Το κυρίως μέρος του μαθήματος συνδέεται με τη χρήση των πρωτογενών πηγών (ή αν είναι απολύτως απαραίτητο και δευτερογενών, δηλαδή σχολίων έγκυρων ερευνητών που αναφέρονται στα ζητήματα που συζητάει η τάξη) και την επεξεργασία τους από τους μαθητές. Καταρχήν θα πρέπει να τονιστεί πως όλα τα μέρη του μαθήματος των Θρησκευτικών στηρίζονται σε πηγές που αποτελούν και το πρωτογενές υλικό του. Ο διδάσκων θα πρέπει να βρει τα σχετικά κείμενα (τα οποία θα έπρεπε να περιέχει το σχολικό βιβλίο) και να τα αξιοποιήσει μέσα στη σχολική τάξη. Αφού δοθούν, η τάξη θα κάνει τη σχετική επεξεργασία, ενώ ο καθηγητής θα έχει ένα ρόλο παρόμοιο με αυτόν του διευθυντή ορχήστρας. Θα επιβλέπει, θα φροντίζει όλοι να συμμετέχουν, και θα παρακολουθεί τα συμπεράσματα που θα βγουν. Η δουλειά όμως θα γίνει από τους μαθητές, που θα είναι και οι κύριοι πρωταγωνιστές. Αυτό σημαίνει πως η διδασκαλία έχει απόλυτα μαθητοκεντρικό προσανατολισμό, και δε λαμβάνει υπόψη της ξεπερασμένα δασκαλοκεντρικά μοντέλα.
Αφού ολοκληρωθεί η επεξεργασία των κειμένων και αναδειχτούν τα συμπεράσματα, ο διδάσκων πρέπει να βεβαιωθεί πως τα βασικά σημεία των μορφωτικών αγαθών που θέλει να αποκτήσουν τα παιδιά έχουν γίνει κτήμα τους. Αυτό θα γίνει με τις εφαρμογές, που είναι απαραίτητο να συμπίπτουν –και πάλι- με τα ενδιαφέροντά τους. Αν δε γίνει αυτό η προσοχή θα χαθεί, και είναι αμφίβολο τι θα παραμείνει από αυτά. Έτσι θα χρησιμοποιηθούν και πάλι, όπως και στην αρχή, προγράμματα των Τεχνολογιών Πληροφορίας και Επικοινωνίας (ΤΠΕ) ή μία άσκηση που θα κεντρίζει το ενδιαφέρον της τάξης .
Όπως είναι γνωστό προγράμματα ΤΠΕ κυκλοφορούν σήμερα σε αφθονία και μπορούν εύκολα να χρησιμοποιηθούν από το θεολόγο καθηγητή. Μάλιστα, εκτός από αυτά που αφορούν αποκλειστικά το μάθημα των Θρησκευτικών, και άλλα με μία κατάλληλη προσαρμογή μπορούν να βοηθήσουν. Για παράδειγμα, προηγουμένως έγινε λόγος για πρόγραμμα που περιέχει ιστορικούς χάρτες. Ο θεολόγος μπορεί να προσαρμόσει το περιεχόμενό τους στην ύλη του μαθήματός του (εφόσον βέβαια επικουρείται σε αυτή του την προσπάθεια από το περιεχόμενο της διδακτικής ενότητας), και να βοηθήσει τους μαθητές του να κατανοήσουν καλύτερα τα μορφωτικά αγαθά.
