ΘΕΟΛΟΓΟΙ ΤΟΥ ΜΑΥΡΟΠΙΝΑΚΑ


ΓΙΑΤΙ ΘΕΟΛΟΓΙΑ ΣΗΜΑΙΝΕΙ ΔΙΑΛΟΓΟΣ



Αναζήτηση αυτού του ιστολογίου

Τρίτη 29 Νοεμβρίου 2011

Οι προοπτικές του θρησκευτικού μαθήματος σήμερα



Η κατανόηση του ανθρώπου...

Λένε πως όλη η μαγεία της μουσικής βρίσκεται στην υποβολή που έχει. Η συγκεκριμένη σε οδηγεί σε αύρες παράξενες, σε ακρογιαλιές γεμάτες μυστήριο, σε βουνά αμώμων, στα οποία κυριαρχεί η κατανόηση του ανθρώπου! Η μελωδία του Timi Yuro αφιερωμένη σε εκλεκτούς φίλους!

Μία σύγχρονη ερμηνεία του βιβλίου των Ψαλμών





ΟΙ ΨΑΛΜΟΙ ΤΗΣ ΠΑΛΑΙΑΣ ΔΙΑΘΗΚΗΣ-
ΜΙΑ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΤΟΥΣ



Οι Ψαλμοί είναι 150 θρησκευτικά ποιήματα του βιβλικού Ισραήλ. Περιέχονται στο ομώνυμο βιβλίο της Παλαιάς Διαθήκης, και αποτελούσαν μέρος της λατρείας του Ναού των Ιεροσολύμων. Απαγγέλλονταν με τη βοήθεια ενός μουσικού οργάνου που ονομάζεται «Ψαλτήρι».  Στην εβραϊκή βίβλο ανήκουν στα «Αγιόγραφα» έργα, ενώ για τους χριστιανούς αποτελούν μέρος των «Ποιητικών- Διδακτικών» βιβλίων της Παλαιάς Διαθήκης.
Δε χρειάζεται να τονιστεί πως είναι  μία από τις βάσεις του δυτικού πολιτισμού. Οπότε ένα σύστημα παιδείας που ενδιαφέρεται να δημιουργήσει ολοκληρωμένες προσωπικότητες θα πρέπει να φροντίσει για τη γνώση τους από το σύγχρονο άνθρωπο με τον ίδιο τρόπο που θα το κάνει για τα Ομηρικά έπη ή για την «Αινειάδα» του Βιργίλιου. Οι Ψαλμοί δηλαδή, αποτελώντας, εκτός από θρησκευτικό μνημείο και πολιτισμικό αγαθό, συμβάλλουν στην ερμηνεία και στην κατανόηση πρακτικών που είναι κοινή ευρωπαϊκή κληρονομιά. Αυτό σημαίνει πως είναι απαραίτητη η διδασκαλία τους  από τα εκπαιδευτικά συστήματα των σύγχρονων ευρωπαϊκών κοινωνιών.
Σημαντική συμβολή στην ερμηνεία των Ψαλμών αποτελεί το έργο του καθηγητή της Παλαιάς Διαθήκης στο Τμήμα Θεολογίας του ΑΠΘ Δημήτρη Καϊμάκη «Σύντομο Υπόμνημα στους Ψαλμούς» που εκδόθηκε πρόσφατα (Μάιος 2010) από τις εκδόσεις «Ψυχογιός». Πρόκειται για μία καλαίσθητη έκδοση 476 σελίδων, που φιλοδοξεί να αποτελέσει ένα ολοκληρωμένο βοήθημα για τον μελετητή του πρώτου μέρους της Αγίας Γραφής, αλλά και για κάθε συμπολίτη που ενδιαφέρεται να γνωρίσει ένα βασικό στοιχείο του δυτικού πολιτισμού, που αποτελεί, όπως τονίστηκε, τη βάση για πολλές εκδηλώσεις και του σημερινού ανθρώπου.
Ο συγγραφέας ως βάση της εργασίας του χρησιμοποιεί τη μετάφραση των Ο΄ (Εβδομήκοντα) και όχι το πρωτότυπο εβραϊκό κείμενο. Εξηγεί την επιλογή του υπογραμμίζοντας πως  «τα ελληνικά του κειμένου αυτού είναι ιδιαίτερα και οι δυσκολίες που παρουσιάζονται όσον αφορά τη σωστή κατανόησή τους είναι πολλές. Μία μετάφραση από το εβραϊκό πρωτότυπο είναι σχετικά εύκολη, επειδή η βοήθεια που προσφέρει η πληθώρα των υπομνημάτων σ’ όλες τις γλώσσες είναι σημαντική. Για τη μετάφραση των Ο’ η βοήθεια περιορίζεται σ’ ελάχιστες προσπάθειες που έγιναν κυρίως προσφάτως». Σε κάθε Ψαλμό ακολουθεί την εξής πορεία: Κάθε σελίδα χωρίζεται σε δύο μέρη. Στο επάνω, σε  παράλληλες στήλες, παρατίθεται το πρωτότυπο κείμενο της μετάφρασης των Ο΄ και δόκιμη νεοελληνική μετάφρασή του, ενώ στο κάτω, το οποίο για διευκόλυνση του αναγνώστη προσφέρεται σε γκρίζο χρώμα, βρίσκονται τα ερμηνευτικά σχόλια που είναι ουσιαστικά και βοηθούν στην κατανόηση του  περιεχομένου του Ψαλμού, στην επίλυση ερμηνευτικών, ιστορικών αποριών κ.α.  
Όπως πληροφορεί ο συγγραφέας στην εισαγωγή του έργου το ιερατείο τοποθέτησε επιγραφές στους Ψαλμούς που αναφέρονται σε παλαιές παραδόσεις και σχετίζονται με τη συγγραφή τους από σημαντικές προσωπικότητες. Η πιο σπουδαία από αυτές είναι ο βασιλιάς Δαβίδ, που θεωρήθηκε σπουδαίος ποιητής και του αποδόθηκαν 84 Ψαλμοί. Ταυτόχρονα, μας κάνει γνωστό ότι τα θρησκευτικά ποιήματα του βιβλικού Ισραήλ ανήκουν στα εξής λογοτεχνικά είδη: Ύμνοι ή ψαλμοί δοξολογίας, Δεήσεις και ευχαριστίες, Βασιλικοί ψαλμοί, Ψαλμοί για τη Σιών, Διδακτικοί ψαλμοί, Γιορταστικοί ψαλμοί και ψαλμοί-λειτουργίες.
Εκτός όμως από ένα ολοκληρωμένο κείμενο για τους Ψαλμούς ο Δημήτρης Καϊμάκης μας δίνει και μία πρόταση απόδοσης ενός δύσκολου έργου, της μετάφρασης των Ο΄,  που δημιουργήθηκε την ελληνιστική εποχή, στο σήμερα. Στο ειδικό κεφάλαιο του έργου λοιπόν που τιτλοφορείται «Μεταφράζοντας το κείμενο των Ο΄ στα Νέα Ελληνικά», αναφέρει τις παραμέτρους που πρέπει να ληφθούν σοβαρά υπόψη για να επιτευχθεί το καλύτερο δυνατόν αποτέλεσμα.
Το βιβλίο αποτελείται βασικά σε δύο μέρη. Το πρώτο περιλαμβάνει μία κατατοπιστική εισαγωγή στους Ψαλμούς, στοιχεία για τη σχέση λατρείας και ιστορίας και τη μεταφραστική πρόταση του συγγραφέα για το κείμενο των Ο΄. Ενώ στο δεύτερο γίνεται η ερμηνεία όλων των παλαιοδιαθηκικών Ψαλμών, οι οποίοι χωρίζονται, ανάλογα με το περιεχόμενό τους σε τέσσερα μέρη.
Τελειώνοντας να τονιστεί πως το «Σύντομο Υπόμνημα στους Ψαλμούς» είναι μία σύζευξη των σύγχρονων ερμηνευτικών αντιλήψεων με ένα κλασικό θρησκευτικό έργο, που είναι γνωστό και αγαπητό σε όλους. Είναι λοιπόν ένα σημαντικό εργαλείο για αυτόν που θέλει να κατανοήσει  μεγάλες δημιουργίες του ανθρώπινου πνεύματος με έναν σημερινό τρόπο παρουσίασης.

Νίκος Παύλου

Παρασκευή 25 Νοεμβρίου 2011

ΤΑ ΘΑΥΜΑΤΑ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ ΣΤΟ ΕΥΑΓΓΕΛΙΟ ΤΟΥ ΜΑΡΚΟΥ


ΤΟ ΘΑΥΜΑ ΣΤΟ ΕΥΑΓΓΕΛΙΟ ΤΟΥ ΜΑΡΚΟΥ

(ΤΑΛΑΝΤΟ, τ. 8/1998 σσ. 10-12)

Νίκος Παύλου

Διαβάζοντας ο αναγνώστης το κατά Μάρκον Ευαγγέλιο διαπιστώνει ότι ένα μεγάλο μέρος του καταλαμβάνουν τα θαύματα του Κυρίου. Αυτά αρχίζουν από το 1ο κεφάλαιο και συνεχίζονται μέχρι και το 11ο κεφάλαιο με τη ξήρανση της άκαρπης συκιάς για την οποία ακούγεται ο λόγος  «μηκέτι εκ σου εις τον αιώνα μηδείς καρπόν φάγοι » (11,14).
Με τα θαύματα ο Ιησούς ουσιαστικά παιδαγωγεί το λαό. Για να μεταδώσει το μήνυμα της Βασιλείας του Θεού , εκτός από το κήρυγμα και τις παραβολές που αποτελούν το θεωρητικό μέρος της διδασκαλίας Του, χρησιμοποιεί και τα θαύματα ως πρακτική εφαρμογή των λόγων του. Είναι το μέσον για να κατανοήσουν οι ταπεινοί και απόκληροι την αποστολή του. Με αυτά, σύμφωνα με το έγκυρο Λεξικό Βιβλικής Θεολογίας (ελληνική μετάφραση από το γαλλικό πρωτότυπο, Αθήνα 1980) «ο Ιησούς φανερώνει ότι η μεσσιανική Βασιλεία που αναγγέλθηκε από τους προφήτες είναι παρούσα στο πρόσωπό του.... επικυρώνει μ' αυτά την αποστολή του και το αξίωμα του με την επιφύλαξη που επιβάλλει η ιουδαϊκή ελπίδα για έναν Μεσσία εγκόσμιο και εθνικό» (σ. 466).
Ταυτόχρονα «πραγματοποιούν την απαρχή αυτού που σημαίνουν, προσφέρουν τα εχέγγυα της μεσσιανικής σωτηρίας που θα φτάσει στο αποκορύφωμα της μέσα στην εσχατολογική βασιλεία, γι' αυτό οι συνοπτικοί τα ονομάζουν δυνάμεις" (στο ίδιο).
Στο Ευαγγέλιο του Μάρκου περιγράφονται αναλυτικά τα εξής θαύματα:
Η θεραπεία του ανθρώπου με το δαιμονικό πνεύμα (Ί.23 - 27)
Η θεραπεία της πεθεράς του Πέτρου (1,30-31)
Η θεραπεία του λεπρού (1,40 - 45)
Η θεραπεία του παραλυτικού (2,1 -12)
Η θεραπεία του ανθρώπου με το παράλυτο χέρι (3,1 - 6)
Η θεραπεία του δαιμονισμένου στη χώρα των Γαδαρηνών (5,1 - 20)
Η θεραπεία της αιμορροούσας γυναίκας και η ανάσταση της κόρης του Ιαείρου (5,21 -43)
Ο χορτασμός των πέντε χιλιάδων (6,30 -. 44)
Η θεραπεία της κόρης της Συροφοινίκισσας, με το ακάθαρτο πνεύμα (7,24-30)
Η θεραπεία του κωφάλαλου (7,31 - 37)
Ο χορτασμός των τεσσάρων χιλιάδων (8,1 - 9)
Η θεραπεία του τυφλού της Βηθσαϊδά (8,22 -26) ;
Η θεραπεία του δαιμονισμένου παιδιού (9,14 -29)
Η θεραπεία του τυφλού Βαρτιμαίου
Στα θαύματα περιλαμβάνονται  η κατάπαυση της τρικυμίας (4,35 - 41), το περπάτημα πάνω στη λίμνη της Γεννησαρέτ (6,45 - 51) και η ξήρανση της άκαρπης συκιάς (11,12 -14).
Τα περισσότερα από τα θαύματα αναφέρονται σε θεραπείες που έγιναν σε ανθρώπους δυστυχισμένους. Πολλοί, γνωρίζοντας αυτό και επειδή μαστίζονταν από αρρώστιες, έπεφταν πάνω στον Ιησού για να τον αγγίξουν. Ακόμη «και τα πνεύματα τα ακάθαρτα, όταν αυτόν εθεώρουν, προσέπιπτον αυτώ και έκραζαν λέγοντας ότι συ ει ο Υιός του Θεού» (3,11).
Τόπος των θαυμάτων είναι κυρίως η περιοχή της Γαλιλαίας: η Καπερναούμ και οι όχθες της λίμνης Γεννησαρέτ. Θαύματα γίνονταν όμως και αλλού . Στη χώρα των Γαδαρηνών, η οποία βρισκόταν μάλλον κοντά στη ΝΑ όχθη της Γεννησαρέτ και δεν ανήκε στη Γαλιλαία, "εις τα μεθόρια Τύρου και Σιδώνος», στη Βηθσαϊδά, στην Ιεριχώ και στην ευρύτερη περιοχή της Ιερουσαλήμ.
Φυσικά, αποδέκτες των θαυμάτων του Κυρίου δεν είναι μόνο κάτοικοι της Γαλιλαίας ή Ιουδαίοι, Ο Μάρκος τονίζει ότι τον Κύριο τον ακολουθούσαν άνθρωποι «από της Γαλιλαίας…..και από της Ιουδαίας, και από Ιεροσολύμων και από της Ιδουμαίας και πέραν του Ιορδάνου και οι περί Τύρον και Σιδώνα» (3,7 - 8). Αυτό επιτρέπει το συμπέρασμα ότι όλοι οι δυστυχισμένοι που πήγαιναν κοντά Του δέχονταν την ευσπλαχνία Του. Αυτή η αλήθεια γίνεται πιο φανερή στην περίπτωση της θεραπείας της κόρης της Συροφοινίκισσας που δεν ανήκε στα «τέκνα Ισραήλ».
Πριν από το πρώτο θαύμα στη συναγωγή της Καπερναούμ ο ιερός Ευαγγελιστής δείχνει ότι οι παρευρισκόμενοι που άκουγαν τον Ιησού να διδάσκει («εξεπλήσσοντο επί τη διδαχή αυτού· ην γαρ διδάσκων αυτούς ως εξουσίαν έχων, και ουχ ως οι γραμματείς» (1,22). Εδώ βρίσκεται, νομίζω, ένα στοιχείο που φανερώνει κάποια σημαντική αφορμή των θαυμάτων του Κυρίου. Παρουσιάζεται δηλαδή η εξουσία, η αυθεντία του Μεσσία που είναι πραγματική, σε αντίθεση με αυτή των Γραμματέων και των άλλων θρησκευτικοκοινωνικών ομάδων της Παλαιστίνης που αναφέρονται στο Ευαγγέλιο. Αυτή η αυθεντία του Κυρίου, όπως ειπώθηκε, δεν είναι μόνο θεωρητική, δεν εξαντλείται στο κήρυγμα, αλλά επεκτείνεται και σε πρακτικές εφαρμογές, στα θαύματα, που φανερώνουν σε όλους το μυστήριο της Βασιλείας του Θεού.
Εδώ πρέπει να αναφερθεί από που αντλούσαν την αυθεντία τους οι Γραμματείς και οι Φαρισαίοι. Είναι λοιπόν γνωστός ο σεβασμός που απολάμβαναν οι Γραμματείς από την Ιουδαϊκή κοινωνία. Ήταν νομικοί, διδάσκαλοι και δικαστές. Ερμήνευαν το Μωσαϊκό Νομό, κυρίως με θεωρητικές μεταξύ τους συζητήσεις, τον δίδασκαν στους μαθητές τους και στο λαό και φρόντιζαν για την εφαρμογή του δικάζοντας τους παραβάτες. Είναι αυτονόητο το κύρος που απολάμβαναν και το οποίο πήγαζε από την αυθεντία που είχαν σε ζητήματα ερμηνείας του νόμου. Οι ίδιοι, δηλαδή από μόνοι τους, ως άτομα, δεν είχαν ουσιαστική αξία. Αυτό θέλει να τονίσει ο Μάρκος: την εξουσία τους οι Γραμματείς την αντλούν από την ερμηνεία του Μωσαϊκού Νόμου, ο οποίος δυσκολοερμήνευτος όπως ήταν, ανάγκαζε το λαό να ζητάει, τη βοήθεια τους. Αντίθετα η εξουσία του Ιησού προερχόταν από τον ίδιο. Ο Ίδιος είχε το κύρος να καταπλήξει τους ανθρώπους με τη δική Του διδασκαλία, μ' αυτά που έβγαιναν από τον Ίδιο και όχι από την ερμηνεία του Νόμου,
Οι Φαρισαίοι  αντλούσαν την αυθεντία τους από την τήρηση του γράμματος του Νόμου, την προσήλωση στις παραδόσεις των παλαιότερων και την έμφαση που έδιναν στους εξωτερικούς καθαρμούς. Οι Ηρωδιανοί, που αναφέρονται και αυτοί (3,6)  μάλλον ήταν πολιτικό κόμμα που υποστήριζε τη μεσσιανικότητα της δυναστείας του Ηρώδη, ήταν στο προσκήνιο εξαιτίας της υπάρχουσας κατάστασης. Αργότερα, όταν δε θα υπάρχει η δυναστεία του Ηρώδη δε θα έχουν και οι ίδιοι λόγο ύπαρξης.
Δυο φαίνεται να είναι  τα θαύματα που φανερώνουν την υπεροχή της αυθεντίας του Ιησού και τη σύγκρουσή του με τους εκπροσώπους του Μωσαϊκού Νομού. Η θεραπεία του παράλυτου στην Καπερναούμ (2,1 - 12) και η θεραπεία του ανθρώπου με το παράλυτο χέρι το Σάββατο (3,1 -6).
Στο πρώτο θαύμα ο Κύριος φανερώνει τη θεία εξουσία Του και συγχωρεί τις αμαρτίες του παράλυτου, φανερώνοντας ότι αυτές είναι και η αιτία της ασθένειας του. Στα πλαίσια της παιδαγωγικής αποστολής των θαυμάτων ο Ιησούς διδάσκει με αυτά. Δίνει εδώ τη θεολογική ερμηνεία της ασθένειας και τη συνδέει με την αμαρτία, Άρα η συγχώρηση των αμαρτιών είναι η απαραίτητη προϋπόθεση για την αποκατάσταση της υγείας του παράλυτου. Αυτό φυσικά δεν το αντιλαμβάνονται οι Γραμματείς και είναι γνωστή η σκέψη που κάνουν: «τι ούτος ούτω λαλεί βλασφημίας; τις δύναται αφιέναι αμαρτίας ει μη εις ο θεός;» (2,7).
Στο άλλο θαύμα η σύγκρουση είναι πολύ πιο έντονη. Σ' αυτό πρωταγωνιστές είναι οι Φαρισαίοι που αμέσως συσκέπτονται με τους Ηρωδιανούς για να εξοντώσουν το Χριστό. Είναι γνωστό ότι. οι Φαρισαίοι εξαρτούσαν ακόμη και την ύπαρξη της παράταξης τους από την αυστηρή και σχολαστικότατη τήρηση του Νόμου. Έτσι αυτοί που παρέβαιναν τις διατάξεις του θεωρούνταν εχθροί, όχι μόνο δικοί τους, αλλά και του έθνους τους, μιας και είχαν συνδέσει την επιβίωση και την ιδιαιτερότητα του μέσα στον κοσμοπολιτισμό της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας από το μωσαϊκό νόμο. Μάλιστα η τήρηση του θεωρούνταν πιο σημαντική και από την αξία του ανθρώπου αλλά και από την πίστη στο θεό.
Και το συγκεκριμένο θαύμα είναι μία πρακτική εφαρμογή των λόγων του Ιησού. Εδώ, με αφορμή την παρατήρηση των Φαρισαίων για τους μαθητές του Χριστού, οι οποίοι το Σάββατο περπατώντας μέσα από σπαρμένα χωράφια έτριβαν στάχυα και έτρωγαν σπόρους, βγαίνει το συμπέρασμα από τον Κύριο, αφού προηγουμένως τους υπενθυμίζει ένα περιστατικό από τη ζωή του Δαβίδ, άτι. «το σάββατον δια τον άνθρωπον εγένετο, ουχ ο άνθρωπος δια το σάββατον» (2,27). Κατόπιν αυτό το αποδεικνύει με τη θεραπεία του ανθρώπου με το παράλυτο χέρι. Φυσικά οι Φαρισαίοι ενδιαφέρονται μόνο να Τον κατηγορήσουν για τη θεραπεία που γίνεται την ημέρα του Σαββάτου. Καταλαβαίνουν ότι έτσι αμφισβητείται το κύρος τους και φαίνεται η ανωτερότητα της εξουσίας του Χριστού. Πέρα από τη μικροψυχία που δείχνουν, φανερώνουν ότι είναι αμέτοχοι των προβλημάτων του λαού. του οποίου ήθελαν να είναι πνευματικοί του ηγέτες και νοιάζονται μόνο για τη διατήρηση της αυθεντίας τους η οποία στηριζόταν στο Νόμο.
Εκτός από τα δύο αυτά θαύματα σε κανένα άλλο, στο Ευαγγέλιο του Μάρκου, δεν έχουν
πρωταγωνιστικό ρόλο οι θρησκευτικές ομάδες της Παλαιστίνης. Φυσικά τίποτα δεν αποκλείει, να παρευρίσκονται σε κάποια από αυτά, όπως για παράδειγμα στη θεραπεία του παιδιού με το δαιμονικό πνεύμα (9,14 - 29) το οποίο γίνεται, την ώρα που ο Ιησούς συζητάει με τους Γραμματείς.
Σε άλλα θαύματα παρόντες είναι μόνο οι μαθητές του Κυρίου. Είναι αυτά που φανερώνουν την εξουσία Του στη φύση: η κατάπαυση της τρικυμίας (4,35 - 4,1), το περπάτημα πάνω στη λίμνη (6,47 - 52). η ξήρανση της άκαρπης συκιάς (11,12 -14), Λεν είναι δύσκολο να κατανοήσει κάποιος γιατί εδώ δεν ύπαρχει η παρουσία άλλων. Ο Ισραηλιτικός λαός μετά τις αλλεπάλληλες εθνικές καταστροφές και υπό την επίδραση των αποκαλυπτικών συγγραφέων περίμενε το Μεσσία σαν εθνικό και κοινωνικό ελευθερωτή. Θα ήταν αυτός που θα έδιωχνε τους Ρωμαίους και. θα δημιουργούσε ένα ιουδαϊκό κράτοςεφάμιλλο των μεγάλων βασιλέων, του Δαβίδ και του Σολομώντα. θα ήταν δηλαδή ο ηγέτης του περιούσιου λαού, όπως πίστευαν οι ίδιοι για τους εαυτούς τους, που θα τον ανέβαζε στην κορυφή. Αυτά δείχνουν ότι δεν είχαν κατανόηση την παγκοσμιότητα του ρόλου του Μεσσία που συνδέεται με το πάθος και δεν έχει σχέση , με τις εθνικές προσδοκίες τους.
Ο Ιησούς το γνωρίζει αυτό και ξέρει επίσης πως ο λαός βλέποντας τα θαύματά Του πιθανόν να παρεξηγούσε την αποστολή Του, που είχε σκοπό τη σωτηρία όλων των ανθρώπων και όχι μόνον των Ιουδαίων. Άλλωστε αυτό φανερώνει και η επιτίμηση των δαιμονικών πνευμάτων που φώναζαν όταν τον έβλεπαν;«Συ ει ο Υιός του Θεού» (3,11 -12) καθώς και αυτό που ζητάει από τους παριστάμενους στη θεραπεία του κωφάλαλου: Να μην πουν σε κανέναν τίποτα από αυτά που είδαν (7,36). Αυτό συμβαίνει και μετά την αποκατάσταση της όρασης του τυφλού της Βηθσαϊδά. Βεβαία ο ενθουσιασμός του κόσμου είναι μεγάλος όταν βλέπει τα θαύματα. Και θα έπαιρνε ανεξέλεγκτες διαστάσεις αν έβλεπε την κυριαρχία του Χριστού στα φυσικά φαινόμενα, θα τον θεωρούσαν σαν τον εθνικό τους Μεσσία. Αυτό θέλει ν' αποφύγει ο Κύριος και γι' αυτό αυτά τα θαύματα γίνονται μπροστά στους μαθητές Του. Και αυτοί όμως. όπως τονίζει ο Μάρκος: «και λίαν εκ περισσού εν εαυτοίς εξίσταντο και εθαύμαζον»(6,51). Είναι φανερό ότι το έργο του Κυρίου θα το κατανοήσουν ολοκληρωτικά μετά την Ανάσταση.
Τα περισσότερα όμως θαύματα γίνονται παρουσία του λαού. Κατεξοχήν πρωταγωνιστές μάλιστα είναι ο Ιησούς και όλος ο λαός που παρακολουθεί το θαύμα. Όχι μόνον ο άνθρωπος που θεραπεύεται. Μάλιστα στο χορτασμό των πέντε χιλιάδων ανθρώπων (6,34 - 44) ή στο χορτασμό των τεσσάρων χιλιάδων (8, 1- 9) οι πρωταγωνιστές είναι χιλιάδες και όλοι έχουν απευθείας συμμετοχή στο θαύμα. Γνωρίζουν τη θαυματουργική δύναμη του Κυρίου άμεσα, την αισθάνονται όλοι. Και δεν είναι τυχαίο ότι σ' αυτά τα δύο θαύματα δε γίνεται καθόλου λόγος για τους Γραμματείς, τους Φαρισαίους και τις άλλες θρησκευτικό κοινωνικέ ς ομάδες της Ιουδαίας. Τελικά, αποδέκτης των θαυμάτων είναι ο λαός, αυτοί που περιφρονούνταν από τους ισχυρούς, αυτοί που «ήσαν ως πρόβατα μη έχοντα ποιμένα» (6,34). Είναι οι κληρονόμοι της Βασιλείας του θεού. Αυτό βέβαια είναι μία αλήθεια που δε φανερώνεται μόνο στα θαύματα του Ευαγγελίου του Μάρκου αλλά διαπερνάει όλα τα Ευαγγέλια.


***


Με όλα τα παραπάνω λοιπόν έγινε προσπάθεια ν' αποδειχτεί ότι τα θαύματα του Κυρίου στο Ευαγγέλιο του Μάρκου διαιρούνται σε τρεις ομάδες; α) αυτά που τονίζουν την εξουσία του Ιησού, η οποία στηρίζεται στον Ίδιο και όχι στην ερμηνεία του Μωσαϊκού Νόμου, όπως συνέβαινε με τους Γραμματείς καιτους Φαρισαίους. β) τα θαύματα που έχουν ως αποδέκτες μόνο τους μαθητές και φανερώνουν την επιθυμία του Ιησού να μην παρεξηγηθεί η αποστολή του Μεσσία, γ) η μεγάλη πλειοψηφία των θαυμάτων που φανερώνουν ότι κληρονόμοι της Βασιλείας του θεού είναι οι άνθρωποι του λαού, αυτοί που περιφρονούνται από τις ηγετικές ομάδες της Ιουδαίας.
Στο Ευαγγέλιο του Μάρκου τα θαύματα, δηλαδή το πρακτικό μέρος της διδασκαλίας του Κυρίου, κατέχουν ένα μεγάλο μέρος. Φανερώνουν το μεγάλο ενδιαφέρον και την αγάπη Του γι' αυτούς που ήταν "ως πρόβατα μη έχοντα ποιμένα".



Τρίτη 22 Νοεμβρίου 2011

"Έτος 33"



Σε επίσκεψή μας σε βιβλιοπωλείο, μας τράβηξε την προσοχή ο τίτλος "ΕΤΟΣ 33. Η χρονιά που άλλαξε ο κόσμος". Αν και τον είδαμε πολύ "πιασάρικο" μας κέντρισε το ενδιαφέρον! Τελικό συμπέρασμα: Διαβάστε το! Δε θα χάσετε! 

Κυριακή 20 Νοεμβρίου 2011

Αξεπέραστη Μαφάλντα!



Οι Κινέζοι λένε  πως μια φωτογραφία αξίζει όσο χίλιες λέξεις! Στο παρακάτω σκίτσο ο Quino τα λέει όλα!

Σάββατο 19 Νοεμβρίου 2011

ΟΙ ΔΙΑΔΙΚΤΥΑΚΟΙ ΤΟΠΟΙ ΚΑΙ ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΩΝ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙKΩΝ





ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΑΝΤ. ΠΑΥΛΟΥ



ΟΙ ΔΙΑΔΙΚΤΥΑΚΟΙ ΤΟΠΟΙ ΚΑΙ ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΩΝ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΏΝ

Η ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟΥ
ΑΠΟ ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΩΝ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΩΝ


ΛΑΡΙΣΑ 2011




(Στη συνέχεια παρατίθενται τα περιεχόμενα του βιβλίου.)
Οι ΤΠΕ (Τεχνολογίες Πληροφορίας Επικοινωνίας) 
και η «σχολική καθημερινότητα» ……………………………...…….7
Τοποθεσίες του διαδικτύου και μάθημα Θρησκευτικών ……………11
Περιγραφή ιστότοπων
Διαδικτυακές Θεολογικές πύλες ……………………………...……..17
Βιβλικές Τοποθεσίες ………………………………….……………..19
Τοποθεσίες με υλικό και κείμενα από την Ιστορία
του Χριστιανισμού …………………………………………………..25
Τοποθεσίες για τα Θρησκεύματα ……………………………….…...31
Τοποθεσίες που αναφέρονται ειδικά στο μάθημα
 των Θρησκευτικών ………………………………………….………33
Περιοδικά online με θεολογικό/θρησκευτικό περιεχόμενο …………37
Θεολογικές βιβλιοθήκες ……………………………………….……39
Προσωπικές σελίδες και Blog (Ιστολόγια) ερευνητών
 και θεολόγων …………………………………………………….….41
Επιλεγόμενα …………………………..……………………….….…43
Βιβλιογραφία ……………………………………………..……....45




Παρασκευή 18 Νοεμβρίου 2011

"Pax Hethitica..."

Ένα καινούριο  βιβλίο για τους Χετταίους κινεί πάντα το ενδιαφέρον! Διαβάστε την κριτική για το "Pax Hethitica: Studies on the Hittites and their Neighbours in Honour of Itamar Singer" πατώντας  εδώ

Τρίτη 15 Νοεμβρίου 2011

"Οι επέτειοι της εκατονταετίας..."


Ένα άρθρο του γνωστού βυζαντινολόγου κ. Σταύρου Γουλούλη, που σίγουρα θα συζητηθεί!










Κυριακή 13 Νοεμβρίου 2011

Νικόλαος Παύλου ΘΕΟΛΟΓΙΑ, ΠΟΛΥΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ: ΣΥΝΥΠΑΡΞΗ Ή ΑΝΤΙΠΑΡΑΘΕΣΗ; Β΄ μέρος


Σήμερα η πολυπολιτισμικότητα οδηγεί σε έναν  αναστοχασμό που αφορά εκπαιδευτικές πολιτικές της  Ευρώπης και ειδικότερα της Ελλάδας[1]. Η συνεχής μετακίνηση και εγκατάσταση ανθρώπων στη χώρα μας  αναδεικνύει καινούριες προκλήσεις που συνδέονται με το σεβασμό αξιών και ανθρώπινων δικαιωμάτων.  Η διδασκαλία τους πρέπει να αποτελεί βασικό συστατικό κάθε σύγχρονου εκπαιδευτικού συστήματος.
Η πολυπολιτισμικότητα λοιπόν, με βάση την υπάρχουσα κατάσταση, φαίνεται πως θα αποτελέσει κεντρικό άξονα για τη χάραξη εκπαιδευτικών πολιτικών. Αυτή η διαπίστωση αφορά και το μάθημα των Θρησκευτικών. Το κυρίαρχο θέμα που πρέπει να απασχολήσει στο άμεσο μέλλον όλους τους ενδιαφερόμενους γι’ αυτό,  είναι η θέση που θα έχουν τα Θρησκευτικά  σε ένα εκπαιδευτικό σύστημα που θα αφορά όλα τα παιδιά και θα παρέχει ισότιμες ευκαιρίες μάθησης ανεξάρτητα από τη  φυλετική, εθνική, κοινωνική και πολιτισμική ομάδα προέλευσης[2].  Αποτελεί συνεπώς πρόκληση η εξεύρεση στοιχείων που θα είναι ενταγμένα σε αυτό και θα βοηθούν τους μαθητές να αποκτήσουν μία θρησκευτικά παιδεία που θα είναι ικανή να βοηθήσει στην ερμηνεία της σύγχρονης πραγματικότητας .
Μάλιστα, θα πρέπει αυτά τα στοιχεία να αποτελούν βασικό συστατικό των Θρησκευτικών και για θεολογικούς λόγους. Ο  Ιησούς αγκάλιασε  τους «εσκυλμένους και ερριμένους» [3]  της Ιουδαϊκής κοινωνίας της εποχής του, ενώ είναι γνωστός ο  Επιτάφιος ύμνος της Εκκλησίας που παρουσιάζει τον Κύριο ως ξένο[4].  Το μάθημα χρειάζεται λοιπόν μία επικαιροποίηση η οποία θα στηρίζεται στο αυθεντικό δεδομένο της αγάπης για τον πλησίον.`
Εδώ πρέπει να τονιστεί πως βασικά στοιχεία που περιέχει και σήμερα το μάθημα των Θρησκευτικών μπορούν να βοηθήσουν σημαντικά μία προσπάθεια για ειρηνική συνύπαρξη ανθρώπων που προέρχονται από διαφορετικές πολιτισμικές αφετηρίες και νοοτροπίες. Άλλωστε περιλαμβάνει, όπως είναι γνωστό, διδακτικές ενότητες που αναφέρονται στις αξίες της βοήθειας για το συνάνθρωπο, της συναδέλφωσης και στο σεβασμό της διαφορετικότητας[5].
Χαρακτηριστικά είναι τα παραδείγματα από το Αναλυτικό Πρόγραμμα της Β΄ Γυμνασίου. Σε αυτό, εκτός των άλλων, μπορεί να αντληθεί σχετικό υλικό από την παραβολή του σπλαχνικού Σαμαρείτη[6] και την παραβολή της Τελικής Κρίσης[7]. Ακόμη και τα στοιχεία που δίνονται για την ευσπλαχνία που έδειχνε ο Ιησούς στις γυναίκες και τα παιδιά[8] μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε μία προσπάθεια κατανόησης της πολυπολιτισμικότητας.
Έτσι, στην Παραβολή της Τελικής Κρίσης –για να γίνει μία συγκεκριμένη αναφορά σε  μία «δύσκολη» ενότητα-  ο στόχος του ευαγγελιστή δεν είναι να παρουσιάσει στοιχεία για τον τρόπο που θα γίνει η Τελική Κρίση, αν και συνδέεται για πολλούς  με μία περιγραφή της. Είναι καταρχήν απαραίτητο για την ερμηνεία της να τοποθετηθεί μέσα στη γενικότερη συνάφεια του κειμένου του Ματθαίου που περιλαμβάνει αποκαλυπτικές αναφορές στο τέλος του κόσμου[9]  (άλλωστε οι συμβολικές εικόνες που χρησιμοποιούνται σε αυτή προέρχονται από το μεσογειακό περιβάλλον του 1ου αι. μ.Χ. και αποσκοπούσαν στην κατανόηση της παραβολής από τον περίγυρο στο οποίο απευθύνονταν[10]). Στόχος της είναι να αναδείξει ποιοι είναι οι «φίλοι» του Θεού[11]. Το κριτήριο ένταξης σε αυτούς είναι η αγάπη για το συνάνθρωπο που εκδηλώνεται εδώ με συγκεκριμένες πράξεις. Αυτές είναι η βοήθεια σε ανθρώπους που υποφέρουν από πείνα, δίψα, είναι ξένοι, γυμνοί, άρρωστοι και φυλακισμένοι.
Οι παραπάνω καταστάσεις αναβιώνουν στις πολυπολιτισμικές κοινωνίες και αποτελούν παθολογίες του σύγχρονου κόσμου. Βέβαια είναι γνωστό πως οι ατομικές πρωτοβουλίες δε λύνουν το πρόβλημα. Αντίθετα κάποιες φορές το επιδεινώνουν αφού καθησυχάζουν συνειδήσεις, οπότε δε λαμβάνονται δραστικά μέτρα για την αντιμετώπισή τους.
Τα παραπάνω είναι απαραίτητο να αναφερθούν κατά τη διδασκαλία της σχετικής ενότητας. Το ζήτημα δηλαδή είναι να μη δοθεί μία ηθικιστική διάσταση που θα αναδεικνύει την «καλή πράξη» της βοήθειας στο συνάνθρωπο ως μέσον ανταπόδοσης από το Θεό. Αυτό που πρέπει να τονιστεί είναι η αποδοχή της διαφορετικότητας και η κατανόηση των αναγκών που έχουν συνάνθρωποι που βρίσκονται στη δεινή θέση να εγκαταλείψουν τις εστίες τους και τον τρόπο ζωής τους, ως μία θετική παράμετρος της πολυπολιτισμικότητας.
Το τελικό συμπέρασμα –που θα μείνει και στη μνήμη των μαθητών- είναι πως η πολυπολιτισμικότητα –πέρα από πολιτιστικό μέγεθος- αναδεικνύει και την ανάγκη για πλησίασμα του Άλλου. Ταυτόχρονα θα κατανοήσουν πως,  μέσα από τις διδακτικές ενότητες των Θρησκευτικών, μπορούν να αποκτήσουν γνώσεις που θα τους φανούν χρήσιμες για την ερμηνεία της σύγχρονης πραγματικότητας.

***
Τελειώνοντας θα πρέπει να τονιστεί πως η θεολογική σκέψη δεν έχει να φοβηθεί τίποτα από την πολυπολιτισμικότητα. Αντίθετα αποτελεί μία πρόκληση για να εφαρμοστούν βασικές χριστιανικές αρχές. Ταυτόχρονα, όπως αποδείχτηκε, υπάρχουν οι προϋποθέσεις ώστε το μάθημα των Θρησκευτικών να έχει έναν σημαντικό ρόλο στο σύγχρονο σχολείο , αφού αποτελεί και ένα εργαλείο ερμηνείας της πολυπολιτισμικότητας. Βεβαίως απαραίτητη προϋπόθεση γι’ αυτό είναι να ανοιχτεί στην κοινωνία και να πείσει όλους για την αξία του και την προσφορά του στη σημερινή νεολαία.





