Εισαγωγική
επεξήγηση: Σχίσμα είναι η διακοπή των σχέσεων. Σχίσμα
στο Χριστιανισμό σημαίνει ότι οι χριστιανοί σταματούν την επικοινωνία μεταξύ
τους και μία ομάδα θεωρεί ότι κατέχει την αλήθεια και πως οι υπόλοιπες δεν
ερμηνεύουν σωστά τη χριστιανική διδασκαλία.
Κείμενα
Η
προϋπόθεση
«Έξαρση
του προβλήματος του Ανατολικού Ιλλυρικού παρουσιάστηκε όταν οι Σλάβοι της
Βουλγαρίας έγιναν χριστιανοί και ο βασιλιάς της Βουλγαρίας Βόρις θέλησε να
βαπτισθεί. Ο Πάπας τότε αξίωσε αυτός να τον βαπτίσει, αφού η Βουλγαρία, κατά
αρχαία παράδοση, ανήκε στην εκκλησιαστική δικαιοδοσία του, ενώ οι Βυζαντινοί
κανόνισαν νονός του να είναι ο Βυζαντινός Αυτοκράτορας και τελετουργός του
βαπτίσματος ο Πατριάρχης Φώτιος. Κι αυτό ακριβώς το δεύτερο έγινε. Ο Πάπας
Νικόλαος τότε εξαπέλυσε βροντές και απειλές κι ο Φώτιος ανταποκρίθηκε
κατηγορώντας τον μάλιστα αυτή τη φορά σε επιστολή του για αποκλίσεις από την
ορθή πίστη! Η κυριότερη εξ αυτών είναι αυτή περί του Filioque…
Υπ'
αυτές τις ιστορικές συνθήκες έγινε θέμα μεταξύ των δύο Εκκλησιών το Filioque
για πρώτη φορά. Τα γεγονότα του έτους 866 μ.Χ. αποτελούν το Πρώτο Σχίσμα
Ανατολής και Δύσης! Μόλις όμως αφανίστηκε ο αυτοκράτορας Βάρδας και έπεσε από
το πατριαρχείο ο Φώτιος, που τον διαδέχθηκε ο Ιγνάτιος, πολύ φίλος του Πάπα, οι
σχέσεις των δύο Εκκλησιών αποκαταστάθηκαν και διατηρήθηκαν έτσι μέχρι το 1051…»
Σάββας Αγουρίδης, Η ιστορική
διάσταση του filioque
Τα
αίτια του Σχίσματος για τους Βυζαντινούς
«
Ο Μιχαήλ ο πατριάρχης αμέσως μετά τη χειροτονία του διέγραψε τον Πάπα της Ρώμης
από τα Δίπτυχα, προβάλλοντας σαν αιτία το ζήτημα των Αζύμων. Συμφωνούσε με αυτό
ο Πέτρος, πατριάρχης της Αντιοχείας και ο Λέων αρχιεπίσκοπος της Βουλγαρίας»
Ιωάννης Σκυλίτσης, Σύνοψις Ιστοριών 9,7
«…Το
Σχίσμα των Εκκλησιών δημιουργήθηκε όταν ο πάπας Λέων ο Συρφρών παράγγειλε στους
Ιταλούς να τελούν τη θεία κοινωνία με άζυμο ψωμί, φανερά κήρυξε την προσθήκη
στο άγιο σύμβολο, και ξύρισε τα γένια (των κληρικών)»
Γεώργιος Σφραντζής, Χρονικόν 4»
Επεξηγήσεις
Filioque:
Είναι σύνθετη λατινική λέξη ( filio+
que) και σημαίνει και εκ του Υιού. Προστέθηκε από δυτικούς θεολόγους στο 8ο
άρθρο του Συμβόλου της Πίστης, και με αυτόν τον τρόπο το Άγιο Πνεύμα φαίνονταν
να εκπορεύεται και από τον Πατέρα και από τον Υιό.
Άζυμο Ψωμί: Το ψωμί που γίνεται
μόνο με αλεύρι και νερό, χωρίς προζύμι. Χρησιμοποιείται από τη Δυτική Εκκλησία
για την τέλεση της Θείας Ευχαριστίας
Ερωτήσεις
1.
Ποιο γεγονός οδήγησε στο Πρώτο Σχίσμα της Ανατολικής
από τη Δυτική Εκκλησία;
2.
Ποια είναι η γνώμη σας για τα αίτια του Σχίσματος, όπως
αυτά καταγράφηκαν από τους Βυζαντινούς; Για την απάντησή σας να λάβετε υπόψη,
αφού ρωτήσετε τον καθηγητή σας, τη νοοτροπία της Βυζαντινής κοινωνίας.