Βεβαίως υπάρχουν και μαθήματα που δείχνουν να έχουν έναν καθαρά θεωρητικό προσανατολισμό (ενδεχομένως κεφάλαια δογματικής και ηθικής θεολογίας, που παρέχονται κατά κανόνα στο Λύκειο) και δε φαίνεται να σχετίζονται με τις εφαρμογές των ΤΠΕ. Μάλιστα, με μία πρώτη ματιά, για την καλύτερη κατανόησή τους ενδεχομένως να θεωρούνταν απαραίτητη μία δασκαλοκεντρική προσφορά του μαθήματος, για να μπορέσει ο διδάσκων να δώσει μία ολοκληρωμένη εικόνα της ενότητας. Δεν πρέπει όμως να λησμονείται πως και εδώ η πηγή έχει τον πρώτο λόγο, αφού αυτή θα δώσει το σχετικό υλικό για την ανάπτυξή της. Οπότε χρησιμοποιώντας το πρόγραμμα παρουσίασης, αναδεικνύονται οι βασικές αρχές του μαθήματος, το περιβάλλον μέσα στο οποίο διατυπώθηκε η σχετική διδασκαλία και γίνονται ανάλογες παρατηρήσεις και σχόλια από τους μαθητές.
Ταυτόχρονα οι εφαρμογές μπορούν να γίνουν και με μία άσκηση που θα έχει προετοιμαστεί και θα δοθεί στην τάξη. Έτσι για παράδειγμα ένα σταυρόλεξο, του οποίου θα ζητείται η λύση, ή ένα κουΐζ θα είναι καθοριστικά για τη συμμετοχή των μαθητών σε αυτό το στάδιο διδασκαλίας. Να τονιστεί πως ο διδάσκων θα πρέπει να ενθαρρύνει τη συνεργασία των παιδιών για τη λύση τους, δημιουργώντας έτσι ένα ομαδικό πνεύμα που είναι και αυτό απαραίτητο. Μάλιστα, καλό θα ήταν οι λύσεις που θα δίνονται να καταγράφονται και κατόπιν να γίνεται συζήτηση γι’ αυτές από όλη την τάξη.
Στο τελευταίο στάδιο της διδασκαλίας γίνεται η ανακεφαλαίωση του μαθήματος. Εδώ ο πρωταγωνιστικός ρόλος ανήκει στον διδάσκοντα. Με λόγο σύντομο και μεστό θα πρέπει να δώσει μία περίληψη όλων των γνώσεων που απέκτησε η τάξη κατά τη διάρκεια της διδακτικής ώρας. Δεν πρέπει να πλατειάσει ή να αναλυθεί σε λεπτομέρειες που σίγουρα θα κουράσουν τους μαθητές, ειδικά μετά την προσπάθεια που έχουν καταβάλλει προηγουμένως. Είναι ένα σημαντικό στάδιο, γιατί θα βοηθήσει στη σύνθεση των διδακτικών αγαθών που έχουν αποκτηθεί.
Αποτελεί ζήτημα κατά πόσον πρέπει να δοθεί εργασία στους μαθητές για το σπίτι. Καταρχήν πρέπει να τονιστεί πως αυτή δε φαίνεται να είναι απαραίτητη σε κάθε μάθημα. Καλό είναι να γίνεται όλη η δουλειά στην τάξη, ώστε να υπάρχει και ελεύθερος χρόνος για τα παιδιά. Πάντως αν τελικά δοθεί, απαραίτητες προϋποθέσεις είναι η συντομία της (να μη ξεπερνάει τις 4 με 5 σειρές) και να μη χρειάζεται να γραφούν περιττά πράγματα (όπως για παράδειγμα η εκφώνηση της ερώτησης που μπορεί να περιέχεται στο σχολικό εγχειρίδιο).
***
Τελειώνοντας να τονιστεί ότι η προσφορά της διδασκαλίας, ειδικά σε μαθήματα όπως τα Θρησκευτικά που πρέπει από μόνα τους να «πείσουν» για την αξία της ύλης που προσφέρουν, αφού δεν είναι ενταγμένα σε ένα σύστημα εξετάσεων, είναι σημαντικό να διακρίνεται για τη μαθητοκεντρικότητά της και το σύγχρονο πνεύμα της που θα είναι συμβατό με τα ενδιαφέροντα των μαθητών. Αυτά τα δύο στοιχεία είναι βασικά για να αγαπήσουν οι μαθητές τα Θρησκευτικά και να κατανοήσουν πως τους δίνουν γνώσεις που θα τους είναι σημαντικές και χρήσιμες για την περαιτέρω εξέλιξή τους
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου