ΑΝΑΣΤΟΧΑΣΜΟΙ ΣΕ ΜΙΑ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΓΙΑ ΤΗ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ

Η περίληψη άρθρου που δημοσιεύεται στην ιστοσελίδα  academia.edu (δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Larissanet)

Νικόλαος Παύλου

ΑΝΑΣΤΟΧΑΣΜΟΙ ΣΕ ΜΙΑ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ 

ΓΙΑ ΤΗ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ

Η αφήγηση της Παλαιάς Διαθήκης για τη δημιουργία του κόσμου και του ανθρώπου κεντρίζει πάντα το ενδιαφέρον. Αυτό είναι απόλυτα φυσικό, αφού αποτελεί, εκτός των άλλων, και ένα βασικό κείμενο του δυτικού πολιτισμού, το οποίο έγινε αφορμή να διατυπωθούν σημαντικές απόψεις, να εκφραστούν αντιρρήσεις, ενώ αποτέλεσε και κεντρικό συστατικό της «αντιπαλότητας» θρησκείας – επιστήμης, αφού σε αυτό παρουσιάζονται, κατά βάση, οι αντιλήψεις του κόσμου των συγγραφέων της για το σύμπαν, τα συστατικά του ανθρώπου κοκ. που θεωρήθηκαν πως αντιπαρατίθενται με τα πορίσματα της επιστημονικής έρευνας .

Οι αναφορές που περιέχονται στην αφήγηση κάνουν λόγο για τη σχέση του ανθρώπου με το θείο και τις εκφάνσεις του, και περιέχουν προεκτάσεις οι οποίες συνδέονται με νοοτροπίες , συμπεριφορές, στάσεις και τρόπους ζωής. Οπότε είναι ζητούμενος ένας σχολικός τρόπος ερμηνείας του κειμένου, που θα του δίνει τη δυνατότητα να «διαλεχθεί» με τον άνθρωπο που ζει στην εποχή του κριτικού λόγου, ώστε να μπορέσει ο μαθητής να αισθανθεί πως απέκτησε υλικό που θα τον βοηθήσει ουσιαστικά στο θρησκευτικό γραμματισμό του.

Είναι απαραίτητο μία σύγχρονη διδασκαλία της Δημιουργίας να συμβαδίζει με τα ενδιαφέροντα των σημερινών μαθητών. Ο πυρήνας του θέματος αφορά δηλαδή το βασικό στόχο που θα έχει σήμερα ένα θρησκευτικό μάθημα που απευθύνεται σε άτομα που διδάσκονται πτυχές του δυτικού/ευρωπαϊκού πολιτισμού. Χωρίς αμφιβολία χρειάζεται να γνωρίζουν το παλαιοδιαθηκικό κείμενο για τη δημιουργία του κόσμου που αποτελεί ένα από τα θεμέλιά του. Η διδασκαλία του είναι το ίδιο βασική –τηρουμένων των αναλογιών- με τη γνώση του πυθαγορείου θεωρήματος, της Magna Charta, των φιλοσοφικών αντιλήψεων του Πλάτωνα, της ρωμαϊκής νομικής συμβολής, των νόμων της Φυσικής, της Χημείας κοκ. Εκτός των άλλων είναι και βασικό κείμενο της χριστιανικής διδασκαλίας, αφού η γνωριμία με την αφήγηση της Παλαιάς Διαθήκης για τη δημιουργία θα γίνει πηγή άντλησης βιωμάτων που σχετίζονται με την Ορθοδοξία, τον κατεξοχήν πνευματικό πυλώνα του ελληνικού πληθυσμού.

Σε κάθε περίπτωση, η διδακτική διαδικασία οφείλει να μην παραβλέψει την πολιτισμική ανάγνωση της αφήγησης της Δημιουργίας . Αυτό βέβαια δε σημαίνει πως ξεπερνιέται ο θρησκευτικός της χαρακτήρας, αφού και αυτός εμπεριέχει πολιτισμικές πρακτικές. Αντίθετα είναι αναγκαίο να προβάλλεται σε όλη την έντασή του, αφού χρειάζεται να γίνει λόγος ακόμη και για τις συγκρούσεις που προήλθαν από αυτόν.

Μία σύγχρονη « ανάγνωση» λοιπόν της αφήγησης για τη Δημιουργία του κόσμου και του ανθρώπου που δε θα παραβλέψει τις πολλαπλές προεκτάσεις του κειμένου της Παλαιάς Διαθήκης, θα επικαιροποιήσει ένα θεολογικό/πολιτιστικό μήνυμα που πάντα προκαλεί συζητήσεις και δίνει ερεθίσματα για τη ανάπτυξη της επιστημονικής σκέψης.

Τελειώνοντας να τονιστεί πως τα Θρησκευτικά είναι, εν πολλοίς, ένα «παρεξηγημένο» μάθημα. Πολλοί είναι εκείνοι που το έχουν ταυτίσει με ένα είδος «φρονηματιστικής αγωγής». Χωρίς αυτό να είναι κατ’ ανάγκη κακό, αφού στόχος του σχολείου είναι να δίνει στην κοινωνία ολοκληρωμένες προσωπικότητες, νομίζω πως αδικεί ένα διδακτικό μέσο που μπορεί με τις γνώσεις που παρέχει να χρησιμεύσει για την ερμηνεία της πραγματικότητας.

Τα παραπάνω αφορούν βέβαια και τη διδασκαλία της Παλαιάς Διαθήκης στο σύγχρονο σχολείο. Ας μη ξεχνάμε πως μέσω αυτού η Βίβλος έρχεται σε επαφή με το ευρύ κοινό και όχι μόνο με ένα ακροατήριο εξειδικευμένων ενδιαφερόντων. Οπότε είναι απαραίτητο οι αφηγήσεις της να τοποθετηθούν στην πραγματική τους θρησκευτική/ πολιτισμική διάσταση, μακριά από ερμηνείες που δεν αναδεικνύουν το θεολογικό νόημά της αλλά προσπαθούν να κάνουν –στην καλύτερη περίπτωση- έναν ανούσιο διάλογο, χωρίς νόημα, με επιστήμες που έχουν τελείως διαφορετικό αντικείμενο, ή ακόμη –στη χειρότερη περίπτωση- να έρθουν σε μία στείρα αντιπαράθεση μαζί τους, που δε θα οδηγήσει πουθενά! Το καλύτερο λοιπόν είναι, στην προκειμένη περίπτωση, να αναδείξουμε τη θρησκευτική/πολιτιστική αξία κειμένων, σαν αυτό της δημιουργίας του κόσμου και του ανθρώπου που επηρεάζουν τη ζωή και την καθημερινότητά μας._