Το γεγονός
«Τα πράγματα οξύνθηκαν περισσότερο εξαιτίας
συγκρούσεων στη Νότια Ιταλία. Ο πάπας σε συνεργασία με Φράγκους και Νορμανδούς
επεδίωξε την εισαγωγή ρωμαϊκών εκκλησιαστικών εθίμων στις εκκλησιαστικές
επαρχίες Απουλίας, Καλαβρίας και Σικελίας, με απώτερο στόχο να τις αποσπάσει
από την Κωνσταντινούπολη. Δεν δίστασε να καθαιρέσει τον αρχιεπίσκοπο Σιπόντου
και να προσαρτήσει την επαρχία στη λατινική Αρχιεπισκοπή Βενεβέντου. Τα
ανατολικά έθιμα απαγορεύθηκαν και καταδικάστηκαν συνοδικά στην Ιταλία. Ο
πατριάρχης Μιχαήλ Κηρουλάριος ως αντίποινα απαγόρευσε την τήρηση των λατινικών
εθίμων από τους Λατίνους της Πόλης και απείλησε με κλείσιμο ναών και μονών σε
μη συμμόρφωση (1052). Με προτροπή του ο Αχρίδος Λέων έγραψε στον Τρανίας της
Απουλίας Ιωάννη επιστολή που καταδίκαζε τα λατινικά έθιμα, προς προφύλαξη του
πληρώματος.
Ο καρδινάλιος Ουμβέρτος με εντολή του πάπα
Λέοντος Θ' όχι μόνο συνέταξε απάντηση προς Κηρουλάριο και Λέοντα καθώς και
αναίρεση των κατηγοριών της Ανατολής κατά των λατινικών εθίμων, αλλά και μετέβη
με άλλους δύο κληρικούς στην Κωνσταντινούπολη….Στις 16 Ιουλίου 1054, στην ώρα
του Εσπερινού, εισήλθε στον ναό της του Θεού Σοφίας και άφησε πάνω στην Αγία
Τράπεζα έγγραφο-αναθεματισμό για τον πατριάρχη, τον Αχρίδος Λέοντα και τους
ομόφρονές τους…».
Δ.Β. Γόνης, Πώς φθάσαμε στο θρησκευτικό σχίσμα
Επεξηγήσεις
Ο Μιχαήλ Κηρουλάριος ήταν
πατριάρχης Κωνσταντινούπολης την εποχή του Σχίσματος και ο καρδινάλιος
Ουμβέρτος ήταν απεσταλμένος του Πάπα της Ρώμης Λέοντα στην Κωνσταντινούπολη με
αποστολή να διευθετήσει τις διαφορές μεταξύ των δύο Εκκλησιών.
Αναθεματισμός/Αφορισμός σημαίνει την έξωση από το χώρο της Εκκλησίας
και κατά συνέπεια την απώλεια της σωτηρίας.
Ερωτήσεις
Ποιες ήταν οι πολιτικές
παράμετροι που οδήγησαν στο Σχίσμα των δύο Εκκλησιών;
Αξιολογείστε το γεγονός που
οδήγησε στο Σχίσμα των Εκκλησιών.
Πιστεύετε ότι, εξαιτίας αυτού θα έπρεπε οι χριστιανοί της Ανατολής και
της Δύσης να διακόψουν την επικοινωνία;
Προσπάθειες άρσης του Σχίσματος των
Εκκλησιών
«Αφού έφυγαν (: οι εκπρόσωποι της Ορθόδοξης
Εκκλησίας, που είχαν προσπαθήσει να ενωθούν οι Χριστιανοί την εποχή των
Παλαιολόγων -1438 περίπου- για να αντιμετωπιστούν οι Τούρκοι) από τη Βενετία, από
την ξηρά ήρθαν στη Φερράρα (1438). Και
εκεί, αφού άρχισαν τη Σύνοδο, έπεσε στην πόλη θανατηφόρα νόσος. Και από εκεί
σηκώθηκαν και ήρθαν στην Φλωρεντία.
Επικεφαλής από μέρους των Ελλήνων αρχιερέων ήταν
ο επίσκοπος Εφέσου Μάρκος, από των Ιταλών ο καρδινάλιος του Τιμίου Σταυρού
Ιουλιανός….
Έγιναν πολλές συνελεύσεις. Τέλος αφού τελείωσε η
διαφωνία και συμφώνησαν οι Ιταλοί με τους Έλληνες, εκτός από τα Μάρκο,
δημιουργήθηκε συμφωνία, και ορκίστηκαν και καταράστηκαν να μην πάνε ενάντια σε
αυτή ποτέ. Το κέντρο της συμφωνίας ήταν πως το άγιο πνεύμα εκπορεύεται από τον
Πατέρα και από τον Υιό…..
Έφυγαν ο Βασιλιάς (Ιωάννης Η΄ Παλαιολόγος) και οι
αρχιερείς, και ήρθαν στη Βενετία από τη στεριά με φροντίδα και έξοδα του Πάπα
(και κατόπιν στην Κωνσταντινούπολη).