[1] Βλ. το άρθρο του Φίλιππου Σαββίδη στην εφημερίδα ΤΟ ΒΗΜΑ (26-9-2007) με τίτλο «Ανάγκη για πολυπολιτισμική εκπαίδευση», όπου, μεταξύ άλλων τονίζει πως «Οι σύγχρονες ευρωπαϊκές κοινωνίες έχουν συγκεκριμένα χαρακτηριστικά τα οποία δημιουργούν νέα κοινωνικά και πολιτισμικά δεδομένα που δεν μπορούν να αγνοούνται. Αυτά τα νέα χαρακτηριστικά επηρεάζουν τη μορφή της εκπαιδευτικής πολιτικής ενός μοντέρνου ευρωπαϊκού κράτους. Η σημερινή Ελλάδα όπως και οι υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες είναι κράτη πολυπολιτισμικά. Αυτή η πολυπολιτισμικότητα εδραιώνεται καθημερινά με την εισροή νέων μεταναστών, προσωρινών επισκεπτών και τη συνεχή μετακίνηση ανθρώπινου δυναμικού που επιβάλλει η σημερινή παγκοσμιοποιημένη κοινωνία μας».
[2] Βλ. και Banks, C. A. M. & Banks, J. A., Equity pedagogy: An essential component of multicultural education, Theory Into Practice, 34(3) /1995. 152-158
[3] Μτθ. 9,36
[4] «Τον ήλιον κρύψαντα τας ιδίας ακτίνας
και το καταπέτασμα του ναού διαρραγέν
τω του Σωτήρος θανάτω, ο Ιωσήφ θεασάμενος
προσήλθε των Πιλάτω και καθικετεύει λέγων:
"Δος μοι τούτον τον ξένον,
Τον εκ βρέφους ως ξένον ξενωθέντα εν κόσμω.
Δος μοι τούτον τον ξένον,
ον ομόφυλοι, μισούντες θανατούσιν ως ξένον.
Δος μοι τούτον τον ξένον,
ον ξενίζομαι βλέπειν του θανάτου τον ξένον.
Δος μοι τούτον τον ξένον,
όστις οίδε ξενίζειν τους πτωχούς και τους ξένους….»
[5] Βλ. σχετικά παραδείγματα πολυπολιτισμικότητας από τη βιβλική και πατερική γραμματεία στο Γκίτση Αναστασία, «Πολυπολιτισμικότητα και θεολογικές προσεγγίσεις», Καθ’Οδόν, 16/2000, σ. 99-110.
[6] Βλ. Τσανανάς Γεώργιος-Μπάρλος Απόστολος, Θρησκευτικά Β΄ Γυμνασίου. Καινή Διαθήκη. Ο Ιησούς Χριστός και το έργο του, Αθήνα 2008Γ, σ. 67-69
[7] Όπ. παρ. σ. 70-72
[8] Όπ. παρ. σ. 73-76
[9] Βλ. Hultgren Arland J., The Parables of Jesus: A Commentary, Grand Rapids, MI, 2000, σ. 310
[10] Βλ. Court, John M. "Right and Left: The Implications for Matthew 25.31-46." NTS 31 (1985): 223-33
[11] Bλ. και  Ιωαν. 15,14

Παρασκευή 11 Νοεμβρίου 2011

Θεολογία, Πολυπολιτισμικότητα και Εκπαίδευση


Δημοσιεύτηκε στο 2ο τεύχος του ηλεκτρονικού περιοδικού 14Press
(ISSN 1792-3603)



Νικόλαος Παύλου

ΘΕΟΛΟΓΙΑ, ΠΟΛΥΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ: ΣΥΝΥΠΑΡΞΗ  Ή ΑΝΤΙΠΑΡΑΘΕΣΗ;

1ο Μέρος

Πολυπολιτισμικότητα είναι η κατάσταση συνύπαρξης και διατήρησης διαφορετικών πολιτισμών στον ίδιο χώρο. Τα αίτιά της είναι οικονομικά (άνθρωποι αναγκάζονται να εγκαταλείψουν τις εστίες τους και να μεταναστεύσουν σε άλλους τόπους, ελπίζοντας να γνωρίσουν ευημερία), κοινωνικά (ανισότητες κάθε είδους, που οδηγούν κατοίκους του τρίτου, κυρίως, κόσμου σε ευρωπαϊκά κράτη με δημοκρατική παράδοση και πρακτικές), πολιτικά (διαφυγή από τυραννικά και ανελεύθερα καθεστώτα που καταπατούν τα ανθρώπινα δικαιώματα σε χώρες της Ευρώπης). Η ανοχή, η έλλειψη φοβικότητας  και η κατανόηση του Άλλου θα πρέπει να αποτελούν συστατικά της, ενώ δε λείπουν οι αντιδράσεις και οι ανησυχίες για τυχόν προβλήματα που αυτή μπορεί να δημιουργήσει σε έναν  εθνικό ιστό. Βέβαια για το τελευταίο θα μπορούσε κάποιος να χρησιμοποιήσει τα επιχειρήματα του καθηγητή της Φιλοσοφίας του Δικαίου στο Πανεπιστήμιο της Αθήνας Κωνσταντίνου Παπαγεωργίου. Όπως τονίζει « Ένα μέρος της ταυτότητάς μας δεν είναι διαπραγματεύσιμο. Κάποιες από τις ιδιότητές μας ως μελών μιας εθνικής κοινότητας είναι ιστορικά προκαθορισμένες και αυτό μας δεσμεύει στο βαθμό που είμαστε κομμάτι της κοινότητας αυτής. Το φαινόμενο αυτό μπορούμε να το ονομάσουμε «κατηγορική εμπέδωση της ταυτότητας». Δεν είναι όμως τυραννικό να μην μπορούμε να ελέγξουμε κάποια στοιχεία της ταυτότητάς μας; Όχι απαραίτητα, αν διαθέτουμε συλλογικά την ψυχική δύναμη και την πνευματική ενάργεια να αναστοχαζόμαστε πάνω στην ταυτότητά μας με ειλικρίνεια και ελευθερία. Η ειλικρινής ανάλυση και ανασύνθεση των ιστορικών προκαθορισμών της εθνικής μας ταυτότητας είναι ένα επαρκές αντιστάθμισμα της κατηγορικής της εμπέδωσης. Αντίθετα ασφαλίζοντας την εθνοπολιτισμική μας ταυτότητα έναντι κάθε δυνατότητας μετάλλαξης, “προστατεύοντας” την από τον κίνδυνο πολιτισμικής μόλυνσης δεν σφραγίζουμε απλώς κάποια παράθυρα που βλέπουν στο μέλλον, αλλά αφαιρούμε την νομιμοποιητική βάση της ίδιας μας της ταυτότητας. Γι’ αυτόν ακριβώς το λόγο, όταν ρίχνουμε ένα πέπλο λήθης στον “άλλο”, όχι απλώς δεν προστατεύουμε, αλλά παγιδεύουμε τον εθνοπολιτισμικό “εαυτό”  μας»[1].
Δεν αμφιβάλλει κανένας πως η πολυπολιτισμικότητα δίνει ερεθίσματα και στη θεολογία. Βέβαια δε χρειάζεται να τονιστεί πως ο σεβασμός του συνανθρώπου και των αναγκών του πρέπει να αποτελεί βασική φροντίδα  της τελευταίας. Πάντως είναι καλό να υπάρχουν ασφαλείς βάσεις για την άρθρωση λόγου από μέρους της. Γι’ αυτό στη συνέχεια θα αναλυθούν  περιστατικά από το βιβλίο των Πράξεων των Αποστόλων που αναφέρονται στη συνάντηση του Πέτρου με το Ρωμαίο εκατόνταρχο Κορνήλιο[2]. Σε αυτήν περιλαμβάνονται αρκετά στοιχεία που μπορούν να δώσουν έναν οδοδείκτη για τη  στάση που πρέπει να τηρείται σε ανθρώπους που έχουν ως αφετηρία τους διαφορετικές πολιτισμικές παραδόσεις.
Σύμφωνα λοιπόν με την αφήγηση του βιβλίου των Πράξεων ο εκατόνταρχος Κορνήλιος ζούσε στην Καισάρεια και είχε προσχωρήσει στον ιουδαϊσμό. Είδε πως πρέπει να καλέσει τον Πέτρο που βρίσκονταν στην Ιόππη.
Φεύγει στη συνέχεια με τους ανθρώπους του Κορνήλιου για την Καισάρεια. Εκεί μιλώντας, υπογραμμίζει πως για το Θεό κανένας δεν είναι μολυσμένος ή ακάθαρτος. Δεν κάνει διακρίσεις, αρκεί να τον σέβονται οι άνθρωποι και να ζουν σύμφωνα με το θέλημά του. Το Άγιο Πνεύμα κατεβαίνει τότε σε όσους άκουγαν το κήρυγμα του Απόστολου. Οι Ιουδαίοι μένουν κατάπληκτοι βλέποντας να δίνεται και στους εθνικούς πλούσια η Αγιοπνευματική δωρεά. Βαπτίζονται λοιπόν όλοι στο όνομα του Κυρίου.
Στη συνάντηση Πέτρου-Κορνήλιου συναντώνται λοιπόν δύο κόσμοι με τελείως διαφορετική νοοτροπία και αντίληψη για την πραγματικότητα. Αιχμή του δόρατος της διαφορετικότητας είναι η διάκριση καθαρών και ακάθαρτων τροφών. Στο βιβλίο του Λευιτικού[3] αναγράφονται με λεπτομέρεια ποιες πρέπει να αποφεύγει ο ευσεβής Ισραηλίτης. Μεταξύ αυτών περιλαμβάνονται η καμήλα, ο λαγός και ο χοίρος. Αντίθετα για τους ανθρώπους του ελληνορωμαϊκού κόσμου οι εκλεπτυσμένες λιχουδιές που προέρχονταν από όλα τα είδη του ζωικού και του φυτικού βασιλείου ήταν καθημερινά εδέσματα του τραπεζιού τους.  Είναι χαρακτηριστικός ο τρόπος που περιγράφει ο Πετρώνιος στο «Σατυρικόν», το μέρος ενός δείπνου: «…Ωστόσο, μας είχανε για πρώτο πιάτο ένα γουρούνι με αιματηρά λουκάνικα και άλλα λουκάνικα ύστερα και γούσες πολύ νόστιμα μαγειρεμένες και δεν έλειψαν βεβαίως και τα σέσκουλα και το χωριάτικο ψωμί…Το επόμενο πιάτο ήταν μια κρύα πίτα, περιχυμένη με μέλι και σπανιόλικο κρασί… Ύστερα είχανε στραγάλια και λούπινα και καρύδια και ένα μήλο… Τέλος μας είχανε και μαλακό τυρί, περιχυμένο με φετινό κρασί, και μια καραβίδα του καθενός και πατσές και συκωτάκια και ρέβες και μουστάρδα. Φέρανε και κυμινόσπορους τουρσί, και βρεθήκανε άνθρωποι τόσο κακομαθημένοι που πήρανε μέχρι τρεις χούφτες»[4].
Οι αντιδράσεις των χριστιανών που προέρχονταν από τους Ιουδαίους –για τις οποίες έγινε λόγος- όταν βλέπουν να δέχονται και οι εθνικοί το Άγιο Πνεύμα,  αποτυπώνουν παγιωμένες νοοτροπίες διαφορετικότητας. Θεωρώντας πως δικαιωματικά μόνο αυτοί μπορούν να δεχτούν τις δωρεές του Πνεύματος αρνούνται αρχικά την αξίωση και των υπόλοιπων να θεωρούνται παιδιά του Θεού. Χρειάζεται λοιπόν ο λόγος του Πέτρου, που προτρέπει να οδηγηθούν στη Βάπτιση όλοι ανεξάρτητα από την εθνική καταγωγή.
Πάντως οι λόγοι που απευθύνει ο Πέτρος στον Κορνήλιο αναδεικνύουν και τη χριστιανική στάση απέναντι στη διαφορετικότητα. Η πρότασή του «Αλήθεια, τώρα καταλαβαίνω ότι ο Θεός δεν κάνει διακρίσεις, αλλά δέχεται τον καθένα, σ’ όποιον λαό κι αν ανήκει, αρκεί να τον σέβεται και να ζει σύμφωνα με το θέλημά Του»[5]  υποδεικνύει πως για το Θεό όλοι οι άνθρωποι είναι παιδιά του και έχουν ως υποχρέωση να ζουν σύμφωνα με το νόμο του. Αυτό άλλωστε αποδέχονται και στη συνέχεια τα μέλη της χριστιανικής κοινότητας των Ιεροσολύμων, όταν ακούνε την αφήγηση του Πέτρου για τη μεταστροφή του Κορνήλιου. Δοξάζουν το Θεό και λένε: «Άρα, λοιπόν, και στους εθνικούς έδωσε ο Θεός τη δυνατότητα να μετανοήσουν και να κερδίσουν την αληθινή ζωή».
Αυτή η συγκατάβαση προς τον Άλλο αποτελούσε, εκτός των άλλων, και αδήριτη ανάγκη για τα μέλη του ελληνορωμαϊκού κόσμου, γιατί κατανοούσαν πως διαφορετικά θα ήταν αδύνατο να επιβιώσουν μέσα στον κοσμοπολιτισμό του 1ου αι. μ.Χ. Βεβαίως για τους χριστιανούς σήμαινε και  υπακοή στο θέλημα του Θεού. Άλλωστε η αφήγηση των Πράξεων δεν αφήνει περιθώρια, όπως συμβαίνει ίσως με άλλα καινοδιαθηκικά κείμενα, να διαφανούν διαφωνίες γύρω από αυτό το ζήτημα. Ο Θεός λοιπόν όλους τους θεωρεί παιδιά του και θέλει τη σωτηρία τους.




[1] Το απόσπασμα είναι μέρος του προλογικού  σημειώματος του Κωνσταντίνου Παπαγεωργίου στο έργο: Ταίηλορ Τσαρλς, Πολυπολιτισμικότητα, μετ. Φιλήμων Παιονίδης, Αθήνα 19973, σ. 15-16.
[2] Πρ. 10,1-43
[3] Λευιτ. 11
[4] Πετρώνιος Σατυρικόν, μετ. Άρης Αλεξάνδρου, Αθήνα 2009, σ. 105-106
[5] Πρ. 10,34-35

Συνεχίζεται....