ΤΑ ΘΑΥΜΑΤΑ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ ΣΤΟ ΕΥΑΓΓΕΛΙΟ ΤΟΥ ΜΑΡΚΟΥ

ΤΟ ΘΑΥΜΑ ΣΤΟ ΕΥΑΓΓΕΛΙΟ ΤΟΥ ΜΑΡΚΟΥ

(ΤΑΛΑΝΤΟ, τ. 8/1998 σσ. 10-12)

Νίκος Παύλου

Διαβάζοντας ο αναγνώστης το κατά Μάρκον Ευαγγέλιο διαπιστώνει ότι ένα μεγάλο μέρος του καταλαμβάνουν τα θαύματα του Κυρίου. Αυτά αρχίζουν από το 1ο κεφάλαιο και συνεχίζονται μέχρι και το 11ο κεφάλαιο με τη ξήρανση της άκαρπης συκιάς για την οποία ακούγεται ο λόγος  «μηκέτι εκ σου εις τον αιώνα μηδείς καρπόν φάγοι » (11,14).
Με τα θαύματα ο Ιησούς ουσιαστικά παιδαγωγεί το λαό. Για να μεταδώσει το μήνυμα της Βασιλείας του Θεού , εκτός από το κήρυγμα και τις παραβολές που αποτελούν το θεωρητικό μέρος της διδασκαλίας Του, χρησιμοποιεί και τα θαύματα ως πρακτική εφαρμογή των λόγων του. Είναι το μέσον για να κατανοήσουν οι ταπεινοί και απόκληροι την αποστολή του. Με αυτά, σύμφωνα με το έγκυρο Λεξικό Βιβλικής Θεολογίας (ελληνική μετάφραση από το γαλλικό πρωτότυπο, Αθήνα 1980) «ο Ιησούς φανερώνει ότι η μεσσιανική Βασιλεία που αναγγέλθηκε από τους προφήτες είναι παρούσα στο πρόσωπό του.... επικυρώνει μ' αυτά την αποστολή του και το αξίωμα του με την επιφύλαξη που επιβάλλει η ιουδαϊκή ελπίδα για έναν Μεσσία εγκόσμιο και εθνικό» (σ. 466).
Ταυτόχρονα «πραγματοποιούν την απαρχή αυτού που σημαίνουν, προσφέρουν τα εχέγγυα της μεσσιανικής σωτηρίας που θα φτάσει στο αποκορύφωμα της μέσα στην εσχατολογική βασιλεία, γι' αυτό οι συνοπτικοί τα ονομάζουν δυνάμεις" (στο ίδιο).
Στο Ευαγγέλιο του Μάρκου περιγράφονται αναλυτικά τα εξής θαύματα:

Η θεραπεία του ανθρώπου με το δαιμονικό πνεύμα (Ί.23 - 27)

Η θεραπεία της πεθεράς του Πέτρου (1,30-31)

Η θεραπεία του λεπρού (1,40 - 45)

Η θεραπεία του παραλυτικού (2,1 -12)

Η θεραπεία του ανθρώπου με το παράλυτο χέρι (3,1 - 6)

Η θεραπεία του δαιμονισμένου στη χώρα των Γαδαρηνών (5,1 - 20)

Η θεραπεία της αιμορροούσας γυναίκας και η ανάσταση της κόρης του Ιαείρου (5,21 -43)

Ο χορτασμός των πέντε χιλιάδων (6,30 -. 44)

Η θεραπεία της κόρης της Συροφοινίκισσας, με το ακάθαρτο πνεύμα (7,24-30)

Η θεραπεία του κωφάλαλου (7,31 - 37)

Ο χορτασμός των τεσσάρων χιλιάδων (8,1 - 9)

Η θεραπεία του τυφλού της Βηθσαϊδά (8,22 -26) ^;

Η θεραπεία του δαιμονισμένου παιδιού (9,14 -29)

Η θεραπεία του τυφλού Βαρτιμαίου

Στα θαύματα περιλαμβάνονται  η κατάπαυση της τρικυμίας (4,35 - 41), το περπάτημα πάνω στη λίμνη της Γεννησαρέτ (6,45 - 51) και η ξήρανση της άκαρπης συκιάς (11,12 -14).
Τα περισσότερα από τα θαύματα αναφέρονται σε θεραπείες που έγιναν σε ανθρώπους δυστυχισμένους. Πολλοί, γνωρίζοντας αυτό και επειδή μαστίζονταν από αρρώστιες, έπεφταν πάνω στον Ιησού για να τον αγγίξουν. Ακόμη «και τα πνεύματα τα ακάθαρτα, όταν αυτόν εθεώρουν, προσέπιπτον αυτώ και έκραζαν λέγοντας ότι συ ει ο Υιός του Θεού» (3,11).
Τόπος των θαυμάτων είναι κυρίως η περιοχή της Γαλιλαίας: η Καπερναούμ και οι όχθες της λίμνης Γεννησαρέτ. Θαύματα γίνονταν όμως και αλλού . Στη χώρα των Γαδαρηνών, η οποία βρισκόταν μάλλον κοντά στη ΝΑ όχθη της Γεννησαρέτ και δεν ανήκε στη Γαλιλαία, "εις τα μεθόρια Τύρου και Σιδώνος», στη Βηθσαϊδά, στην Ιεριχώ και στην ευρύτερη περιοχή της Ιερουσαλήμ.
Φυσικά, αποδέκτες των θαυμάτων του Κυρίου δεν είναι μόνο κάτοικοι της Γαλιλαίας ή Ιουδαίοι, Ο Μάρκος τονίζει ότι τον Κύριο τον ακολουθούσαν άνθρωποι «από της Γαλιλαίας…..και από της Ιουδαίας, και από Ιεροσολύμων και από της Ιδουμαίας και πέραν του Ιορδάνου και οι περί Τύρον και Σιδώνα» (3,7 - 8). Αυτό επιτρέπει το συμπέρασμα ότι όλοι οι δυστυχισμένοι που πήγαιναν κοντά Του δέχονταν την ευσπλαχνία Του. Αυτή η αλήθεια γίνεται πιο φανερή στην περίπτωση της θεραπείας της κόρης της Συροφοινίκισσας που δεν ανήκε στα «τέκνα Ισραήλ».
Πριν από το πρώτο θαύμα στη συναγωγή της Καπερναούμ ο ιερός Ευαγγελιστής δείχνει ότι οι παρευρισκόμενοι που άκουγαν τον Ιησού να διδάσκει («εξεπλήσσοντο επί τη διδαχή αυτού· ην γαρ διδάσκων αυτούς ως εξουσίαν έχων, και ουχ ως οι γραμματείς» (1,22). Εδώ βρίσκεται, νομίζω, ένα στοιχείο που φανερώνει κάποια σημαντική αφορμή των θαυμάτων του Κυρίου. Παρουσιάζεται δηλαδή η εξουσία, η αυθεντία του Μεσσία που είναι πραγματική, σε αντίθεση με αυτή των Γραμματέων και των άλλων θρησκευτικοκοινωνικών ομάδων της Παλαιστίνης που αναφέρονται στο Ευαγγέλιο. Αυτή η αυθεντία του Κυρίου, όπως ειπώθηκε, δεν είναι μόνο θεωρητική, δεν εξαντλείται στο κήρυγμα, αλλά επεκτείνεται και σε πρακτικές εφαρμογές, στα θαύματα, που φανερώνουν σε όλους το μυστήριο της Βασιλείας του Θεού.
Εδώ πρέπει να αναφερθεί από που αντλούσαν την αυθεντία τους οι Γραμματείς και οι Φαρισαίοι. Είναι λοιπόν γνωστός ο σεβασμός που απολάμβαναν οι Γραμματείς από την Ιουδαϊκή κοινωνία. Ήταν νομικοί, διδάσκαλοι και δικαστές. Ερμήνευαν το Μωσαϊκό Νομό, κυρίως με θεωρητικές μεταξύ τους συζητήσεις, τον δίδασκαν στους μαθητές τους και στο λαό και φρόντιζαν για την εφαρμογή του δικάζοντας τους παραβάτες. Είναι αυτονόητο το κύρος που απολάμβαναν και το οποίο πήγαζε από την αυθεντία που είχαν σε ζητήματα ερμηνείας του νόμου. Οι ίδιοι, δηλαδή από μόνοι τους, ως άτομα, δεν είχαν ουσιαστική αξία. Αυτό θέλει να τονίσει ο Μάρκος: την εξουσία τους οι Γραμματείς την αντλούν από την ερμηνεία του Μωσαϊκού Νόμου, ο οποίος δυσκολοερμήνευτος όπως ήταν, ανάγκαζε το λαό να ζητάει, τη βοήθεια τους. Αντίθετα η εξουσία του Ιησού προερχόταν από τον ίδιο. Ο Ίδιος είχε το κύρος να καταπλήξει τους ανθρώπους με τη δική Του διδασκαλία, μ' αυτά που έβγαιναν από τον Ίδιο και όχι από την ερμηνεία του Νόμου,
Οι Φαρισαίοι  αντλούσαν την αυθεντία τους από την τήρηση του γράμματος του Νόμου, την προσήλωση στις παραδόσεις των παλαιότερων και την έμφαση που έδιναν στους εξωτερικούς καθαρμούς. Οι Ηρωδιανοί, που αναφέρονται και αυτοί (3,6)  μάλλον ήταν πολιτικό κόμμα που υποστήριζε τη μεσσιανικότητα της δυναστείας του Ηρώδη, ήταν στο προσκήνιο εξαιτίας της υπάρχουσας κατάστασης. Αργότερα, όταν δε θα υπάρχει η δυναστεία του Ηρώδη δε θα έχουν και οι ίδιοι λόγο ύπαρξης.
Δυο φαίνεται να είναι  τα θαύματα που φανερώνουν την υπεροχή της αυθεντίας του Ιησού και τη σύγκρουσή του με τους εκπροσώπους του Μωσαϊκού Νομού. Η θεραπεία του παράλυτου στην Καπερναούμ (2,1 - 12) και η θεραπεία του ανθρώπου με το παράλυτο χέρι το Σάββατο (3,1 -6).
Στο πρώτο θαύμα ο Κύριος φανερώνει τη θεία εξουσία Του και συγχωρεί τις αμαρτίες του παράλυτου, φανερώνοντας ότι αυτές είναι και η αιτία της ασθένειας του. Στα πλαίσια της παιδαγωγικής αποστολής των θαυμάτων ο Ιησούς διδάσκει με αυτά. Δίνει εδώ τη θεολογική ερμηνεία της ασθένειας και τη συνδέει με την αμαρτία, Άρα η συγχώρηση των αμαρτιών είναι η απαραίτητη προϋπόθεση για την αποκατάσταση της υγείας του παράλυτου. Αυτό φυσικά δεν το αντιλαμβάνονται οι Γραμματείς και είναι γνωστή η σκέψη που κάνουν: «τι ούτος ούτω λαλεί βλασφημίας; τις δύναται αφιέναι αμαρτίας ει μη εις ο θεός;» (2,7).
Στο άλλο θαύμα η σύγκρουση είναι πολύ πιο έντονη. Σ' αυτό πρωταγωνιστές είναι οι Φαρισαίοι που αμέσως συσκέπτονται με τους Ηρωδιανούς για να εξοντώσουν το Χριστό. Είναι γνωστό ότι. οι Φαρισαίοι εξαρτούσαν ακόμη και την ύπαρξη της παράταξης τους από την αυστηρή και σχολαστικότατη τήρηση του Νόμου. Έτσι αυτοί που παρέβαιναν τις διατάξεις του θεωρούνταν εχθροί, όχι μόνο δικοί τους, αλλά και του έθνους τους, μιας και είχαν συνδέσει την επιβίωση και την ιδιαιτερότητα του μέσα στον κοσμοπολιτισμό της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας από το μωσαϊκό νόμο. Μάλιστα η τήρηση του θεωρούνταν πιο σημαντική και από την αξία του ανθρώπου αλλά και από την πίστη στο θεό.
Και το συγκεκριμένο θαύμα είναι μία πρακτική εφαρμογή των λόγων του Ιησού. Εδώ, με αφορμή την παρατήρηση των Φαρισαίων για τους μαθητές του Χριστού, οι οποίοι το Σάββατο περπατώντας μέσα από σπαρμένα χωράφια έτριβαν στάχυα και έτρωγαν σπόρους, βγαίνει το συμπέρασμα από τον Κύριο, αφού προηγουμένως τους υπενθυμίζει ένα περιστατικό από τη ζωή του Δαβίδ, άτι. «το σάββατον δια τον άνθρωπον εγένετο, ουχ ο άνθρωπος δια το σάββατον» (2,27). Κατόπιν αυτό το αποδεικνύει με τη θεραπεία του ανθρώπου με το παράλυτο χέρι. Φυσικά οι Φαρισαίοι ενδιαφέρονται μόνο να Τον κατηγορήσουν για τη θεραπεία που γίνεται την ημέρα του Σαββάτου. Καταλαβαίνουν ότι έτσι αμφισβητείται το κύρος τους και φαίνεται η ανωτερότητα της εξουσίας του Χριστού. Πέρα από τη μικροψυχία που δείχνουν, φανερώνουν ότι είναι αμέτοχοι των προβλημάτων του λαού. του οποίου ήθελαν να είναι πνευματικοί του ηγέτες και νοιάζονται μόνο για τη διατήρηση της αυθεντίας τους η οποία στηριζόταν στο Νόμο.
Εκτός από τα δύο αυτά θαύματα σε κανένα άλλο, στο Ευαγγέλιο του Μάρκου, δεν έχουν
πρωταγωνιστικό ρόλο οι θρησκευτικές ομάδες της Παλαιστίνης. Φυσικά τίποτα δεν αποκλείει, να παρευρίσκονται σε κάποια από αυτά, όπως για παράδειγμα στη θεραπεία του παιδιού με το δαιμονικό πνεύμα (9,14 - 29) το οποίο γίνεται, την ώρα που ο Ιησούς συζητάει με τους Γραμματείς.
Σε άλλα θαύματα παρόντες είναι μόνο οι μαθητές του Κυρίου. Είναι αυτά που φανερώνουν την εξουσία Του στη φύση: η κατάπαυση της τρικυμίας (4,35 - 4,1), το περπάτημα πάνω στη λίμνη (6,47 - 52). η ξήρανση της άκαρπης συκιάς (11,12 -14), Λεν είναι δύσκολο να κατανοήσει κάποιος γιατί εδώ δεν ύπαρχει η παρουσία άλλων. Ο Ισραηλιτικός λαός μετά τις αλλεπάλληλες εθνικές καταστροφές και υπό την επίδραση των αποκαλυπτικών συγγραφέων περίμενε το Μεσσία σαν εθνικό και κοινωνικό ελευθερωτή. Θα ήταν αυτός που θα έδιωχνε τους Ρωμαίους και. θα δημιουργούσε ένα ιουδαϊκό κράτοςεφάμιλλο των μεγάλων βασιλέων, του Δαβίδ και του Σολομώντα. θα ήταν δηλαδή ο ηγέτης του περιούσιου λαού, όπως πίστευαν οι ίδιοι για τους εαυτούς τους, που θα τον ανέβαζε στην κορυφή. Αυτά δείχνουν ότι δεν είχαν κατανόηση την παγκοσμιότητα του ρόλου του Μεσσία που συνδέεται με το πάθος και δεν έχει σχέση , με τις εθνικές προσδοκίες τους.
Ο Ιησούς το γνωρίζει αυτό και ξέρει επίσης πως ο λαός βλέποντας τα θαύματά Του πιθανόν να παρεξηγούσε την αποστολή Του, που είχε σκοπό τη σωτηρία όλων των ανθρώπων και όχι μόνον των Ιουδαίων. Άλλωστε αυτό φανερώνει και η επιτίμηση των δαιμονικών πνευμάτων που φώναζαν όταν τον έβλεπαν;«Συ ει ο Υιός του Θεού» (3,11 -12) καθώς και αυτό που ζητάει από τους παριστάμενους στη θεραπεία του κωφάλαλου: Να μην πουν σε κανέναν τίποτα από αυτά που είδαν (7,36). Αυτό συμβαίνει και μετά την αποκατάσταση της όρασης του τυφλού της Βηθσαϊδά. Βεβαία ο ενθουσιασμός του κόσμου είναι μεγάλος όταν βλέπει τα θαύματα. Και θα έπαιρνε ανεξέλεγκτες διαστάσεις αν έβλεπε την κυριαρχία του Χριστού στα φυσικά φαινόμενα, θα τον θεωρούσαν σαν τον εθνικό τους Μεσσία. Αυτό θέλει ν' αποφύγει ο Κύριος και γι' αυτό αυτά τα θαύματα γίνονται μπροστά στους μαθητές Του. Και αυτοί όμως. όπως τονίζει ο Μάρκος: «και λίαν εκ περισσού εν εαυτοίς εξίσταντο και εθαύμαζον»(6,51). Είναι φανερό ότι το έργο του Κυρίου θα το κατανοήσουν ολοκληρωτικά μετά την Ανάσταση.
Τα περισσότερα όμως θαύματα γίνονται παρουσία του λαού. Κατεξοχήν πρωταγωνιστές μάλιστα είναι ο Ιησούς και όλος ο λαός που παρακολουθεί το θαύμα. Όχι μόνον ο άνθρωπος που θεραπεύεται. Μάλιστα στο χορτασμό των πέντε χιλιάδων ανθρώπων (6,34 - 44) ή στο χορτασμό των τεσσάρων χιλιάδων (8, 1- 9) οι πρωταγωνιστές είναι χιλιάδες και όλοι έχουν απευθείας συμμετοχή στο θαύμα. Γνωρίζουν τη θαυματουργική δύναμη του Κυρίου άμεσα, την αισθάνονται όλοι. Και δεν είναι τυχαίο ότι σ' αυτά τα δύο θαύματα δε γίνεται καθόλου λόγος για τους Γραμματείς, τους Φαρισαίους και τις άλλες θρησκευτικό κοινωνικέ ς ομάδες της Ιουδαίας. Τελικά, αποδέκτης των θαυμάτων είναι ο λαός, αυτοί που περιφρονούνταν από τους ισχυρούς, αυτοί που «ήσαν ως πρόβατα μη έχοντα ποιμένα» (6,34). Είναι οι κληρονόμοι της Βασιλείας του θεού. Αυτό βέβαια είναι μία αλήθεια που δε φανερώνεται μόνο στα θαύματα του Ευαγγελίου του Μάρκου αλλά διαπερνάει όλα τα Ευαγγέλια.

***

Με όλα τα παραπάνω λοιπόν έγινε προσπάθεια ν' αποδειχτεί ότι τα θαύματα του Κυρίου στο Ευαγγέλιο του Μάρκου διαιρούνται σε τρεις ομάδες; α) αυτά που τονίζουν την εξουσία του Ιησού, η οποία στηρίζεται στον Ίδιο και όχι στην ερμηνεία του Μωσαϊκού Νόμου, όπως συνέβαινε με τους Γραμματείς καιτους Φαρισαίους. β) τα θαύματα που έχουν ως αποδέκτες μόνο τους μαθητές και φανερώνουν την επιθυμία του Ιησού να μην παρεξηγηθεί η αποστολή του Μεσσία, γ) η μεγάλη πλειοψηφία των θαυμάτων που φανερώνουν ότι κληρονόμοι της Βασιλείας του θεού είναι οι άνθρωποι του λαού, αυτοί που περιφρονούνται από τις ηγετικές ομάδες της Ιουδαίας.
Στο Ευαγγέλιο του Μάρκου τα θαύματα, δηλαδή το πρακτικό μέρος της διδασκαλίας του Κυρίου, κατέχουν ένα μεγάλο μέρος. Φανερώνουν το μεγάλο ενδιαφέρον και την αγάπη Του γι' αυτούς που ήταν "ως πρόβατα μη έχοντα ποιμένα".