Τους
αρχιερείς, αμέσως, αφού κατέβηκαν από τα πλοία, άρχισαν, σύμφωνα με τη
συνήθεια, να τους ασπάζονται αυτοί που παρέμειναν στην Κωνσταντινούπολη και
τους ρωτούσαν: « Πως πήγαμε, νικήσαμε;». Αυτοί αποκρίνονταν; «πουλήσαμε την
πίστη μας, ανταλλάξαμε με την ασέβεια την ευσέβεια, προδώσαμε την καθαρή θεία
κοινωνία και γίναμε αζυμίτες»…» και γιατί υπογράψατε;» ρωτούσαν, «φοβηθήκατε
τους Φράγκους;» Και συνέχιζαν να τους ρωτούν « Βασάνισαν οι Φράγκοι κάποιον από
εσάς, σας μαστίγωσαν, ή σας έβαλαν στη φυλακή;» «Όχι», «Τότε πως;» «Το χέρι μας υπέγραψε» έλεγαν «μακάρι να
κοπεί. Η γλώσσα ομολόγησε. Μακάρι να ξεριζωθεί!»
Μιχαήλ Δούκας, Ιστορία
Τουρκοβυζαντινή 31
Επεξηγήσεις
Μετά το Σχίσμα έγιναν προσπάθειες για την ένωση των Εκκλησιών. Τα
ελατήρια γι’ αυτήν την κίνηση ήταν κυρίως πολιτικά. Οι κυριότερες επιχειρήθηκαν
με τη Σύνοδο της Λυών (1274) και με τη Σύνοδο της Φερράρας-Φλωρεντίας (1438-1439)
Ερωτήσεις
Γιατί η Σύνοδος
Φερράρας-Φλωρεντίας έγινε σε ιταλικό έδαφος και όχι στην Κωνσταντινούπολη;
Για ποιους λόγους, πιστεύετε, οι
αρχιερείς της Ορθόδοξης Εκκλησίας πρώτα υπέγραψαν τη συμφωνία της Συνόδου και
μετά μετάνιωσαν γι’ αυτό;
Ανακεφαλαίωση
Τα αίτια του Σχίσματος του 1054 ήταν
κυρίως οι διαφορές που είχαν δημιουργηθεί μεταξύ της Ανατολικής και της Δυτικής
Εκκλησίας. Σε αυτές προστέθηκαν οι προσπάθειες του παπικού θρόνου να εισαγάγει
ρωμαϊκά εκκλησιαστικά έθιμα στην περιοχή της Κάτω Ιταλίας και της Σικελίας.
Βέβαια τα ίδιο το γεγονός του Σχίσματος, στο οποίο πρωταγωνίστησαν ο πατριάρχης
Μιχαήλ Κηρουλάριος και ο καρδινάλιος Ουμβερτος,
δεν ήταν πολύ σημαντικό.
Μετά από αυτό έγιναν προσπάθειες
για ένωση των Εκκλησιών που υπαγορεύονταν κυρίως από πολιτικούς λόγους, και δεν
καρποφόρησαν.
Γενική
επεξεργασία- Άσκηση
Να λύσετε το σταυρόλεξο που
ακολουθεί:
|
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
|
7
|
8
|
9
|
10
|
11
|
|
1
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2
|
|
////////
|
/////////
|
|
///////
|
///////
|
|
////////
|
|
|
///////
|
|
3
|
|
/////////
|
///////
|
|
///////
|
///////
|
|
|
|
|
//////
|
|
4
|
|
|
/////////
|
|
|
|
|
|
|
|
/////
|
|
5
|
|
|
|
|
|
|
////////
|
|
/////
|
|
|
|
6
|
|
////////
|
|
//////
|
|
|
////////
|
|
|
|
|
|
7
|
|
|
|
//////
|
|
|
//////
|
|
|
|
|
|
8
|
|
|
|
|
|
|
////////
|
|
|
|
|
|
9
|
|
|
|
|
|
//////
|
|
|
|
|
|
|
10
|
|
|
|
|
///////
|
|
|
|
|
///////
|
|
|
11
|
|
////////
|
////////
|
|
|
|
|
|
|
|
///////
|
Ορισμοί:
Οριζόντια:
1. Μιχαήλ….Ονομάζονταν ο
Πατριάρχης της Κωνσταντινούπολης το 1054
3. Σε αυτή τα χώρα έχει την έδρα
του ο Πάπας
11. Σε αυτή την πόλη άρχισε τις
εργασίες της η Σύνοδος του 1438-1439
Κάθετα:
1. Αυτός ήταν ο τίτλος του
απεσταλμένου της Δυτικής Εκκλησίας που πήγε στην Κωνσταντινούπολη.
3…άρτος : με αυτόν μεταλαμβάνουν
στη δυτική εκκλησία
5. Η προσθήκη του filioque έγινε
στο Σύμβολο της ……
6. Έτσι ονομάζεται ο επίσκοπος
της Ρώμης
8. Σε αυτή την πόλη τελείωσε τις
εργασίες της η Σύνοδος του 1438-1439
10. Το όνομα του απεσταλμένου της
Δυτικής Εκκλησίας στην Κωνσταντινούπολη το 1054
11. Έτσι ονομάζονταν ο αρχηγός
της αντιπροσωπείας της ορθόδοξης εκκλησίας που έλαβε μέρος στη σύνοδο του
1438-1439.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου