ΙΩΑΝΝΗΣ Ο ΒΑΠΤΙΣΤΗΣ: Ο ΤΕΛΕΥΤΑΙΟΣ ΠΡΟΦΗΤΗΣ ΚΑΙ ΠΡΟΔΡΟΜΟΣ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ

Ένα επίκαιρο σενάριο μαθήματος

Δ.Ε. 9: ΙΩΑΝΝΗΣ Ο ΒΑΠΤΙΣΤΗΣ: Ο ΤΕΛΕΥΤΑΙΟΣ ΠΡΟΦΗΤΗΣ ΚΑΙ ΠΡΟΔΡΟΜΟΣ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ

Στόχοι:

Κύριος στόχος διδασκαλίας:

·         να ενημερωθούν οι μαθητές για την προσωπικότητα και το έργο του Βαπτιστή που αποτελούσε τον Πρόδρομο του Χριστού

Επί μέρους στόχοι:

·         να γίνουν ακόμη περισσότερο γνωστές κάποιες κοινωνικές, θρησκευτικές και πολιτικές πτυχές της Παλαιστίνης κατά το 1^ο μισό του 1^ου αι. μ.Χ.

·         Να αναδειχτεί η επιρροή που είχαν οι μεγάλες θρησκευτικές προσωπικότητες

·         Να αποσαφηνιστούν καταστάσεις που συνδέονταν με την Ηρωδιανή δυναστεία. Αυτή η γνώση είναι βασική για την κατανόηση στοιχείων της διδασκαλίας του Ιησού και του αρχέγονου χριστιανισμού

·         Να γίνει γνωστή η θέση του Βαπτιστή στη χριστιανική λατρεία

Πορεία της διδασκαλίας:

Αρχικά παρουσιάζεται ένα βίντεο από την ιστοσελίδα του Youtube ( www.youtube.com )  η οποία περιλαμβάνει πολλά στοιχεία από τη δράση του Ιωάννη του Βαπτιστή.  Η διεύθυνσή του είναι
www.youtube.com/watch?v=mglIAIdU3ik. Για να είναι πιο χρηστικό αποθηκεύεται με ένα πρόγραμμα «κατεβάσματος» βίντεο  ( youtube downloader) και κατόπιν παρουσιάζεται στην τάξη.

Το βίντεο, αν και εστιάζεται  στη βάπτιση του Χριστού, είναι μία «κινηματογραφημένη» επιτομή της δράσης του Ιωάννη. Μάλιστα το γεγονός πως δίνεται στην αγγλική γλώσσα είναι μία ευκαιρία για την διαθεματική προσέγγιση του μαθήματος, αφού οι μαθητές θα αξιοποιήσουν, για την κατανόησή του, τις γνώσεις που έχουν αποκτήσει στο μάθημα την αγγλικής γλώσσας.

Δίνεται κατόπιν στους μαθητές ένα σύντομο κείμενο, που έχει γραφεί με το πρόγραμμα Office Word (βλ. Παράρτημα 1),  στο οποίο περιλαμβάνονται με συντομία στοιχεία για το πολιτικό, θρησκευτικό και κοινωνικό πλαίσιο της δράσης του Ιωάννη. Αν και θα μπορούσε να διατυπωθεί η ένσταση πως ήδη αυτά τα στοιχεία πιθανόν να έχουν διδαχτεί στα εισαγωγικά μαθήματα, εντούτοις κρίνεται αναγκαίο να δοθούν σε αυτό το σημείο της διδασκαλίας περισσότερες πληροφορίες για τη δυναστεία των Ηρωδών (που ήταν οι αντίπαλοι του πρωταγωνιστή της ενότητας), και να γίνει κατανοητό το τέλος του Ιωάννη. Ταυτόχρονα για να διαφωτιστεί επαρκώς η προσωπικότητα και η δράση του  περιλαμβάνεται και απόσπασμα από το έργο του ιστορικού του 1^ου αι. μ.Χ. Ιώσηπου «Ιουδαϊκή Αρχαιολογία» σε μετάφραση 

Αφού οι μαθητές ενημερωθούν με συντομία, αρχίζει η προσφορά του κυρίως μέρους του μαθήματος. Σε αυτή τη φάση χρησιμοποιούνται τα κείμενα της Καινής Διαθήκης που περιέχει το σχολικό εγχειρίδιο σε μετάφραση,  σε συνδυασμό με το πρόγραμμα Power Point.  Η παρουσίαση προτείνεται να έχει την εξής μορφή:

Στο διδακτικό εγχειρίδιο περιλαμβάνονται δύο ομάδες κειμένων (σ. 45-46 του βιβλίου του μαθητή) , εκ των οποίων η πρώτη κάνει λόγο, χρησιμοποιώντας αποσπάσματα από το κατά Ματθαίον και κατά Λουκάν ευαγγέλιο, για τη δράση του Βαπτιστή προτού γνωρίσει τον Ιησού και η δεύτερη για τη σύγκρουση με τους Ηρώδες και τον μαρτυρικό του θάνατο. Επομένως θα αναλυθούν ξεχωριστά. Αυτό σημαίνει πως θα ολοκληρωθεί η επεξεργασία της πρώτης ομάδας και θα ακολουθήσει της δεύτερης.

Πιο αναλυτικά , καταρχήν διαβάζεται όλο το σχετικό καινοδιαθηκικό κείμενο. Αυτό είναι απαραίτητο για να μπορέσει ο μαθητής να αποκτήσει μία συνθετική εικόνα των γεγονότων. Εδώ θα πρέπει να γίνουν και οι διευκρινίσεις/επεξηγήσεις (άγνωστες λέξεις, ιστορικές, γεωγραφικές κοκ παρατηρήσεις) που θα βοηθήσουν στην κατανόησή του.

Κατόπιν οι μαθητές χωρίζονται σε δύο ομάδες και η κάθε μία αναλαμβάνει να επεξεργαστεί ένα μέρος από το κείμενο και ένας εκπρόσωπος να το παρουσιάσει στην τάξη. Η μία θα δουλέψει με τους στ. Μτ. 3,1-9 και η άλλη με τους Λκ. 3,10-16 ∙Μτ. 3,11.

Από τη συζήτηση θα προκύψει το συμπέρασμα πως ο Ιωάννης ήταν μία χαρισματική προσωπικότητα και αποτέλεσε το σύνδεσμο μεταξύ Παλαιάς και Καινής Διαθήκης με το αποκαλυπτικό του κήρυγμα που είχε ως κέντρο της τη μετάνοια, γιατί η Βασιλεία του Θεού είχε φτάσει. Η παρέμβαση του διδάσκοντα σε αυτό το στάδιο είναι η χρήση του Power Point που θα παρουσιάζει χάρτη της ρωμαϊκής επαρχία της Ιουδαίας, εικόνες της ερήμου της Ιουδαίας, του φρουρίου της Μασάντα (που συνδέονταν με την περιοχή της δράσης του Βαπτιστή και ήταν κατοικία των Ηρωδών),  καθώς και την εικόνα του Ιωάννη, η οποία θα λειτουργήσει βοηθητικά στην περιγραφή που κάνουν γι’ αυτόν οι ευαγγελικοί στίχοι.

Η ίδια ακριβώς διαδικασία θα εφαρμοστεί και για την επεξεργασία της δεύτερης ενότητας. Οι μαθητές χωρίζονται και πάλι σε δύο ομάδες και η κάθε μία παρουσιάζει στην τάξη τα συμπεράσματά τους. Η πρώτη θα ασχοληθεί με τους στ. Λκ. 3,19-20∙ Λκ. 7, 24-28 και η άλλη με τους στ. Μκ. 6,19-28 ∙ Μτ. 14, 12. Το συμπέρασμα θα είναι πως η αντιπαλότητα των Ηρωδών εναντίον του Ιωάννη είχε ως βάση της τον ηθικό έλεγχο που τους έκανε ο Βαπτιστής. Φυσικά θα τονιστεί πως σε μία περιοχή με έντονο το θρησκευτικό χρωματισμό αυτό θα είχε και πολιτικές προεκτάσεις, κάτι που άλλωστε συμβαίνει και σήμερα, ακόμη και σε χώρες που διακρίνονται για την ανοχή τους για παρόμοια θέματα.

Στο Power Point θα παρουσιαστούν πίνακας ζωγραφικής με το γνωστό χορό της Σαλώμης και η βυζαντινή εικόνα με την αποτομή της κεφαλής του Προδρόμου.

Στη συνέχεια, αφού τελειώσει η προσφορά δίνεται στους μαθητές το παρακάτω σταυρόλεξο που θα δημιουργηθεί με το πρόγραμμα Hot Potatoes. Προηγουμένως, κατά τη διάρκεια της προετοιμασίας της διδασκαλίας, αφού τελειώσει η διαδικασία κατασκευής του από τον διδάσκοντα, αυτό αποθηκεύεται με το όνομα Ιωάννης Βαπτιστής. Στη συνέχεια από το Αρχείο του Hot Potatoes ανοίγεται η επιλογή Δημιουργία σελίδας web – σελίδα web για v6 browsers. Το αρχείο  web που δημιουργείται αποθηκεύεται με το όνομα Βαπτιστής.

Οι ορισμοί του είναι οι εξής:

ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ:

2         Σε αυτόν τον ποταμό βάπτιζε ο Ιωάννης

3.    Ο Ιωάννης εμφανίστηκε στην έρημο της……………

4. Αυτές ήταν η τροφή για τον Ιωάννη
5. Τα ρούχα που φορούσε ο Ιωάννης ήταν από τρίχες ……

ΚΑΘΕΤΑ

1. Ο Ηρώδης Αντίπας την είχε για γυναίκα του, ενώ ήταν γυναίκα του αδελφού του

6   Για τον Ιωάννη είχε προφητέψει ο προφήτης ……..(να γραφεί το όνομά του στην  ονομαστική)

 (Οι λύσεις του σταυρολέξου είναι οι εξής: 2Οριζόντια: Ιορδάνης ,  3Οριζόντια: Ιουδαίας, 4Οριζόντια: Ακρίδες, 5Οριζόντια: Καμήλας, 1Κάθετα: Ηρωδιάδα, 6Κάθετα: Ησαΐας,)

Το σταυρόλεξο προβάλλεται σε όλη την τάξη. Οι προσπάθειες για τη λύση του θα δημιουργήσουν μία ευχάριστη ατμόσφαιρα «παιδαγωγικού παιχνιδιού» και ένα πνεύμα συνεργασίας των παιδιών, αφού όλα τα παιδιά θα παροτρύνονται και όλα θα προσπαθούν να δώσουν τις λύσεις στους ορισμούς.

Η προσφορά της διδακτικής ενότητας τελειώνει με την ανακεφαλαίωση που θα γίνει από τον διδάσκοντα. Με λίγα λόγια συνθέτει τις γνώσεις και τις δεξιότητες που αποκτήθηκαν από τους μαθητές. Θα ειπωθούν τα εξής:

«Ο Ιωάννης ο Βαπτιστής στο κήρυγμά του προέτρεπε τα πλήθη που τον άκουγαν να μετανοήσουν γιατί θα έρχονταν η Βασιλεία του Θεού. Τον επισκέπτονταν άτομα από όλες τις θρησκευτικές και κοινωνικές ομάδες που τα βάπτιζε στα νερά του Ιορδάνη στην έρημο της Ιουδαίας.

Επειδή έλεγχε τους Ηρώδες για τα παραπτώματά τους βρήκε τραγικό τέλος μετά από προτροπή της Ηρωδιάδας στον τετράρχη της Γαλιλαίας Ηρώδη Αντίπα. Σύμφωνα με τη χριστιανική διδασκαλία  είναι ο τελευταίος προφήτης και Πρόδρομος του Χριστού».

[ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 1.

ΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΗΣ ΔΡΑΣΗΣ ΤΟΥ ΙΩΑΝΝΗ ΤΟΥ ΒΑΠΤΙΣΤΗ

Ο Ηρώδης Αντίπας (4 π.Χ.-39 μ.Χ.), που σκότωσε τον Ιωάννη τον Βαπτιστή, είχε τον τίτλο του Τετράρχη και διοικούσε, με τη ρωμαϊκή προστασία, τις περιοχές της Παλαιστίνης Γαλιλαία και της Περαία. Ο Ιησούς τον χαρακτήρισε «αλεπού» (Λκ. 13,32) γεγονός που φανερώνει το χαμηλό και πονηρό επίπεδο του χαρακτήρα του.

Η Ηρωδιάδα ήταν κόρη του ετεροθαλή αδελφού του Αριστόβουλου και αρχικά ήταν σύζυγος ενός άλλου ετεροθαλή αδελφού του Ηρώδη, του Ηρώδη Φιλίππου.

Για τον Ιωάννη τον Βαπτιστή υπάρχει η εξής μαρτυρία του Ιουδαίου ιστορικού Ιώσηπου:

«Σε κάποιους από τους Ιουδαίους φάνηκε πως ο Θεός κατέστρεψε το στρατό του Ηρώδη (Αντίπα όταν πολεμούσε με το στρατό του βασιλιά Αρέτα), και μάλιστα δίκαια, εξαιτίας της τιμωρίας που είχε επιβάλλει στον Ιωάννη τον αποκαλούμενο Βαπτιστή. Γιατί ο Ηρώδης τον είχε σκοτώσει, αν και ήταν καλός άνθρωπος και παρακινούσε τους Ιουδαίους να είναι τίμιοι, να είναι δίκαιοι στις μεταξύ τους συναλλαγές και ευσεβείς προς το Θεό και πράττοντας έτσι να βαπτίζονται……Επειδή πολλοί ήταν εκείνοι που άκουγαν τους λόγους του, φοβήθηκε ο Ηρώδης μήπως οι άνθρωποι που τον ακολουθούσαν του εναντιωθούν…..(Γι’ αυτό ο Ιωάννης) μεταφέρθηκε δεμένος στο φρούριο του Μαχαιρούντα και σε αυτό εκτελέστηκε». (Ιώσηπος, Ιουδαϊκή Αρχαιολογία ΙΗ΄116-119, μετάφραση)]